Wraz z wiekiem wydatki wielu osób rosną – trzeba kupować coraz więcej leków, a na wyższe emerytury w Polsce nie ma co liczyć. W efekcie część starszych osób może nie być w stanie zaspokoić swoich potrzeb, a ich dzieci nie zawsze są skore do pomocy. Rodzice żyjący w niedostatku mogą jednak pozwać swoje dzieci o alimenty.
Czym są alimenty?
Alimenty są regularnym i obowiązkowym świadczeniem wobec osób fizycznych, do których zobowiązane są inne osoby fizyczne. Kwestie prawne związane z alimentami reguluje w Polsce Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 roku. Zgodnie z art. 128 niniejszej ustawy, obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Alimenty są najczęściej kojarzone z przekazywaniem świadczeń od rodziców do dzieci, jednak również dzieci mogą zostać obciążone obowiązkiem alimentacyjnym względem swoich rodziców.
Kiedy rodzice mogą domagać się alimentów od dzieci?
Aby rodzice mogli zażądać wypłaty alimentów od swoich dzieci, muszą zostać spełnione jednocześnie dwa warunki – po stronie rodziców przesłanką jest życie w niedostatku (czyli w stanie niemożności zaspokojenia uzasadnionych potrzeb), a po stronie dzieci odpowiednie możliwości zarobkowo-finansowe. Jeśli w rodzinie było więcej niż jedno dziecko, rodzice mogą zwrócić się o alimenty do każdego dziecka z osobna i dla każdego z nich z osobna zostanie rozpatrzona sprawa i ustalona kwota alimentów.
Oczywiście dzieci, od których rodzice oczekują alimentów, muszą być pełnoletnie. Wysokość alimentów musi być wyznaczona zgodnie z artykułem 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli zgodnie z potrzebami uprawnionego oraz do zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, w tym wypadku dzieci. Przy ustalaniu kwoty alimentów należy uwzględnić przychody z takich tytułów, jak:
- wynagrodzenie z pracy oraz premie,
- renta lub emerytura,
- dochody kapitałowe (np. odsetki z lokat, dywidendy z akcji),
- wszelkie inne dochody (np. z tytułu wynajmu mieszkania).
Kiedy rodzice nie mają prawa do alimentów
Zgodnie z art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zobowiązany może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego w sytuacji, gdy żądanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane, jednak można wskazać kilka sytuacji, w której bez wątpienia możemy powiedzieć o zaistnieniu takiego faktu.
O naruszeniu zasad współżycia społecznego możemy mówić w sytuacjach, gdy rodzic nie wywiązywał się ze swoich obowiązków wobec dziecka w przeszłości. Można tutaj wskazać nieutrzymywanie kontaktów z dzieckiem, zaniedbywanie więzów rodzinnych, unikanie zatrudnienia przez rodzica czy niepłacenie alimentów na rzecz dziecka. Należy jednak pamiętać, że te okoliczności nie odbierają rodzicom możliwości ubiegania się o alimenty, a jedynie pozostawiają dzieciom możliwość oddalenia powództwa.
W jaki sposób wypełniać obowiązek alimentacyjny?
Obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców nie musi oznaczać konieczności dawania pieniędzy – może on zostać wypełniony również poprzez świadczenia niepieniężne, które zapobiegną stanowi niedostatku doświadczanego przez rodzica.
W pełni akceptowalne będzie więc dostarczenie rodzicom niezbędnych produktów, takich jak żywność, leki, ubrania czy opał. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1967 roku (III CR 422/66) obowiązek alimentacyjny można wypełniać również poprzez zapewnienie osobie znajdującej się w niedostatku mieszkania czy opieki lekarskiej.
