Powrót do pracy pracownika, który przeszedł zakażenie Covid-19, rodzi coraz więcej wątpliwości wśród pracowników i pracodawców. Czy pracownik, który zakończył kwarantannę, może bezpiecznie wrócić do pracy? Z jakimi wiąże się to obowiązkami? Czy trzeba wykonać test kontrolny i czy pracodawca powinien za niego zapłacić?
Od tygodni potwierdzane są rekordowe liczby zachorowań na Covid-19, który zatacza coraz szersze kręgi także wśród pracowników. Coraz częściej pracodawcy spotykają się z absencją z uwagi na kwarantannę lub izolację. Stąd wiele wątpliwości, czy można bezpiecznie wracać do pracy tuż po zakończeniu kwarantanny lub izolacji.
Izolacja i kwarantanna - różnice
Od 24 października zmieniły się zasady odbywania kwarantanny. Kwarantanną obejmuje się osoby zdrowe, które były narażone na zakażenie (art. 34 ust. 1 i 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi - Dz. U. z 2020 r. poz. 1845). Kwarantannie podlega więc pracownik, który miał kontakt z osobą chorą, zakażoną lub podejrzaną o zakażenie chorobą zakaźną. Zgodnie z najnowszymi przepisami 10-dniowa kwarantanna dotyczy tylko osób, które miały bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Kwarantanna nie obowiązuje już domowników. Ponadto Sanepid nie wydaje obecnie decyzji lub zaświadczeń o odbywanej izolacji domowej oraz kwarantannie dla ZUS. Informacje te są umieszczane w systemie teleinformatycznym.
Izolacji natomiast podlegają osoby, które uzyskały pozytywny wynik testu na obecność koronawirusa.
Kto podlega kwarantannie?
Kwarantannie podlega osoba, która:
- przekroczyła granicę zewnętrzną UE,
-
miała kontakt z osobą, u której potwierdzono zakażenie koronawirusem
-
ma objawy, które mogą wskazywać na zakażenie koronawirusem i została skierowana na wykonanie testu na obecność koronawirusa,
- prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono koronawirusa (zmiana obowiązująca od 2.11.2020 r.).
W związku ze zmianą przepisów od dziś, kwarantannie nie będzie podlegał personel medyczny. W placówkach medycznych ma być zapewniona możliwość wykonywania testów antygenowych. Praktycznie codziennie przed przystąpieniem do pracy, jeśli będzie taka potrzeba, pracownicy będą mogli być weryfikowani za pomocą testów zgodnie z zapowiedzią szefa Kancelarii Premiera Michała Dworczyka.
Kto podlega izolacji?
Izolacji domowej podlega osoba, u której pozytywny wynik testu na koronawirusa potwierdził zakażenie.
Informacje o trwającej izolacji lub kwarantannie mają znajdować się w Internetowym Koncie Pacjenta. Obecnie takie informacje są wysłane z systemu na telefon.
Ile czasu trwa kwarantanna?
Długość kwarantanny uzależniona jest od powodu, z jakiego jest odbywana.
- W sytuacji kiedy kwarantanna wynika z powodu powrotu do kraju, obowiązuje przez 10 dni, licząc od dnia następnego od przyjazdu.
- Kwarantanna wynikająca z ryzyka zakażenia koronawirusem, np. z uwagi na kontakt z osobą chorą, trwa 10 dni od dnia następującego po ostatnim dniu narażenia lub styczności ze źródłem zakażenia koronawirusem. Sanepid może wydłużyć lub skrócić okres kwarantanny.
- Z kolei 10 dni trwa kwarantanna od dnia następującego po otrzymaniu skierowania na test przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej do chwili uzyskania wyniku testu.
Kiedy wynik testu jest negatywny, kwarantanna się kończy. W sytuacji kiedy testowana osoba otrzymała wynik pozytywny, trafia na izolację domową.
Ile trwa izolacja domowa?
Osoby, które są kierowane na izolacje domową po uzyskaniu dodatniego wyniku testu na obecność koronowirusa, między 8. a 10. dniem izolacji mają teleporadę z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który decyduje o tym jak długo potrwa izolacja. W sytuacji, w której lekarz POZ nie zdecyduje o przedłużeniu izolacji, kończy się ona po 10 dniach od daty uzyskania pierwszego dodatniego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 – w przypadku pacjenta bez objawów klinicznych.
Jeśli wystąpiły objawy infekcji, izolacja powinna kończyć się po 3 dniach bez gorączki oraz bez objawów infekcji ze strony układu oddechowego, ale nie wcześniej niż po 13 dniach od dnia wystąpienia objawów.
W szczególnych sytuacjach w przypadku osób wykonujących zawód medyczny, opiekujących się osobami przebywającymi w domach pomocy społecznej lub przypadkach uzasadnionych klinicznie (jeśli podjęto decyzję o testowaniu) zakończenie izolacji następuje po uzyskaniu dwukrotnie ujemnego wyniku testu z próbek pobranych w odstępach co najmniej 24-godzinnych.
W przypadku osób, które mają słabą odporność (np. choroby przewlekłe), kwarantanna może zostać przedłużona do 20 dni.
Aplikacja na telefon na czas kwarantanny
Osoby odbywające kwarantannę mają obowiązek pobrać i zainstalować aplikację „Kwarantanna domowa”.
Kiedy należy powiadomić pracodawcę o kwarantannie lub izolacji
O odbywaniu kwarantanny należy zawsze powiadomić pracodawcę. Na Internetowym Koncie Pacjenta pracownik znajdzie, obok informacji o czasie swojej kwarantanny lub izolacji, dokument z elektronicznym podpisem do pobrania, który może wysłać pracodawcy e-mailem.
Świadczenia przysługujące podczas kwarantanny
Osoby odbywające kwarantannę traktowane są co do zasady jak osoby niezdolne do pracy. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się bowiem niemożność wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, jak również niemożność powstałą wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny. Stąd pracownik, który został skierowany na kwarantannę, może ubiegać się o wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy. Jeżeli stan zdrowia mu na to pozwala i ma możliwości pracy zdalnej, może ją wykonywać, zachowując prawo do pełnego wynagrodzenia.
Zasiłek chorobowy na kwarantannie – na jakich warunkach
Na mocy obowiązujących przepisów osobie przebywającej w izolacji za okres kwarantanny przysługuje wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy.
Decyzja inspektora sanitarnego stanowi podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu choroby na ogólnych zasadach. Teraz osoby skierowane do odbycia kwarantanny lub objęte izolacją domową nie będą musiały dostarczać decyzji sanepidu do ZUS-u lub pracodawcy.
Decyzję sanepidu ZUS pozyska z systemu e-Zdrowie
Wcześniej do wypłaty zasiłków chorobowych i opiekuńczych (w sytuacji kiedy kwarantanną lub izolacją było objęte dziecko) potrzebna była decyzja Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Teraz ZUS będzie samodzielnie pozyskiwać odpowiednie dane z systemu informatycznego Centrum e-Zdrowie.
Dane o kwarantannie i izolacji ZUS będzie przekazywać pracodawcom i przedsiębiorcom na ich profil płatnika na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Na podstawie tych informacji płatnicy składek będą mogli wypłacać pracownikom świadczenia chorobowe (wynagrodzenie za czas choroby i zasiłek chorobowy) lub zasiłek opiekuńczy. Informację o kwarantannie lub izolacji otrzyma także ubezpieczony na swoim profilu na PUE ZUS.
Kiedy pracownik może wrócić do pracy?
Po kwarantannie, jeśli przez jej okres nie rozwinęła się u pracownika choroba, może on wrócić do pracy. Podobnie w sytuacji przechorowania wirusa i odbycia izolacji.
Obecnie obowiązujące przepisy nie wymagają, by został wykonany test kontrolny. Nie trzeba również uzyskiwać żadnych dodatkowych zaświadczeń.
Czy pracodawca może skierować pracownika na test po kwarantannie lub izolacji?
Pracodawca może zlecić zatrudnionemu badanie na koranawirusa i zapoznać się z jego wynikami, jeśli taką decyzję wyda Główny Inspektorat Sanitarny. Sama zgoda pracownika na przetestowanie nie jest wystarczającą podstawą do wykonania testu. Żaden przepis prawa nie nakłada też na pracodawcę obowiązku sprawdzania testem pracownika przed powrotem do pracy po kwarantannie czy izolacji. Bez decyzji GIS-u firma może finansować badania zatrudnionym, którzy chcą się im poddać, ale nie ma prawa zapoznać się z ich wynikami. Wynika to z przepisów o ochronie danych osobowych.
Pracodawca, który decyduje się na przywrócenie pracowników do pracy po kwarantannie, kiedy wyłączył część załogi z pracy lub skierował na pracę zdalną i odwołuje ich z niej, musi sprostać wymaganiom stawianym przez Główny Inspektorat Sanitarny. Do obowiązków pracodawcy należy dostarczenie pracownikom odpowiednich środków do dezynfekcji najbliższego otoczenia i miejsc, w których przebywają. Powinien również zapewnić wymagane środki ochrony.
Bezpieczeństwo sanitarne pracowników
Zalecany przez GIS dystans społeczny powoduje, że praca w tak zwanych „open space” nie jest możliwa i biurka wymagają rozdzielenia. Pracodawcy są zobowiązani do zorganizowania pracy tak, by możliwy był do zachowania dystans. Wiąże się to z ograniczeniem skupisk ludzi, wprowadzaniem pracy na rotacyjnej lub na zmiany.
Trzeba pamiętać, że obecnie, tam gdzie to możliwe, w administracji publicznej zostanie wprowadzona praca zdalna, zgodnie z dyspozycją premiera Mateusza Morawickiego.
Zgodnie z treścią rozporządzenia, od 3 listopada do 4 grudnia 2020 r. w urzędach administracji publicznej lub jednostkach organizacyjnych wykonujących zadania o charakterze publicznym kierownicy urzędu administracji publicznej, dyrektorzy generalni urzędu lub kierujący jednostką organizacyjną polecają pracownikom wykonywanie pracy zdalnej, jeżeli dotychczas polecenia takiego nie wydali.
To kierownik zdecyduje, którzy pracownicy będą pracować w domu. Na podstawie § 24 rozporządzenia urzędy mają realizować zadania niezbędnych do zapewnienia pomocy obywatelom. Zalicza się do nich również sprawy związane z procesem inwestycyjnym (Dz.U. z 2020 R. POZ. 1931).
O pracę zdalną premier apelował również do sektora prywatnego. Najbliższe dni pokażą, czy pracodawcy skierują do pracy w tej formie swoich pracowników i jaka będzie jej skala obecnie. Nadal trwają prace nad kodeksowym uregulowaniem zasad pracy zdalnej, która w czasie pandemii covid-19 ma coraz szerszy zasięg.
Zalecenia Państwowej Inspekcji Pracy
Zgodnie z zalecaniami Państwowej Inspekcji Pracy pracodawcy są zobowiązani do dokonania oceny ryzyka i uwzględnienia istniejących zagrożeń.
W trakcie weryfikacji oceny ryzyka należy zwrócić uwagę na nietypowe sytuacje, które mogą być przyczyną problemów oraz na to, w jaki sposób przyjęte środki zapobiegawcze pomogą firmie przywrócić pełnię zdolności produkcyjnych i operacyjnych.
Po aktualizacji oceny ryzyka następnym etapem jest stworzenie planu działań, obejmującego właściwe środki bezpieczeństwa i kontroli, pozwalające normalnie pracować i jednocześnie zapobiegać możliwości rozprzestrzenienia się wirusa SARS-CoV-2.
PIP wymienia w swoich zaleceniach potrzebę minimalizacji zagrożenia i oddzielenia zagrożenia od pracowników za pomocą:
- środków technicznych, do których należą m.in. środki ochrony zbiorowej, np. obudowy pleksiglasowe, oddzielanie stanowisk pracy przegrodami. Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje, że należy unikać elementów, które nie są zwarte lub mają przestrzenie, takich jak rośliny doniczkowe, lub które stwarzają dodatkowe ryzyko, np. potknięcia się pracownika, czy upadku przedmiotu. Jeśli nie można zastosować przegrody, należy zapewnić dodatkową przestrzeń między pracownikami (odstęp min. 1,5 m.); konieczne jest dbanie o sprawną i wydajną wentylację pomieszczeń pracy,
- środków organizacyjnych (np. zmianowość na stanowiskach pracy, zwiększenie czasu trwania i ilości przerw w pracy, kierowanie tylko wykwalifikowanych pracowników do wykonania określonej pracy),
- środków ochrony osobistej (np. półmaski FFP2 i FFP3, N95 itp.),
- środków behawioralnych (np. obserwacje przestrzegania reguł i wytycznych kierownictwa, nadzór nad pracownikami),
- działań przeciwepidemicznych (np. zapewnienie środków do dezynfekcji rąk i elementów środowiska pracy – blatów, klamek, poręczy, wyposażenia technicznego np. wspólne drukarki i kopiarki; zwiększenie częstotliwości sprzątania pomieszczeń pracy, a przede wszystkim pomieszczeń higieniczno – sanitarnych; przypominanie o zasadach higieny – praktyczne informacje rozmieszczone w ogólnodostępnych miejscach zakładu pracy, dostępne na stronach internetowych m.in. Państwowej Inspekcji Sanitarnej).
Dodatkowe obowiązki wynikające z zaleceń PIP
W związku ze wznowieniem pracy przez pracowników należy poinformować ich o wprowadzanych zmianach oraz przekazać im nowe procedury i w razie potrzeby zapewnić odpowiednie szkolenia.
Państwowa Inspekcja Pracy zaleca również:
- redukowanie, na tyle ile to możliwe, kontaktu fizycznego między pracownikami,
- organizację przerw na posiłki, w taki sposób, aby ograniczyć liczbę osób przebywających w tym samym czasie w stołówce, pokoju socjalnym, kuchni, łazience i szatni,
- by korzystanie z pomieszczeń higieniczno–sanitarnych powinno być zorganizowane w sposób uwzględniający harmonogramy czyszczenia i dezynfekcji,
- ułatwienie pracownikom korzystania z transportu indywidualnego zamiast zbiorowego, np. poprzez udostępnienie miejsc parkingowych lub miejsca, w którym można bezpiecznie przechowywać rowery.
Badania lekarskie
W okresie epidemii zawieszono obowiązek przeprowadzania okresowych badań lekarskich. Pracownika, któremu kończy się ważność tych badań, pracodawca nie kieruje na nie, a ponadto ma obowiązek dopuścić go do pracy. Obowiązek przeprowadzania badań okresowych zawieszono również w odniesieniu do osób zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających (zarówno po zakończeniu takiej pracy, jak i rozwiązaniu umowy o pracę). Zawieszono także obowiązek wykonywania badań lekarskich i psychologicznych maszynistów kolejowych i kierowców wykonujących przewozy drogowe.
Badania okresowe (oraz psychologiczne) pracodawca będzie musiał przeprowadzić niezwłocznie po zakończeniu stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego, nie później niż w terminie 60 dni od odwołania tych stanów. Realizacja tych obowiązków została odsunięta w czasie.
Obowiązkowe badania kontrolne w przypadku choroby trwającej co najmniej 30 dni
Przepisy pozwalające na przesunięcie terminu badania nie dotyczą :
- badań wstępnych (przed rozpoczęciem pracy),
- badań kontrolnych (po chorobie trwającej co najmniej 30 dni).
Pracownika bez badań wstępnych lub kontrolnych nie można dopuścić do pracy.
W sytuacji, kiedy niezdolność do pracy będzie wynosiła co najmniej 30 dni, pracownik musi przejść badania kontrolne. Jeśli w związku z epidemią nie ma lekarza uprawnionego do ich przeprowadzenia, może je wykonać inny lekarz. Wydane przez niego orzeczenie dopuszczające pracownika do pracy będzie ważne przez 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego (należy je włączyć do akt osobowych). Co więcej, badanie może zostać przeprowadzone za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub łączności (np. przez telefon).
Szkolenie bhp i instruktaż stanowiskowy
Przepisy tarcz antykryzysowych pozwalają na przeprowadzenie szkolenia bhp w formie zdalnej.
Wyjątek stanowi tu instruktaż stanowiskowy, który trzeba przeprowadzić w przypadku pracownika:
- zatrudnianego na stanowisku robotniczym,
- zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
- przenoszonego na powyższe stanowiska,
a także ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
Gdy termin przeprowadzenia szkolenia w dziedzinie bhp przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii albo w ciągu 30 dni od dnia odwołania tego stanu, termin do jego przeprowadzenia wydłuża się do 60 dni od czasu odwołania tego stanu.
