Rośnie liczba firm decydującą się na redukcję zatrudnienia. W niektórych przypadkach przedsiębiorstwa mogą decydować się na zwolnienia grupowe. Ten typ różni się od standardowego trybu rozwiązania umowy o pracę, bo pracownikowi przysługuje odprawa - nawet w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Nie każdą redukcję zatrudnienia można określić mianem zwolnienia grupowego, nawet jeżeli pracę tracą więcej niż dwie lub trzy osoby. Aby mówić o zwolnieniu grupowym, muszą zostać spełnione przesłanki wskazane w przepisach ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Przeczytaj także
Zwolnienia grupowe - od ilu osób?
Jedna z pierwszych przesłanek wynikająca z przepisów dotyczy ogólnej liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie. O zwolnieniach grupowych można mówić tylko w przypadku pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. Kolejny warunek dotyczy czasu, w jakim osoby zatrudnione otrzymają wypowiedzenia. Okres ten nie może przekroczyć 30 dni - rozpoczyna się on od daty pierwszego wypowiedzenia lub propozycji rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron.
Następny warunek związany jest z liczbą osób, która w wyniku zwolnień grupowych straci pracę. Redukcja zatrudnienia w przedsiębiorstwie musi obejmować :
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
"Powyższe liczby obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników" - zaznacza Państwowa Inspekcja Pracy.
Stan zatrudnienia określony jest na moment wypowiadania umowy o pracę. Nie wlicza się do niego pracowników tymczasowych oraz innych osób świadczących pracę w ramach innych niż stosunek pracy stosunków prawnych (np. umów o charakterze cywilnym).
Utrata pracy z przyczyn niedotyczących pracowników
Zwolnienia grupowe są szczególnym sposobem rozwiązania umowy z pracownikami. Kolejny warunek, który musi zostać spełniony, aby móc mówić o zwolnieniu grupowym związany jest z powodem utraty pracy. Redukcja zatrudnienia musi mieć miejsce poprzez wypowiedzenie umowy o pracę lub na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników.
Według PIP do przyczyn niedotyczących pracowników zalicza się "wszelkie okoliczności, będące przyczyną rozwiązania umowy niezwiązane z osobą pracownika" - np. przyczyny ekonomiczne, organizacyjne, upadłość, czy likwidacja przedsiębiorstwa.
Zwolnienie grupowe a odprawa
Pracodawca przy zwolnieniach grupowych ma obowiązek wypłacić pracownikom jednorazowo wynagrodzenie. Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Jednocześnie kwota odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
|
Zwolnienie grupowe a wysokość odprawy |
|
|---|---|
|
Okres zatrudnienia u pracodawcy, który zwalnia |
Wysokość odprawy |
|
Krótszy niż 2 lata |
Miesięczne wynagrodzenie |
|
Pomiędzy 2 a 8 lat |
Dwukrotność miesięcznego wynagrodzenia |
|
Dłuższy niż 8 lat |
Trzykrotność miesięcznego wynagrodzenia |
|
Źródło: opracowanie własne Bankier.pl |
|
W tabeli powyżej przedstawiona została minimalna wysokość odprawy, którą pracodawca jest zobowiązany wypłacić osobom, które utraciły pracę w wyniku zwolnienia grupowego. Natomiast firma w przepisach wewnątrzzakładowych (np. regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy, porozumienie zbiorowe) może wskazać wyższą sumę.
Zasady rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
"Pracodawca, typując osoby do zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników, nie może kierować się całkowitą dowolnością. Pracodawca dokonujący zwolnień grupowych powinien wykazać, że zastosował obiektywne, sprawiedliwe kryteria doboru pracownika do zwolnienia i wziął przy tym pod uwagę wszystkich pracowników, których dotyczą przyczyny zmuszające go do rozwiązania stosunku pracy. Kryteriami, którymi powinien kierować się pracodawca, mogą być różnego rodzaju okoliczności, dotyczące pracownika, istotne z punktu widzenia potrzeb i interesów pracodawcy, np. związane z: rodzajem kwalifikacji, wykształceniem, dotychczasowym przebiegiem zatrudnienia, stażem pracy i zdobytymi kwalifikacjami" - podaje PIP.
Zwolnienia grupowe a pracownik chroniony
Ustawodawca przewiduje grupę pracowników, których przepisy prawa pracy obejmują szczególną ochroną. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie może ich zwolnić. Do grupy szczególnej ochrony należą:
- pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
- kobiety w ciąży, w trakcie urlopu macierzyńskiego,
- pracownicy w trakcie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego,
- członkowie zarządu związku zawodowego,
- społeczny inspektor pracy,
- pracownik powołany do odbycia służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.
Pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia wymienionym powyżej pracownikom. Natomiast ma on możliwość, przed zwolnieniem w ramach zwolnień grupowych, wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy lub płacy. W praktyce może to oznaczać zmianę stanowiska lub obniżkę wynagrodzenia. Pracownikom szczególnie chronionym przysługuje dodatek wyrównawczy, który wyrówna obniżone wynagrodzenie. Dodatek wypłacany jest do końca trwania okresu ochrony.
Zwolnienie grupowe a związki zawodowe
"Pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy" - wskazują przepisy ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Pracodawca powinien zawiadomić zakładowe organizacje związkowe pisemnie. W dokumencie wskazując: przyczyny zamierzonego grupowego zwolnienia, liczbę zatrudnionych pracowników i grup zawodowych, do których oni należą, grupy zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, okres, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie, kryteria doboru pracowników, propozycje rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem.
Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje, iż pracodawca powinien poinformować związki zawodowe o kolejności dokonywania zwolnień pracowników oraz szczegółach związanych ze sposobem ustalania wysokości świadczeń pieniężnych dla osób, które obejmą zwolnienia grupowe.
