Inicjatywa Trójmorza stanowi odpowiedź na wyzwania czasu pełnego napięć i niepokojów, gdy w naszym sąsiedztwie trwa pełnoskalowa wojna; nasze działania coraz silniej skupiają się na kwestii bezpieczeństwa - powiedział prezydent Andrzej Duda na początku spotkania z liderami Inicjatywy Trójmorza.
We wtorek po południu na Zamku Królewskim w Warszawie rozpoczęło się spotkanie liderów państw Inicjatywy Trójmorza, w którym udział bierze m.in. 12 prezydentów państw regionu, w tym prezydent Czech Petr Pavel, Litwy Gitanas Nauseda, Łotwy Edgars Rinkevics, Estonii Alar Karis, Węgier Tamas Sulyok czy Słowacji Peter Pellegrini, a także m.in. premier Chorwacji Andrej Plenkovic, jak również przedstawiciele rządów m.in. Ukrainy czy Mołdawii. W spotkaniu bierze udział także p.o. prezydenta Rumunii Ilie Bolojan, oraz reprezentanci m.in. Austrii, Grecji czy Słowenii.
Obecny jest także sekretarz USA ds. energii Chris Wright, ambasadorzy Niemiec i Japonii. W szczycie udział biorą także prezydent Albanii Bajram Begaj oraz prezydent Czarnogóry Jakov Milatović - reprezentanci dwóch państw nowo stowarzyszonych z Inicjatywą Trójmorza.
Na początku spotkania plenarnego prezydent Duda podkreślał, że to dziesiąty, jubileuszowy szczyt inicjatywy powstałej w 2015 inicjatywy, która - jak powiedział - "zrodziła się z potrzeby głębszej integracji, przede wszystkim gospodarczej i infrastrukturalnej naszej części Europy".
"Współpraca regionalna, taka jak Trójmorze, ma kluczowe znaczenie dla umacniania pozycji naszych narodów w Europie i na świecie. Od samego początku sercem Inicjatywy Trójmorza była współpraca gospodarcza, ale przede wszystkim głębokie przekonanie, że dzięki bliskiej współpracy możemy zapewnić naszym krajom bezpieczeństwo energetyczne" - mówił prezydent, podkreślając znaczenie wymiaru współpracy w energetyce, w tym jądrowej, między krajami Trójmorza.
Duda zauważył, że "w ciągu ostatniej dekady rodzina trójmorska znacząco się powiększyła, i obejmuje dziś w sumie 21 interesariuszy. "Obecnie Trójmorze to 140 projektów priorytetowych, 2 fundusze inwestycyjne i kolejny w fazie projektowej, a także rozbudowana sieć partnerstw i wiele inicjatyw oddolnych" - wskazał.
Prezydent zwrócił uwagę, że "przyszło nam żyć w świecie pełnym napięć i niepokojów".
"Pięć państw Trójmorza dzieli granicę z Ukrainą, która stała się ofiarą brutalnej agresji ze strony Rosji. W naszym najbliższym sąsiedztwie toczy się wciąż pełnoskalowa wojna wywołana przez brutalny i drapieżny reżim. Do historii przechodzi świat, jaki znamy, a na naszych oczach kształtuje się nowa architektura bezpieczeństwa, w której Trójmorze (...) stanowi w istocie odpowiedź na te wyzwania" - podkreślił Duda.
Jak zaznaczył, w związku z sytuacją międzynarodową działania Trójmorza coraz mocniej skupiają się na kwestiach bezpieczeństwa - w tym m.in. projektów infrastrukturalnych dotyczących np. zapewnienia mobilności wojskowej czy skupiających się na ochronie infrastruktury krytyczne czy poprawie cyberbezpieczeństwa.
Prezydent podkreślił też zaangażowanie USA we współpracę z Trójmorzem; w tym kontekście przypomniał, że prezydent USA Donald Trump wziął udział w szczycie inicjatywy w Warszawie w 2017 roku, a w tym roku reprezentuje go sekretarz ds. energii. Chris Wright.
"Po dekadzie funkcjonowania tego formatu Trójmorze umocniło swoją funkcję jako jedno z istotnych narzędzi wzmacniania relacji transatlantyckich, zarówno w wymiarze politycznym, jak i gospodarczym. Jednocześnie jako projekt państw należących do wspólnoty europejskiej Trójmorze (...) wzbogaca i wzmacnia Unię Europejską" - zaznaczył Duda.
Prezydent wyraził nadzieję, że wtorkowe spotkanie będzie okazją do podsumowania mijającej dekady Trójmorza, ale także "nakreśleniu wspólnej wizji jej przyszłości". "Mam głębokie przekonanie, że Trójmorze w nadchodzących latach będzie nadal umacniało swoją rolę jako napęd rozwoju naszego regionu" - dodał.
Powołanie Inicjatywy Trójmorza zainicjowali prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar–Kitarović podczas spotkania przywódców państw regionu na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku w 2015 roku. Rok ten jest uznawany za początek współpracy trójmorskiej, natomiast inauguracyjny szczyt Inicjatywy odbył się w Dubrowniku w 2016 r.
Inicjatywa początkowo skupiała 12 państw członkowskich UE: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. W 2023 r. grono to powiększyło się o Grecję i liczy obecnie 13 państw uczestniczących oraz 2 stowarzyszone państwa uczestniczące – Ukrainę i Mołdawię. Partnerami strategicznymi Inicjatywy Trójmorza są: Stany Zjednoczone, Japonia, Komisja Europejska i Niemcy.(PAP)
mml/ sdd/
