Odpady w Polsce, a właściwie brak ich recyklingu, kosztuje państwo blisko 1,7 mld zł rocznie. To kwota tzw. podatku od plastiku, jaką zapłaciliśmy w 2021 r. przy założeniu, że recyklingowi poddano 37 proc. zużytych opakowań z tworzyw sztucznych. W rzeczywistości poziom plastikowych odpadów wykorzystywanych do ponownego użytku nie przekracza 10 proc., wynika z badania magazynu Plastics Review.
W Polsce około 30 proc. tworzyw sztucznych podlega procesowi odzyskiwania z odpadów substancji, które mogą być powtórnie wykorzystane jako surowce. Oficjalnie (zgodnie z danymi instytucji rządowych), bo w rzeczywistości poziom recyklingu nie przekracza 10 proc. (według danych fundacji PlasticsEurope), wynika z badania magazynu Plastics Review.
"Wartość całego rynku recyklingu w 2021 r. wyniosła w Polsce 2,8 mld zł netto, czyli niewiele, zważywszy na rolę, jaką recykling ma odgrywać w funkcjonowaniu gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). W porównaniu do unijnych odpowiedników przemysł recyklingu w Polsce jest mały: tworzy go do 150 firm osiągających przychody powyżej 1 mln zł netto rocznie, czyli mniej niż w jednym niemieckim landzie" – czytamy w magazynie.
"Biorąc pod uwagę wszystkie niuanse cenowe na tym rynku, w roku 2021 polscy recyklerzy przetworzyli ok. 400 tys. ton odpadów z tworzyw. Tymczasem w tym samym okresie na polski rynek wprowadzono ok. 4 mln ton pierwotnych tworzyw. Reszta tworzywowych odpadów jest albo spalana, albo ląduje na wysypiskach śmieci. Zapewne jakaś stosunkowo niewielka część jest eksportowana na użytek zagranicznych recyklerów" – podaje Plastics Review.
Ile kosztują nieprzetworzone odpady?
W 2021 r. Polska zapłaciła 1,69 mld zł tzw. podatku od plastiku przy założeniu, iż recyklingowi poddano ok. 37 proc. zużytych opakowań z tworzyw sztucznych.
Z kolei comiesięczne opłaty za wywóz śmieci sięgają bezpośrednio do kieszeni każdego gospodarstwa domowego, a ich kwota jest coraz wyższa. Niektóre gminy rozrożniają koszty wywozu odpadów komunalnych - niższe dla gospodarstw, ktore segregują śmieci i wyższe za niesegregowane.
Mamy światowy problem ze śmieciami
Oprócz wymiaru ekonomicznego z nieprzetworzonymi odpadmi wiąże się kwestie ochrony środowiska, w tym z problem globalnego ocieplenia. Skąd ta presja na przetwarzanie tworzyw sztucznych?
"Jeśli ta fala zanieczyszczeń nie zostanie powstrzymana, przewidywana ilość tworzyw sztucznych w morzach może przekroczyć łączną wagę wszystkich ryb w oceanie do 2040 roku” - komentuje Tom Gammage, autor raportu organizacji pozarządowej Environmental Investigation Agency (EIA).
Postanowienia porozumienia paryskiego jednoznacznie wskazują, że ludzkość musi zredukować emisje gazów cieplarnianych. Efektem ich zmniejszenia będzie zatrzymanie średniego wzrostu temperatury na Ziemi. Próg bezpieczeństwa ustalony został poniżej 1,5 stopni Celsjusza, wynika z raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC).
"Ponad 90 proc. plastiku produkowane jest z paliwa kopalnego (...) tylko w 2019 zanieczyszczenie z globalnej produkcji i spalania plastiku będzie się równać emisji 189 elektrowni węglowych. Ten sam raport szacuje, że do 2050 emisja gazów cieplarnianych z plastiku może stanowić aż 10-13 proc. całej produkcji węgla. Jeśli nadmierna produkcja i konsumpcja plastiku nie zostanie przerwana, może stanowić do połowy stulecia 20 proc. całkowitego zużycia ropy" - podaje Greenpeace.
Jak wygląda recykling w praktyce?
Od początku masowej produkcji tworzyw sztucznych na świecie recyklingiem objęto 9 proc. ich masy. "W krajach wysokorozwiniętych współczynnik recyklingu wynosi często mniej niż 50 proc., z czego jedynie niewielki procent surowców wtórnych zostaje ponownie wykorzystanie do produkcji opakowań" - podaje Greenpeace.
- Po przeprocedowaniu w 2018 r. ostatniej dużej noweli dyrektywy Komisja postanowiła sprawdzić, jak poszczególne kraje radzą sobie z wypełnianiem wspomnianych celów. No i okazało się, że sobie nie radzą, a unijna masa odpadów opakowaniowych zamiast się zmniejszać, odnotowała wzrost z 66 mln ton w 2009 r. do 78,5 mln ton dziesięć lat później. Nic dziwnego, że KE, dokonując rewizji dokumentu, powiedziała: „Dość, coś tu się wyraźnie nie sprawdza” - wskazała mecenas Ewa Badowska-Domagała, radca prawny specjalizujący się w prawie ochrony środowiska w rozmowie z Bankier.pl.
Natomiast w niektórych państwach Unii Europejskiej ponad 60 proc. odpadów z gospodarstw domowych nadal trafia na składowiska, podaje Komisja Europejska.
