Historyczna nadwyżka Chin

Słaby popyt wewnętrzny i silny popyt za granicą wywindowały w minionym roku nadwyżkę handlową Chin do rekordowego poziomu. W tym roku gospodarka Państwa Środka będzie za to musiała sobie radzić w zupełnie innych warunkach. Na razie zmaga się z konsekwencjami nagłego porzucenia polityki zero Covid.

W grudniu eksport z Chin skurczył się o niemal 10 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2021 r. - wynika ze wstępnych szacunków tamtejszego urzędu celnego. Pomijając dane za luty (zaburzane przez ruchome obchody chińskiego Nowego Roku), sprzedaż towarów za granicę spadła najmocniej od września 2016 r.

Końcówka roku jest tradycyjnie najgorętszym okresem handlowego roku - tym razem jednak grudniowy wynik okazał się słabszy niż w pięciu innych miesiącach minionego roku.

Oznaki słabości eksportu są wyraźnie widoczne od kilku miesięcy. Jeszcze w lipcu jego roczna dynamika zbliżała się do 20 proc., by następnie wyraźnie wyhamować, schodząc pod kreskę w październiku.

Taka trajektoria sugeruje, że sprzedaży za granicę ciąży popyt zewnętrzny, a nie tylko problemy z zakłóceniami w łańcuchach dostaw z powodu najpierw covidowych lockdownów, a potem - po nagłym porzuceniu polityki zero Covid - wzrostu zachorowalności (m.in. wśród pracowników fabryk czy kierowców). Konsumenci z krajów rozwiniętych odczuwają finansowe konsekwencje spowolnienia gospodarczego czy rosnących stóp procentowych, mogą się również bardziej pesymistycznie zapatrywać na przyszłość. Ponadto mogli już nasycić popyt na towary wytwarzane za Murem - wszak eksport z Państwa Środka bił rekordy przez dobre dwa lata.

Import spadł w grudniu nieco wolniej niż eksport - o 7,5 proc. To dopiero drugi przypadek w minionym roku, gdy dynamika zakupów zewnętrznych była bardziej dodatnia od sprzedaży za granicę. Dane obrazują wątły popyt za Murem w obliczu pandemii koronawirusa i recesji w sektorze nieruchomości. Zarówno eksport, jak i import były pod kreską trzeci miesiąc z rzędu.

Handel zagraniczny Chin w 2022 r.

Mimo zwrotu w ostatnim kwartale cały 2022 r. był rokiem rekordów w chińskim handlu zagranicznym. Eksport wzrósł o 7 proc. do rekordowych 3,59 bln dolarów, a import - o 1,1 proc. do rekordowych 2,72 bln dol. Chiny były największym eksporterem towarów na świecie i drugim największym importerem (po USA).

Państwo Środka powiększyło nadwyżkę handlową o ponad 200 mld dol. do historycznych 877,6 mld dol.

Interpretacja powyższych wyników nie jest jednak tak prosta, jak się wydaje. Po pierwsze są to wartości nominalne, co w warunkach szybkiego wzrostu cen oznacza, że ilość eksportowanych produktów nie rosła tak szybko, a import towarów realnie spadł.

Po drugie wątpliwości budzi sama jakość danych celnych. Deklarowana wartość eksportowanych towarów może być zawyżana przez sprzedawców w celu uzyskania korzyści podatkowej. Dane z bilansu płatniczego wskazują, że w II i III kwartale sprzedaż towarów nierezydentom była o niemal 150 mld dol. mniejsza, niż wynikało z danych celnych.

Po trzecie i najważniejsze potężną nadwyżkę handlową Chin powszechnie postrzega się jako obraz siły gospodarczej Państwa Środka - jego przewag konkurencyjnych wynikających z wiedzy, umiejętności, zapału, ciężkiej pracy, potężnych inwestycji, skali działalności czy polityki gospodarczej. Uniezależnienie od importu i utrzymanie wpływu na zagranicznych partnerów dzięki eksportowi jest celem władz w Pekinie podkreślających znaczenie bezpieczeństwa, samowystarczalności oraz stabilności. Ale wysokie saldo w wymianie zagranicznej świadczy o nierównowadze wewnętrznej chińskiej gospodarki - słabości konsumpcji rekompensowanej przez wybujałe inwestycje i popyt zewnętrzny. Pandemia tylko pogłębiła ten problem.

Co kupują Chiny?

Import do Chin pozostawał zdominowany przez dwa "surowce". Za Mur sprowadzono chipy za przeszło 415 mld dol. i ropę za ponad 365 mld dol. Na półprzewodniki wydano o 17 mld dol. mniej niż rok wcześniej, na "czarne złoto" - aż 108 mld dol. więcej, przy równoczesnym spadku ilości importowanego surowca o blisko 1 proc. O przeszło 14 mld dol. (26 proc.) wzrósł import gazu, podczas gdy wolumen jego zakupów skurczył się o 10 proc. Nominalny wzrost importu do Chin podtrzymały więc wzrosty cen surowców energetycznych. Z drugiej strony tąpnęły ceny żelaza - do Państwa Środka trafiło go tylko o 1,5 proc. mniej, a rachunek okazał się niższy aż o 30 proc. (56 mld dol.).

Zestawienie głównych towarów eksportowych będzie można zaprezentować po publikacji pełnych danych za niespełna dwa tygodnie, szacunki wstępne nie pokazują satysfakcjonującego podziału produktów.

Z kim handlują Chiny?

Największym partnerem handlowym Chin były kraje ASEAN-u, Unii Europejskiej oraz USA. Biorąc pod uwagę wyłącznie pojedyncze państwa, liderem są Stany Zjednoczone, a za nimi uplasowały się Korea Południowa i Japonia.

Z Państwa Środka najwięcej towarów wywożonych jest do USA, Hongkongu i Japonii. Z kolei najwięcej produktów trafia za Mur z Tajwanu, Korei Południowej oraz kraju kwitnącej wiśni.

W minionym roku szczególnie szybko rosła sprzedaż do Singapuru, spadła za to do Hongkongu, Wielkiej Brytanii i Francji. Najmocniej wzrósł import z Rosji, a najbardziej zmniejszył się z Indii.

Największą nadwyżkę dwustronną Chiny odnotowały w handlu z USA, a największy deficyt w wymianie z Tajwanem. Uwagę zwraca wyjście na plus w handlu z Niemcami i pogłębienie deficytu w obrotach z Rosją.

Warto przy tym pamiętać, że przepływ towarów ilustruje powiązania międzynarodowe w ramach łańcuchów dostaw. Produkcja jest rozproszona geograficznie i wieloetapowa, a z danych nie wynika, jaka część produktu została faktycznie wytworzona w danym kraju, ani gdzie produkt końcowy został faktycznie skonsumowany. Ponadto handlem zajmują się przedsiębiorstwa kontrolowane przez miejscowych i zagranicznych inwestorów. Wymiana międzynarodowa odbywa się nierzadko w ramach jednej korporacji transnarodowej. Faktyczny kraj pochodzenia towaru niekiedy umyka (celowo?) urzędnikom, np. rosyjska ropa może być zakamuflowana jako pochodząca z innego państwa.

Jakie są perspektywy chińskiego handlu w 2023 r.?

W tym roku można się spodziewać obniżenia potężnej nadwyżki w chińskim handlu zagranicznym. Z jednej strony zagraniczny popyt na towary zza Muru może pozostać stłumiony, z drugiej można oczekiwać odbicia popytu krajowego po rezygnacji z polityki zero Covid oraz ograniczeniu restrykcji nałożonych przez władze na rynek nieruchomości.

Źródło: