W sektorze energetycznym nie ma inwestycji w informatykę - twierdzą dostawcy IT. Po przemianach nowe podmioty szukają dla siebie miejsca na rynku. To dobry czas na przemyślenie roli IT w firmie. Ale zaniedbania inwestycyjne oznaczają dodatkowe koszty.
Procesy unbundlingu, czyli oddzielenia części obrotu od dystrybucji energii oraz konsolidacja sektora pochłonęły energetyków. Informatyka wspiera te procesy, więc działy IT przedsiębiorstw energetycznych nie narzekają na nadmiar wolnego czasu.- Po otwarciu rynku obawiano się reakcji odbiorców, tego, że będą zmieniać dostawców, jednak reakcja była niewielka - mówi Andrzej Kosturek, prezes spółki Winuel i wiceprezes Sygnity. - Część przedsiębiorstw odetchnęło, bo nie były do tego przygotowane. Teraz nastał pewien zastój, więc jest chwila na refl eksję, na zdefiniowanie roli, jaką ma pełnić informatyka w przedsiębiorstwie oraz na zastanowienie się, jakie systemy IT należy wdrażać.
Brak dużych projektów informatycznych dostrzega także Maciej Lasota, dyrektor generalny spółki Kom-Pakt (Grupa ABG). Według niego, nie opadł jeszcze kurz związany z przemianami w sektorze, biznes jeszcze się nie poukładał, nie znalazł miejsca dla siebie.
- Części działalności, które powinny stać się samodzielnymi przedsiębiorstwami, dopiero budują swoje relacje biznesowe. Dopóki każdy nie znajdzie swojego miejsca, dopóty nie ruszą projekty, które mają wspierać poszczególne procesy. Dziś nikt nie podejmie się przeprowadzenia przetargu, kiedy nie wie, jak napisać specyfikację warunków zamówienia. Musimy jeszcze zaczekać, zanim zaczniemy wdrażać systemy, startować w przetargach - tłumaczy Lasota.
Kom-Pakt przygotowuje się do chwili, gdy biznes energetyczny będzie gotowy do wdrożeń systemów IT. Spółka liczy na kierunki związane z obsługą klienta i wzajemnymi relacjami między nowymi partnerami biznesowymi.
Historia się powtarza
O tym, że energetyka jest spóźniona z inwestycjami informatycznymi, dostawcy narzędzi IT mówili przed rokiem. Wówczas ostrzegano, że zbliża się dzień, w którym dziesiątki tysięcy podmiotów zmienią sprzedawcę i będzie krach.
- Krachu nie było. Z dawnych taryfowych grup ABC 73 podmioty uwolniły się, zmieniają sprzedawcę. Spośród nich 22 podmioty są u jednego operatora. Jeśli chodzi o grupę G, która, chcąc skorzystać z liberalizacji, mogła doprowadzić do głębokiego kryzysu, to sprzedawcę zmieniło tylko 702 odbiorców. Spośród nich 526 u jednego operatora. Operator dał sobie radę - zauważa Stanisław Niwiński, pełnomocnik zarządu ds. sprzedaży w spółce Innsoft.
Jak widać, opóźnienia we wdrażaniu systemów m.in. do zmiany sprzedawcy i obsługi klienta nie wpłynęły dramatycznie na sytuację energetyków. Wstrzymywanie inwestycji nie stało się problemem. Niwiński uważa, że prawdziwe problemy pojawiają się, gdy przedsiębiorstwa rozpoczynają potrzebne projekty dopiero w sytuacjach kryzysowych, kiedy może być za późno.
- Wtedy żaden informatyk nie wesprze prawidłowo procesu. Energetyka zajmowała się własnymi przekształceniami, a nie przemianami rynku. Same negocjacje pakietów socjalnych zajmowały więcej czasu niż przemyślenia, jak rynek ma działać. Wkrótce pojawią się nowe wyzwania, które informatyka ma wspierać - dodaje Niwiński. Niektórzy przedstawiciele branży IT rozumieją problemy energetyki i przyznają, że sektor nie mógł wykonywać projektów spontanicznie, to mogłoby im zaszkodzić. Tadeusz Szulc, wiceprezes ds. energetyki w Infovide-Matrix, twierdzi, że przedsiębiorstwa energetyczne ciężko pracują.
- Problem polega na tym, że sektor zintegrowano pionowo, a nie praktycznie. Pewne sprawy w spółkach są teraz pofragmentowane. Mamy do czynienia z kulturą fragmentów, trzeba je logicznie zintegrować. To jest wyzwanie, tego szybko nie da się zrobić - uważa Szulc. - Nawet przedsiębiorstwa, które miały łatwiejsze zadanie, jak Vattenfall czy RWE Stoen, czyli powstałe z jednego zakładu, też musiały sprostać dużym wyzwaniom. Chylę czoła przed szefami IT, którzy mają do zintegrowania kilka, kilkanaście nowych przedsiębiorstw. Czasami nowych spółek są setki w jednej grupie.
RWE Stoen jest jedną z najlepiej zinformatyzowanych firm energetycznych, przygotowaną do obsługi klientów. Jednak spółka, podobnie jak państwowe przedsiębiorstwa, boryka się z wieloma projektami, których - jak twierdzi Monika Wiaderkiewicz, dyrektor departamentu IT w RWE Stoen - jest wręcz za dużo.
- W energetyce dzieje się dużo z powodu zapóźnień inwestycyjnych oraz dlatego, że rynek przed nami ucieka. Rolą IT jest wspieranie celów biznesu. Staramy się być kilka kroków przed biznesem, aby pomagać mu rozwiązać problemy. Ciężko jest realizować strategię IT w dynamicznym otoczeniu wewnętrznym. Musimy nadążyć z realizacją wymagań biznesu. Chodzi o rozliczenia z klientami, sprzedaż, gdzie trzeba optymalizować procesy w oparciu o istniejącą infrastrukturę. Bardzo dużo się dzieje w obsłudze klienta. Musimy wspierać współpracę między obsługą klienta a służbami technicznymi - opowiada Monika Wiaderkiewicz.
Egipskie ciemności?
Największym problemem energetyki jest aktualnie brak mocy w systemie energetycznym. Za dwa lata można się spodziewać wyłączeń energii. Andrzej Kosturek ostrzega, że przygotowanie projektów w celu budowy nowych źródeł mocy będzie trwało wiele lat. Tymczasem przedsiębiorstwa powinny sięgnąć po rozwiązanie przejściowe, ale skuteczne. Chodzi o optymalne zarządzanie sieciowe oraz o wpływanie na konsumpcję energii. W tym może pomóc informatyka. Poza groźbą niedoboru mocy, w Polsce problemem są niedoinwestowane sieci niskiego i średniego napięcia. Przy niesprzyjających warunkach pogodowych łatwo o awarie i blackouty. Wystarczy przypomnieć nie tak dawne wydarzenia w Szczecinie.
- To, co się stało w Szczecinie, miało prawo się stać. Trzeba jednak wykorzystać IT, aby uniknąć podobnych sytuacji i szybko reagować na problemy - uważa Tadeusz Szulc z Infovide-Matrix. - IT ma na celu zinwentaryzowanie zasobów (dzięki systemowi GIS zintegrowanemu z innymi systemami). Część przedsiębiorstw ma mniejsze lub większe instalacje GIS, jednak funkcjonowanie pogotowia energetycznego odbywa się w specyficzny sposób. Podczas awarii wyłącza się wszystkie stacje transformatorowe, a pogotowie sprawdza je jedna po drugiej. To zabiera czas i powoduje straty nie tylko dla klientów, ale też dla energetyki. Istnieją proste rozwiązania, które pozwalają zbierać informacje dotyczące zasilania, ale widzimy zaniedbania, przez które dystrybucja nie posiada tych narzędzi.
Wyłączenia, także chwilowe, lokalne, wpłyną negatywnie na cały system energetyczny kraju. Dzięki narzędziom informatycznym można symulować, co się wydarzy, kiedy pewne węzły zostaną wyłączone.
- Ale tym nie ma się kto zajmować. Bo zajmujemy się sprawami, którymi powinniśmy byli się zająć dwa lata temu - twierdzi Stanisław Niwiński. - Chodzi o wdrożenia systemu zmiany sprzedawcy czy systemów pomiarowych. Poza tym należy energetykę i jej IT uporządkować, zastanowić się, według jakich standardów funkcjonować, jak uporządkować bazy danych, by duże systemy nie zawłaszczały danych, z których korzystają dziedzinowe aplikacje.
W energetyce za chwilę wybuchnie nowy problem, któremu mogą zaradzić informatycy.
To problem strat. Od 1 stycznia 2009 r. dystrybucja będzie skupować energię na straty na swój rachunek.
- Dzisiaj straty są częścią energii, którą kupuje obrót. Przedsiębiorstwa znają tylko poziom ogólny strat, trudno rozdzielić straty handlowe od technicznych. Jeśli mówimy o deficycie energii, o rosnących cenach, o stratach (wynoszą średnio od 2 do 10 proc.), to chodzi o duże pieniądze. Są rozwiązania, które wychodzą naprzeciw tym zapotrzebowaniom. Oczywiście, nie chodzi o wymianę liczników na elektroniczne. Można za pomocą narzędzi statystycznych otrzymać bardzo precyzyjne wyniki. Statystyka to rzecz, którą firmy energetyczne powinny wziąć pod uwagę - radzi Tadeusz Szulc.
Adam Brzozowski
Źródło:
