Od 2018 r. wyraźnie wzrosła liczba pytań prejudycjalnych kierowanych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez polskie sądy. To przede wszystkim pytania z obszaru praworządności, statusu i niezależności sądów. W ubiegłym roku polskie sąd ustanowiły rekord w tym zakresie, składając 48 pytań.
Pytania prejudycjalne stanowią najliczniejszą grupę spraw, którymi zajmuje się TSUE. W ubiegłym roku do trybunału wpłynęło 581 pytań prejudycjalnych, które mogą składać sądy z krajów członkowskich UE. Polskie sądu złożył w tym czasie 48 pytań i - jak podkreślił Jarosław Zasada, attaché prasowy TSUE odpowiedzialny za sprawy związane z Polską, Słowenią i Czechami - była to rekordowa liczba.
„Od 2018 r. odnotowuje się zasadniczy wzrost liczby pytań kierowanych przez sądy polskie; tłumaczy się to z jednej strony pytaniami dotyczącymi, ogólnie mówiąc, praworządności, statusu sądów i ich niezależności czy wymagań prawa unijnego w tej dziedzinie” – mówił Zasada.
Attaché wskazał, że najwięcej pytań kierują sądy niemieckie, ale Polska w tym rankingu od kilku lat jest wysoko. „Wysokie miejsce zajmują tu też Włosi, ale również sądy w Rumunii i Bułgarii od pewnego czasu są bardziej aktywne i w tych przypadkach też eksponowany jest wątek praworządności” – powiedział Zasada.
Drugi obszar polskich pytań kierowanych do TSUE dotyczy spraw konsumenckich, w tym na przykład spraw związanych z kredytami frankowymi.
Zasada zwrócił uwagę, że w ubiegłym roku wzrosła również liczba skarg bezpośrednich. „To jest ta grupa spraw, w których komisja przedstawia zarzuty państwom członkowskim w związku z, mówiąc szeroko, naruszeniem prawa, albo to państwa członkowskie atakują akty prawa unijnego i w tym zakresie Polska też była w zeszłym roku liderem, bo skierowała osiem takich skarg do TSUE” – podkreślił attaché.
Rzadkością są sprawy, w których jedno państwo unijne skarży inne. Przeciwko Polsce taką skargę wystosowały Czechy ws. leżącej przy styku trzech granic Kopalni Węgła Brunatnego „Turów”. Strona czeska uważała, że rozbudowa kopalni zagraża dostępowi mieszkańców czeskiego Liberca do wody; skarżyli się oni także na hałas i pył związany z działalnością kopalni. We wrześniu 2021 r. TSUE nałożył na Polskę karę w wysokości 500 tys. euro dziennie za niewdrożenie środka tymczasowego i niezaprzestanie wydobycia w „Turowie”. W lutym 2022 r. Polska porozumiała się z Czechami, wypłacając im odszkodowanie w wysokości 35 mln euro oraz przekazując 10 mln euro na Fundusz Małych Projektów Środowiskowych. Czesi wycofali skargę z TSUE.
„Takie sprawy naprawdę należą do rzadkości; w zeszłym roku Polska zaskarżyła Niemcy w związku ze śmieciami, które z tego kraju trafiły do Polski. To był w ogóle 10. przypadek w historii, kiedy jedno państwo skarży inne” – powiedział PAP Zasada. Chodzi o skargę z listopada ubiegłego roku wz. z niedopełnieniem obowiązków wynikających z prawa UE - podało wówczas Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Sprawa – jak wskazał wtedy resort - dotyczy uprzątnięcia 35 tys. ton odpadów, które z Niemiec trafiły nielegalnie do Polski.
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej został utworzony w 1952 r. Zadaniem tej instytucji jest czuwanie "nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu" traktatów. Trybunał ma kontrolować legalności aktów instytucji Unii Europejskiej; czuwać nad poszanowaniem przez państwa członkowskie obowiązków wynikających z traktatów; na wniosek sądów krajowych dokonywać wykładni unijnego prawa.
Siedziba TSUE znajduje się w Luksemburgu. Instytucja składa się z dwóch organów sądowych: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu (utworzony w 1988 r.).(PAP)
autor: Piotr Doczekalski
pdo/ itm/ mow/
