Rosną "frankowe rezerwy" polskich banków. Problem nadal nierozwiązany

Sezon wynikowy polskich banków notowanych na GPW pozwolił przyjrzeć się wielkość rezerw utworzonych na ryzyko związane z kredytami hipotecznymi we frankach.

Na warszawskiej giełdzie od ponad roku trwa bankowa hossa. Sektorowy WIG-Banki dał w tym czasie zarobić ponad 190 proc. A rekordzista, czyli Alior urósł o ponad 450 proc. Bez wątpienia Alior nie musi mierzyć się z ryzykiem związanym z frankowymi kredytami hipotecznymi, ponieważ bank takich nie ma. Jak zatem wygląda to w bankach, które taką ekspozycję mają w swoich portfelach kredytowych?

Po opublikowaniu przez większość banków wyników za III kwartały br. wynika, że te najbardziej zaangażowane w tego rodzaje kredyty znacznie zwiększyły rezerwy na ryzyko z nimi związane. W części z nich zawiązywane rezerwy w istotny sposób obciążają wyniki banku, jak choćby Millenium Banku, który w wyniku odpisów na 452 mln zł zaraportował czwartą z rzędu kwartalną stratę.

Według informacji publikowanych przez NBP wartość kredytów bankowych zabezpieczonych hipoteką udzielona gospodarstwom domowym według stanu na wrzesień 2021 r. wyniosła 81 mld zł.

Przytoczone dane pokazują rząd wielkości, jakimi należy mierzyć problem kredytów frankowych. Oczywiście trzeba wziąć pod uwagę to, że cały czas toczą się przed polskimi sądami procesy w sprawie, a część z nich po kilkuletnich zmaganiach znajduje swój finał w prawomocnym wyroku.

Za przykład weźmy mBank, którego rezerwy na koniec września przekroczyły już 2 mld zł. W swoim raporcie do 30 września 2021 roku mBank otrzymał 270 prawomocnych orzeczeń w sprawach indywidualnych, z tego 81 rozstrzygnięć było korzystne dla banku, a 189 rozstrzygnięć było niekorzystne. Równe 70 proc. rozstrzygnięć niekorzystnych musi robić wrażenie, także na inwestorach, którzy jednak póki co skupiają się na ścieżce podwyższania stóp procentowych, która napędza dalsze wzrosty sektora. Po środowej podwyżce banki zaczęły wydawać komunikaty o szacowanym wpływie wyższych stóp na ich wynik finansowy - jak informuje Pekao w obecnej sytuacji może to być nawet 650 mln zł dodatkowego zysku.

Między innymi na danych o liczbie toczących się spraw, stosunku spraw wygranych i przegranych wynikających z indywidualnych doświadczeń banku, ale także dotyczących całego sektora bankowego oraz potencjalnych przyszłych sprawach sądowych, które pojawią się w określonym czasie i na podstawie opinii prawnych bank podejmuje decyzję o wysokości rezerwy zawiązanej na dane ryzyko. Poniżej tabela z zaraportowanym do tej pory rezerwami banków z warszawskiego parkietu.

Już po 3 kwartałach 2021 r. widać wyraźnie, że skala zawiązywanych rezerw w sprawozdanych finansów banków przyspieszyła. Na pewno wpływ na to ma niepewność prawna związana z brakiem ostatecznej decyzji podjętej przez Sąd Najwyższy, o czym w dalszej części artykułu.

Mimo skali zawiązanych rezerw bank, w tym roku radzą sobie o wiele lepiej niż w 2020 r., w którym większość zaraportowała roczną stratę. Jak podał niedawno Narodowy Bank Polski, zysk netto całego sektora w okresie styczeń-wrzesień 2021 roku wyniósł 9,431 mld zł, co oznacza wzrost rok do roku o 59,3 proc.

Po trudnym 2020 roku, kiedy cały sektor musiał zmierzyć się z prawie zerowymi stopami procentowymi, problemami operacyjnymi związanymi z COVID-19, obecny rok pokazuje, jak banki przystosowały się do nowego otoczenia, szybko wracając na ścieżkę wypracowywania zysków.  

Ryzyko jednak ciągle ciąży i różnie banki różnie podchodzą do poradzenia sobie z nim. Przed szereg wyszedł PKO BP, który dąży do ugód z klientami i w kwietniu zawiązał fundusz w wysokości 6,7 mld zł na ten cel. Inne jak np. mBank działają dwutorowo, tzn. próbując przeprowadzić pilotażowy program ugód z częścią kredytobiorców oraz przeprowadzić własne autorskie rozwiązanie oddalające ryzyko spisania znaczący kwot w straty.

Wracając do postępowań przed Sądem Najwyższym, w sprawach frankowych odbywały się one już kilka razy w sprawach indywidualnych, jednak na wniosek Pierwszej Prezes SN miał się on zająć w składzie całej Izby Cywilnej kluczowymi kwestiami dotyczącymi sporów sądowych, których przedmiotem są kredyty frankowe. Niestety oczekiwana decyzja była już kilka razy przekładana i kilka razy z tego powodu zaskakiwała zaangażowane strony powodami przesunięć takimi jak m.in. zasięgnięcie opinii Rzecznik Praw Dziecka. Ostatnie posiedzenie w opisywanym przypadku odbyło się 2 września, ale uchwała nadal nie została podjęta, ponieważ Sąd Najwyższy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniami prawnymi dotyczącymi kwestii ustrojowych. Aktualnie nie jest znany termin podjęcia uchwały. Oczywiście wpływa to na ryzyko prawne, które zarządy banków starają się wkalkulować w wyniki finansowe. Materializacja najbardziej pesymistycznych scenariuszy wymagałaby poniesienia strat kilkukrotnie większych niż dotychczasowe rezerwy, które wynoszą obecnie ok. 14 mld zł.

Publikacja zawiera linki afiliacyjne.

Źródło: