Teatry, muzea, biblioteki, archiwa, filharmonie i inne centra kultury - instytucje te co roku otrzymują z budżetu państwowego i od samorządów miliardy złotych. Gdzie płynie największy strumień pieniędzy?
Z przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny danych wynika, że w 2016 roku z budżetu państwowego na utrzymanie placówek związanych z kulturą przeznaczono 2,59 mld zł. Zdecydowanie najwięcej pieniędzy trafiło do muzeów - 1,17 mld zł, a więc przeszło 45 proc. całej kwoty. Drugie pod względem dofinansowania centra kultury otrzymały 210 mln zł, trzecie teatry zaś 183 mln zł.
Wydatki ponoszone przez budżet nie są jednak jedynymi, które wspierają instytucje kulturalne. Jeszcze większa kwota trafia do nich z budżetów samorządowych. Z danych GUS-u wynika, że w 2016 roku było to aż 6,67 mld zł. Tutaj zdecydowanie największym beneficjentem były domy kultury i wszelkiego rodzaju świetlice, które otrzymały 2,01 mld zł. Kolejny 1,34 mld zł trafił do bibliotek, 784 mln zł zainkasowały muzea, 728 mln zł zaś teatry.
Licząc więc łącznie - budżet centralny + samorządy - do instytucji zajmujących się kulturą trafiło aż 9,26 mld zł. Warto zwrócić uwagę, że wydatki na kulturę stanowią w budżetach samorządowych (3,34 proc.) dużo poważniejszą pozycję niż w budżecie centralnym (0,72 proc.). Widać także pewne różnice priorytetów dla obu budżetów. Państwo łoży np. setki milionów na archiwa czy działalność na rzecz zabytków, w budżecie samorządowym pozycje te są zaś marginalne. Domy kultury i teatry funkcjonują jednak przede wszystkim z pieniędzy lokalnych, a nie krajowych.
Mazowieckie i dolnośląskie liderami wśród województw
Dane GUS-u pokazują także, które województwa łożą najwięcej na kulturę. Tutaj liderem jest oczywiście mazowieckie, które na instytucje kulturalne w 2016 roku przeznaczyło 1,1 mld zł. Kolejne trzy województwa z rankingu to południe Polski: śląskie (724 mln zł), dolnośląskie (658 mln zł) i małopolskie (594 mln zł). Najmniej pieniędzy na kulturę przeznaczają cztery województwa, w których mieszka najmniejsza liczba mieszkańców - podlaskie (194 mln zł), świętokrzyskie (159 mln zł), lubuskie (163 mln zł) oraz opolskie (167 mln zł).
Aby kwestie wielkości województwa nie zaburzały oglądu sytuacji, warto prześledzić także, jak kształtowały się wydatki województw na kulturę w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wówczas liderem jest dolnośląskie z kwotą 226,56 zł. Poziom 200 zł przekracza także mazowieckie, blisko jest również pomorskie. Najmniej na kulturę w przeliczeniu na mieszkańca wydają województwa świętokrzyskie, podkarpackie oraz warmińsko-mazurskie.
Warto celem uzupełnienia dodać, że dane te pokazują jedynie wielkość wydatków. Nie pokazują one jednak "jakości" tychże dofinansowań, ponieważ jest to obszar bardzo ciężki do przebadania. Należy o tym pamiętać, oceniając np. wydatki poszczególnych województw. 100 mln zł mniej w województwie A niż w województwie B wcale nie oznacza, że w województwie B dba się lepiej o instytucje kulturalne.
Adam Torchała
