Anonimowo i coraz więcej, czyli jak Polacy donoszą do skarbówki

Poziom donosicielstwa w narodzie polskim jest wciąż wysoki – Urzędy Kontroli Skarbowej rejestrują coraz więcej takich zgłoszeń. Jak można się spodziewać, donosiciele wolą pozostawać anonimowi. Mimo że każda informacja jest przez UKS weryfikowana, większość z nich jest dla kontrolerów bezużyteczna i kończy w koszu na śmieci.

foto: Thinkstock 

Dla Urzędów Kontroli Skarbowej donos może stanowić informację na temat naruszeń dokonywanych przez podatnika. Co więcej, każda informacja wpływająca do UKS musi być przynajmniej wstępnie zweryfikowana.

Donosimy coraz częściej

Jak wynika z danych przekazanych przez Urzędy Kontroli Skarbowej portalowi Bankier.pl, liczba donosów z roku na rok wzrasta. Największe wzrosty w 2013 r. w stosunku do 2012 r. odnotowano w Lublinie (prawie o 40% więcej), Warszawie (25%), Krakowie (prawie 19%), Kielcach (prawie 17%) oraz w Bydgoszczy (15%). Coraz mniej do UKS donoszą w Opolu (spadek o prawie 9%) i w Zielonej Górze (spadek o ok. 3,5%).

Liczba donosów składanych do UKS-ów w latach 2011-13

Rok	2011	2012	2013
Białystok	230	281	309
Bydgoszcz	357	358	412
Gdańsk	522	471	465
Katowice	527	557	549
Kielce	130	178	208
Kraków	295	382	453
Lublin	272	286	397
Łódź	381	357	375
Olsztyn	241	276	294
Opole	198	196	179
Poznań	587	553	569
Rzeszów	336	321	350
Szczecin	377	393	421
Warszawa	483	792	990
Wrocław	539	559	627
Zielona Góra	300	388	374

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z UKS-ów

Skarbówki nie interesuje kto, ale na kogo donosi

Donosy do UKS można składać w różnych formach – listownej, telefonicznej, poprzez pocztę elektroniczną lub osobiście - najwięcej jest tych w formie pisemnej. Bardzo często donosy są pisane odręcznie. - Każdy donos jest rozpatrywany, przy czym na formalną odpowiedź mogą liczyć tylko informacje podpisane autentycznymi danymi – zaznacza Bartosz Stróżyński, rzecznik bydgoskiego UKS.

»Ile policja płaci donosicielom?

Pomimo że w niektórych urzędach zauważa się coraz więcej podpisanych donosów, w większości przeważają te anonimowe.  - Najczęściej są one niepodpisane lub też podpisane jako „uczciwy podatnik”, „życzliwy obywatel RP”, „płacący podatki”, „oszukany”, „sąsiad”,” anonim” lub też podpisywane imieniem i nazwiskiem, chociaż nie zawsze prawdziwym – mówi Izabela Głowacka, rzecznik prasowy Urzędu Kontroli Skarbowej w Białymstoku. Według urzędników, główną przesłanką do pozostania anonimowym jest obawa ujawnienia przez UKS ich tożsamości, bądź uniknięcie powołania do składania zeznań w charakterze świadka. Anonimowość donosicieli nie jest problemem dla urzędów, które nie weryfikują danych osób informujących, tylko zgłoszone nieprawidłowości.

Kiedy najczęściej donosimy?

W składaniu donosów da się zauważyć pewną sezonowość. Liczba wpływających do urzędów doniesień jest wyższa w okresie składania rocznych rozliczeń (styczeń-kwiecień) - wtedy dominują donosy związane z otrzymywanymi od pracodawców deklaracjami PIT. W okresie letnim, związanym z budowami i remontami, przeważają zgłoszenia opisujące nieuczciwych wykonawców tego typu usług.

W okresie wzmożonego handlu (kwiecień-sierpień, okres przedświąteczny), wpływają przede wszystkim doniesienia dotyczące wydawania paragonów, które relatywnie często po weryfikacji okazują się prawdziwe: - W przypadku zgłoszeń nieewidencjonowania sprzedaży doniesienia zazwyczaj się potwierdzają – mówi Anna Baran, kierownik oddziału analityczno-planistycznego zielonogórskiego UKS. Urzędnicy zauważają też, że coraz większa świadomość i wyczulenie na konieczność otrzymania paragonu jest efektem organizowanych przez nich akcji „Weź paragon”.

Donosy to często tylko domysły

Kontrolerzy nie przeceniają jednak wagi donosów: - Wnioski pochodzące od osób fizycznych oraz anonimy zajmują mało znaczące miejsce na liście podstaw do wszczęcia kontroli, tym bardziej, że po ich weryfikacji najczęściej okazują się nieprawdziwe – mówi Izabela Głowacka, rzecznik prasowy UKS w Białymstoku. - Na podstawie otrzymanych wniosków (donosów) w 2011 r., 2012 r. i w 2013 r. wszczęto odpowiednio 8, 17 i 4 postępowań kontrolnych – dodaje Wojciech Lewandowski, rzecznik prasowy UKS w Krakowie.

Głównym powodem niewielkiej przydatności donosów są informacje w nich zawarte. Zdaniem urzędników wiele informacji opiera się na domysłach i przypuszczeniach, mimo tego że niektóre donosy zawierają szczegółowe informacje na temat potencjalnych oszustów podatkowych. - Większość informacji zawartych w donosach jest nieprecyzyjnych i ogólnikowych, często typowo sygnalnych, aby tylko zainteresować urząd firmą, nie precyzując rodzaju nieprawidłowości – powiedziała Alicja Jurkowska, rzecznik prasowy warszawskiego UKS.

» Kontrole skarbowe prowadzą firmy do bankructwa

Brak konkretnych informacji to nie jedyny powód niewielkiej przydatności donosów. - Niewielki procent doniesień trudno jest zweryfikować z uwagi na to, że są nieczytelne - chodzi zarówno o charakter pisma, jak też styl piszącego - mówi Izabela Głowacka. -  Zdarzają się w nich błędy stylistyczne, gramatyczne i ortograficzne – dodaje.

Donosy mogą pogrążyć oszustów podatkowych

Nie oznacza to jednak, że donosy są dla urzędów bezużyteczne. Informacje tam zawarte mogą być uzupełnieniem wiedzy, którą UKS już posiada. – Zdarzają się przypadki, iż informacje zewnętrzne są uzupełnieniem lub potwierdzeniem rozpoznania własnego, dokonanego przez komórki analityczne urzędu – komentuje Agnieszka Derkacz z UKS w Opolu.

Masz nowy samochód? Uważaj - wredny sąsiad doniesie

Jak pokazuje praktyka, donos bywa początkiem kontroli, w której zostaje nałożona wysoka kara. Tak było m.in. w Łodzi: - W 2013r., w wyniku postępowania kontrolnego wszczętego w oparciu o informacje zawarte w doniesieniu, najwyższe zobowiązanie określono w podatku od towarów i usług w kwocie ponad 1,1 mln zł – mówi Mariola Grabowska z Łódzkiego Urzędu Kontroli Skarbowej. Podobnie było w Katowicach, gdzie jedno z otrzymanych doniesień w 2013 roku było podstawą wszczęcia kontroli skarbowej, która dotyczyła wyłudzenia podatku VAT przez firmy budowlane. W wyniku zakończonej kontroli wydano decyzję na kwotę  ok. 2, 760 mln złotych.

Druga część: Sąsiad, była żona, konkurencja - to oni najczęściej donoszą do skarbówki

Trzecia część: „Ma duży dom i lewe dochody”, „zapłacił mniej za turnus” – czyli z jakimi donosami zmagają się urzędnicy

Marcin Lekki