Nowa stawka minimalnego wynagrodzenia za pracę, zmiany dotyczące świadectwa pracy czy większa ochrona uprawnień rodzicielskich to zaledwie ułamek reform dotyczących pracowników, które zostaną wprowadzone w nadchodzącym roku.
Choć, jak podała minister pracy Elżbieta Rafalska, „rewolucyjnych zmian w Kodeksie pracy nie będzie”, na 2018 rok zaplanowanych jest kilka przepisów, które mogą znacząco wpłynąć na rynek pracownika. Dotyczą one między innymi równego traktowania pracowników, przeciwdziałania mobbingowi, terminów związanych ze zgłaszaniem poprawek w świadectwach pracy czy większej ochronie pracowników zajmujących się wychowaniem dzieci. W sferze niesprecyzowanych jeszcze przepisów mówi się również o zmianach w długości urlopu wypoczynkowego i bezpłatnym urlopie na żądanie.
Zmiany w Kodeksie pracy w 2018 r.
W czerwcu 2017 roku prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Zmiany dotyczą kwestii związanych z równym traktowaniem pracowników, ochroną osób korzystających z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wydawaniem świadectw pracy i terminem przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.
-
Równe traktowanie pracowników
Nowelizacja ustawy ma otworzyć katalog przesłanek uzasadniających dyskryminację – do tej pory tylko z uwagi na określone przyczyny pracownik mógł dochodzić swoich praw. Po wejściu w życie noweli każde nieuzasadnione nierówne traktowanie będzie traktowane jako dyskryminacja.
Przeczytaj także
Jak czytamy w uzasadnieniu przygotowanym przez kancelarię prezydenta, dyskryminację w rozumieniu art. 183a § 1stanowi wyłącznie gorsze traktowanie pracownika ze względu na jakąś jego osobistą cechę lub właściwość niezwiązaną z wykonywaną pracą. Natomiast nie jest dyskryminacją nierówność wynikająca z przyczyn innych niż uznane za dyskryminujące, nawet jeżeli pracodawca naruszył zasadę równego traktowania pracowników, określoną w art. 112 Kodeksu pracy. W związku z czym prezydent zaproponował, aby każdy przejaw nierównego traktowania wśród pracowników uznawać za dyskryminację, co spowoduje możliwość ubiegania się o odszkodowanie w przypadkach innych niż te wymienione w art. 183a Kodeksu pracy.
- Proponuje się zmianę art. 113 oraz art. 183a Kodeksu pracy, poprzez stworzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację. Zmiana ta polegać będzie na wykreśleniu z ww. przepisów sformułowania „a także bez względu na”. Spowoduje to, że każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznawane za dyskryminację – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.
- Ochrona osób korzystających z uprawnień rodzicielskich
Nowelizacja Kodeksu pracy ma rozszerzyć grono osób uprawnionych do sprawowania opieki nad dzieckiem na prawach takich, jak prawa rodziców o innych, pracujących członków rodziny w sytuacjach, gdy sprawują oni opiekę na dzieckiem.
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw rozszerzyła krąg osób uprawnionych do urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego – z uprawnień mogą skorzystać inni bliscy członkowie rodzin, za których uznaje się m.in. rodziców, teściów, dziadków, rodzeństwo, oczyma czy macochę.
Zmiany w nowelizacji ustawy dotyczą objęcia szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy zatrudnionych - innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, oraz przyznania im uprawnień analogicznych do przysługujących pracownicom oraz pracownikom-ojcom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów.
- Przeciwdziałanie mobbingowi
Według definicji zawartej w art. 943 § 2 Kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu, co powoduje zaniżoną ocenę przydatności zawodowej oraz ośmieszenie i izolowanie go od innych pracowników. Każdy zatrudniony, który padł ofiarą takiego pracodawcy może dochodzić swoich spraw w sądzie i walczyć o odszkodowanie. Jednak dzieje się tak wyłącznie w momencie, kiedy dana osoba nie pracuje już w oskarżanej firmie, a w rozwiązaniu stosunku pracy podano mobbing jako decyzję jej wypowiedzenia. To oznacza, że osoba mobbingowana nie mogła wcześniej dochodzić swoich spraw w sądzie.
- W związku z tym, w projekcie ustawy proponuje się zmianę art. 943 § 4 Kodeksu pracy, poprzez uzupełnienie tego przepisu o możliwość dochodzenia od pracodawcy odszkodowania także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał stosunku pracy, ale – na skutek stosowanych wobec niego działań mobbingowych – poniósł konkretną szkodę – czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy.
- Wydawanie świadectw pracy
Do tej pory pracownik mógł zgłaszać błędy w świadectwie pracy do 7 dni od jego otrzymania. Teraz z uwagi na wagę dokumentu i niejednokrotne zbyt późne zorientowanie się o konieczności sprostowania czas ulegnie wydłużeniu z 7 do 14 dni.
W przypadku gdy pracodawca nie wyda świadectwa pracy, mimo orzeczenia sądu go do tego zobowiązującego, pracownik będzie miał prawo do wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwa pracy. Za niewydanie pracownikowi dokumentu zatrudniający będzie podlegał karze grzywny od 1 000 do 30 000 złotych.
- Termin przedawniania roszczeń ze stosunku pracy
Zdaniem ustawodawcy obowiązująca regulacja dotycząca przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy budzi wątpliwości. Stosownie do art. 292 Kodeksu pracy, roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne. Po wprowadzeniu zmian przepis, o którym mowa, zyska następujące brzmienie: „Po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia dokonane przed upływem terminu przedawnienia jest nieważne.”.
Nowa płaca minimalna
We wrześniu 2017 roku ostatecznie zadecydowano o wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2018 roku wyniesie ono 2 100 złotych brutto, czyli o 5 proc. więcej niż obecnie. Minimalna stawka na umowie-zleceniu również uległa waloryzacji i ostatecznie wynosić będzie 13,70 zł brutto za godzinę pracy.
- Wzrost płacy minimalnej w obecnej sytuacji na rynku pracy, przy niskim bezrobociu, przybywających miejscach pracy i wzroście płac jest uzasadniony – powiedziała podczas konferencji prasowej minister Elżbieta Rafalska.
Propozycje zmian w Kodeksie pracy
W wywiadzie opublikowanym na łamach „Gazety Wyborczej” Arkadiusz Sobczyk, przewodniczący zespołu ds. nowelizacji Kodeksu, wypowiedział się na temat niektórych kierunków dotychczasowych prac komisji. Okazało się, że najprawdopodobniej w marcu 2018 roku nastąpią zmiany w Kodeksie pracy, które będą dotyczyły ujednolicenia form zatrudniania, długości urlopu czy zakazu dorabiania w trakcie urlopu wypoczynkowego.
Nowe przepisy wprowadzą dwie obowiązujące formy zatrudnienia – etatowe i nieetatowe, co można odnieść do obecnej umowy na czas określony i nieokreślony. Zatrudnienie nieetatowe miałoby dotyczyć osób, które pracują do 16 godzin tygodniowo z gwarancją urlopu i płacy. Umowy-zlecenia mają być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Zmiany zostaną również prawdopodobnie wprowadzone w odniesieniu do urlopów wypoczynkowych. Pracodawca będzie miał możliwość jednostronnego wyznaczenia daty urlopu wypoczynkowego w terminie dwóch miesięcy od dnia poinformowania o tym pracownika. Zgłoszenie przez zatrudnionego urlopu będzie mogło mieć miejsce w przypadku braku porozumienia z pracodawcą. Komisja kodyfikacyjna zajmuje się również kwestią wyrównania wymiaru urlopu wypoczynkowego do 26 dni dla wszystkich pracowników niezależnie od stażu pracy. Dodatkowo zaległy urlop będzie musiał zostać wykorzystany do marca następnego roku, a nie, jak dotychczas, do września kolejnego roku.
W ramach obrad nad ustawą zmieniającą przepisy Kodeksu pracy, komisja dyskutowała na temat wynagrodzenia za urlop na żądanie. Nadal będą przysługiwały 4 dni takiego wolnego, jednak nie będzie on płatny, chyba że zostanie zakwalifikowany jako urlop wypoczynkowy. W ramach zmian, które mają zostać przedstawione dopiero w marcu nadchodzącego roku, praca zdalna będzie możliwa jedynie w wyjątkowych sytuacjach jak np. opieka nad chorym dzieckiem.
Wynagrodzenie płatne na konto i krótsze przechowywanie akt pracowniczych
Niedawno rząd zaproponował projekt ustawy, który wprowadza zmiany dotyczące przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracowników oraz zleceniobiorców. Przewidziano skrócenie z 50 do 10 lat okresu przechowywania przez pracodawcę dokumentacji osobowej i płacowej wszystkich pracowników i zleceniobiorców zatrudnionych od 1 stycznia 2019 r. W projekcie rząd zaproponował również prowadzenie bezgotówkowej formy wypłaty wynagrodzeń jako podstawowej formy przekazania płacy zatrudnionemu. Obecnie pracownik musi wyrazić pisemną zgodę na przekazanie mu wynagrodzenia na konto bankowe, ponieważ domyślną metodą jest osobisty odbiór gotówki od pracodawcy.
- Ze względu na dynamiczny rozwój usług bankowych bezgotówkowa forma wypłaty wynagrodzeń staje się coraz bardziej powszechna. Z danych Banku Światowego wynika, że w 2014 r. blisko 77,8 proc. pracowników w Polsce otrzymywało wynagrodzenie na rachunki płatnicze. Jednak na wniosek pracownika (złożony pisemnie lub elektronicznie) wynagrodzenie będzie można nadal wypłacać gotówką – poinformowało w komunikacie Centrum Informacyjne Rządu.
