Marnotrawstwo mózgów. Wyjeżdżają z Polski i pracują poniżej kwalifikacji [Raport]

Co piąta osoba z wyższym wykształceniem, która planuje emigrację lub jej nie wyklucza, spodziewa się, że za granicą przyjdzie jej pracować poniżej własnych kwalifikacji – wynika z najnowszego badania opinii nt. emigracji przeprowadzonego przez Bankier.pl. Prawie połowa ankietowanych twierdzi, że Polacy za granicą zbyt łatwo rezygnują ze swoich zawodowych ambicji.

Doroczne badanie opinii nt. emigracji to uzupełnienie dla realizowanego na łamach Bankier.pl projektu #TamMieszkam - serii rozmów analizujących warunki życia w innych krajach. W tegorocznej edycji ankiety pojawiły się dwie nowości. Po pierwsze, chcieliśmy sprawdzić, na ile głośne wydarzenia minionego roku – zamachy terrorystyczne oraz napływ uchodźców do Europy – wpływają na decyzje emigracyjne Polaków. Po drugie, w odniesieniu do deklaracji polityków o zatrzymaniu w kraju polskich specjalistów, szczególną uwagę poświęciliśmy emigracji osób z wykształceniem wyższym.

W prowadzonym na łamach Bankier.pl - od 25.04.2016 do 22.05.2016 r. - badaniu wzięło udział łącznie 1406 osób. 77% (1088) respondentów deklaruje wykształcenie wyższe. 78% ankietowanych „wykształconych” stanowią mężczyźni, 40% osób jest w wieku 31-40 lat, 30% w wieku 26-30 lat, 14% osiągnęło pełnoletniość, ale nie ma jeszcze 25 lat, 11% jest w wieku 41-50 lat, zaledwie 5% ukończyło 50. rok życia. 7 na 10 osób jest pracownikiem najemnym, 18% prowadzi własną działalność gospodarczą, 7% stanowią studenci, a 4% osoby bezrobotne. 69% osób mieszka w Polsce, 31% za granicą – przede wszystkim w Wielkiej Brytanii (26%), Niemczech (16%), Szwajcarii, Irlandii (po 6%), Stanach Zjednoczonych i Francji (po 5%), 17% zaznaczyło na  zdefiniowanej liście odpowiedź „inne”.

Dalsza szczegółowa analiza dotyczy odpowiedzi udzielanych przez respondentów deklarujących wykształcenie wyższe.

Wielu chętnych na emigrację „na próbę”

43% osób z wyższym wykształceniem biorących udział w badaniu, a mieszkających obecnie w Polsce deklaruje, że zamierza wyjechać z Polski na stałe w ciągu najbliższych pięciu lat. 32% mówi „nie wiem”, a co czwarta osoba zaprzecza, jakoby miała takie plany. Znacznie wyższy (69%) jest odsetek osób odpowiadających twierdząco na pytanie, czy chciałyby w ciągu najbliższych pięciu lat wyjechać na co najmniej kilka miesięcy, z opcją pozostania na stałe. Tylko 19% twierdzi, że nie chciałoby spróbować takiej emigracji „na próbę”, niepewnych jest 12%.

Najpopularniejszymi potencjalnymi kierunkami emigracji wśród osób z wyższym wykształceniem są: Wielka Brytania i Stany Zjednoczone (po 11%), Australia (10%) i Kanada (8%).

Czołowym powodem, dla którego polscy specjaliści mieszkający dziś w Polsce zdecydowaliby się na wyjazd z kraju, jest chęć podniesienia jakości życia, deklarowana przez 20% osób rozważających emigrację. Wśród trzech najczęściej wskazywanych przyczyn ewentualnego wyjazdu pojawia się także chęć zalezienia pracy lepiej płatnej niż w Polsce (18%) oraz rozwinięcie kariery, nabycie ciekawego doświadczenia, praca z najlepszymi (15%). Co dziesiąta osoba wskazuje, że zdecydowałaby się na taki krok po to, by zapewnić swoim dzieciom lepszy start w przyszłość.

Skłonni do emigracji nie są wolni od obaw. Przy pytaniu o potencjalne konsekwencje emigracji wywołujące największy strach u osób mieszkających w Polsce najczęściej wskazywano silną tęsknotę za Polską, rodziną, bliskimi oraz poczucie, że w nowym kraju nie jest się u siebie.

Zapytaliśmy ankietowanych również o to, jak oceniają swoje szanse na nowym rynku pracy. 36% osób z wyższym wykształceniem mieszkających w Polsce a nie wykluczających emigracji spodziewa się, że po przeprowadzce do innego kraju pracę znalazłoby w ciągu pierwszego miesiąca pobytu. 23% ocenia, że zajęłoby im to kwartał, natomiast co piąta osoba wyjechałaby do umówionej wcześniej pracy. 58% ankietowanych wierzy, że za granicą wykonywałoby pracę adekwatną do swoich kwalifikacji i wykształcenia, 20% spodziewa się, że będzie wykonywało pracę poniżej swoich kwalifikacji, stając się tym samym ofiarami zjawiska "marnotrawstwa mózgów".

Czytaj dalej: Terroryzm i uchodźcy a emigracja - na razie bez związku

Terroryzm i uchodźcy a emigracja - na razie bez związku

Czy niedawne zamachy terrorystyczne i podwyższone ryzyko terroryzmu w niektórych krajach miałoby wpływ na wybór kraju, w którym się osiedlisz? – pytaliśmy uczestników badania. 43% osób z wyższym wykształceniem nie wykluczających emigracji wskazuje, że ten czynnik do tej pory pozostawał bez wpływu, przy czym może to ulec zmianie w przyszłości. 27% zdecydowanie deklaruje, że działania terrorystów nie wpłynęły i nie wpłyną na ich decyzję, 23% osób twierdzi, że z powodu minionych wydarzeń zmieniło wcześniej planowany kierunek na inny.

Podobnie rozkładają się głosy w odpowiedzi na pytanie o uchodźców. Dla 38% ankietowanych ich zwiększona obecność w niektórych państwach na ten moment nie ma znaczenia dla wyboru kraju emigracji, choć zastrzegają oni, że może to ulec zmianie w przyszłości. 32% osób nie zwracało ani nie zamierza zwracać uwagi na tę kwestię przy dokonywaniu decyzji o wyjeździe. Co piąta osoba już dokonała z powodu napływu uchodźców zmiany decyzji o docelowym kraju emigracji.

Po wyjeździe problemem okazała się tęsknota

31% ankietowanych posiadających wyższe wykształcenie mieszka dziś poza granicami Polski. Wśród najczęściej wskazywanych powodów ich wyjazdu dominowały odpowiedzi (można było podać maksymalnie trzy): „żeby rozwinąć swoją karierę i zdobyć doświadczenie” (23% głosów), "żeby znaleźć pracę lepiej płatną niż w Polce” (22%), „żeby podnieść jakość życia” (19%).

Polscy specjaliści przebywający na emigracji nie wracają do kraju głównie ze względu na atrakcyjniejsze warunki zawodowe za granicą (39% odpowiedzi; można było wskazać maksymalnie trzy najważniejsze powody) oraz z powodu wyższego statusu społecznego za granicą (16%). Zaledwie 12% odpowiedzi dotyczyło względów rodzinnych/osobistych jako przeszkody do powrotu do Polski.

Najczęściej wskazywanym jako poważny problemem wśród emigrantów okazała się silna tęsknota za Polską i bliskimi oraz towarzyszące im poczucie, że nie jest się u siebie.

43% specjalistów deklaruje, że wyjechało za granicę do wcześniej umówionej pracy. 16% znalazło pracę w ciągu pierwszego miesiąca pobytu, 13% - w ciągu kilku dni.

Czy bohaterowie polskiego drenażu mózgów stali się też ofiarami marnotrawstwa mózgów? Co piąty ankietowany twierdzi, że wykonuje za granicą pracę poniżej swoich kwalifikacji i wykształcenia. 68% uznaje, że wykonywana przez nich praca jest adekwatna do ich predyspozycji.

Polacy o Polakach za granicą – mają dobrą renomę, rezygnują zbyt łatwo

Wszyscy ankietowani – niezależnie od miejsca zamieszkania – odpowiadali również na cztery pytania o sytuację polskich specjalistów za granicą. 74% osób uważa, że polscy specjaliści z wykształceniem wyższym mają dobrą renomę za granicą. 7% nie zgadza się z takim stwierdzeniem.

47% ankietowanych zgadza się ze stwierdzeniem, że polscy specjaliści z wykształceniem wyższym na emigracji pracują poniżej swoich kwalifikacji. 31% nie zgadza się z tym stwierdzeniem, pozostali nie mieli zdania.

45% pytanych twierdzi, że Polacy z wyższym wykształceniem na emigracji zbyt łatwo rezygnują ze swoich zawodowych ambicji. 30% nie zgadza się z tym stwierdzeniem, pozostali nie mieli zdania.

Większość, bo 36% badanych nie zgadza się ze stwierdzeniem, że polscy specjaliści z wyższym wykształceniem są za granicą opłacani gorzej niż specjaliści z innych krajów. Rację takiemu twierdzeniu przyznało 29%, pozostali nie mieli zdania na ten temat.

Źródło: