Zagwarantowanie pracownikowi odpowiednimi przepisami zakładowymi bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji w celu dotarcia do pracy lub powrotu z niej stanowi dla niego przychód ze stosunku pracy. W niektórych przypadkach korzyść ta może być jednak zwolniona z oskładkowania.
Zwolnienie składkowe
Z podstawy wymiaru składek ZUS pracowników wyłączone są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
Zwolnienie wynika z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. nr 161, poz. 1106 ze zm.), zwanego rozporządzeniem składkowym. Organ rentowy uważa jednak, że zwolnienie ze składek ubezpieczeniowych świadczeń w postaci bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, o których mowa w tym przepisie, ma miejsce tylko wtedy, gdy:
- ich przyznanie przez pracodawcę ma odzwierciedlenie w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania bądź przepisach o wynagradzaniu,
- pracodawca przekazuje je w formie niepieniężnej.
Przykładem świadczenia, które bezsprzecznie spełnia warunki wynikające z powołanego przepisu, są bilety miesięczne na przejazdy (np. PKS) zakupione przez pracodawcę, a następnie przekazane pracownikom.
Co trzeba oskładkować?
Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego nie można - zdaniem ZUS - objąć zwolnieniem składkowym wypłaconych pracownikom ekwiwalentów w formie pieniężnej z przeznaczeniem na przejazdy, np. na zakup biletów miesięcznych. W tej kwestii organ rentowy ewidentnie wręcz nakazuje pracodawcom naliczać składki od wypłacanych pracownikom ekwiwalentów pieniężnych rekompensujących koszty dojazdów do/z pracy czy nawet na zakup biletów uprawniających do przejazdów środkami lokomocji.
Orzecznictwo sądowe w kwestii oskładkowania tego typu świadczeń jest natomiast zupełnie odmienne niż stanowisko ZUS. Sądy uważają bowiem, że każde przysporzenie majątkowe, w tym również ekwiwalenty pieniężne z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy środkami lokomocji wypłacane pracownikom przez pracodawcę na podstawie aktów lub przepisów prawa pracy, podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 27 września 2012 r., sygn. akt III AUa 445/12, wyrok SN z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt II UK 172/07).
Przejazdy autem
Również wartość dodatkowego świadczenia pieniężnego dla pracownika dojeżdżającego do pracy własnym środkiem transportu pracodawca powinien wliczyć mu do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych. Tego typu świadczenie podlega bowiem oskładkowaniu, nawet jeśli jego wypłatę przewidują przepisy wewnętrzne obowiązujące w zakładzie pracy.
Zdaniem ZUS na zwolnienie ze składek takiego świadczenia nie pozwala treść § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego. Organ rentowy uważa bowiem, że przez korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, o których mowa w tym przepisie, należy rozumieć korzystanie z transportu publicznego (na podstawie przekazywanych przez pracodawcę biletów) lub transportu organizowanego przez pracodawcę, co potwierdził Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 16 stycznia 2015 r., znak: DI/100000/43/1489/2014 (patrz ramka). Dodatkowo warunkiem zwolnienia ze składek ubezpieczeniowych tego typu świadczeń jest odpowiedni zapis w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania bądź przepisach o wynagradzaniu. Według ZUS przepisu tego nie można stosować w przypadku korzystania przez pracownika z transportu prywatnego.
W praktyce niejednokrotnie pracodawcy uznają natomiast za zasadne zwolnienie z oskładkowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego m.in. świadczenia w postaci udostępniania pracownikom samochodów służbowych pracodawcy w celach prywatnych za częściową odpłatnością pracowników. W sytuacji umożliwienia korzystania przez pracowników z samochodów służbowych, które są własnością pracodawcy (lub jest on uprawniony do korzystania z nich na mocy określonego stosunku prawnego) nie można mówić o korzyściach, o których mowa w powołanym przepisie. Pracodawca nie nabywa ich, aby następnie udostępniać je swoim pracownikom. Czym innym jest bowiem udostępnienie przez pracodawcę pracownikom po cenach niższych niż detaliczne określonych usług i towarów, które pracodawca nabywa z wyraźnym przeznaczeniem na ten cel, a czym innym udostępnienie składników własnego majątku (czy też środków trwałych) służących do wykonywania działalności gospodarczej. Co więcej, przesłanki przesądzającej o uznaniu iż pracodawca zapewni pracownikowi korzyść, o której jest mowa w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, nie stanowi zawarcie w regulaminie wynagradzania zapisu o dokonywaniu dobrowolnego potrącenia z pensji pracownika z tytułu prywatnego wykorzystywania służbowego auta.
|
"(…) udostępnienie samochodu służbowego nie może być (…) uznane za »przejazdy środkami lokomocji«, o których mowa w drugiej części przepisu § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia (składkowego - przyp. red.). Pod tym pojęciem należy rozumieć zorganizowaną i usystematyzowaną formę przemieszczania się (np. zapewnienie biletu lotniczego, czy też każdorazowe odwożenie prezesa (…) samochodem służbowym po pracy (…), a nie udostępnienie pracownikowi do swobodnego używania środka lokomocji (np. samochodu służbowego)". Interpretacja Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 16 stycznia 2015 r., znak: DI/100000/43/1489/2014 |
Dorota Wyderska
Rozliczanie umów cywilnych. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
