Tworzenie świec
Metoda analizy technicznej , która pochodzi z Dalekiego Wschodu, przyjęła się na całym świecie, również w Polsce. Popularnie określa się ją jako technikę świecową (ang. candlestick). Świece japońskie są wygodnym narzędziem analizy technicznej i identyfikowania sygnałów zmian trendu .Z wykresu świecowego można wyczytać sygnały spadku lub wzrostu cen, który może nastąpić w najbliższym czasie. Dają więc one sygnały kontynuacji lub zmiany trendu. Zarówno pojedyncza świeca, jak i formacje złożone są odzwierciedleniem psychologii na rynku. Analityk może przyjmować różne okresy zmian cen (minutę, godzinę, dzień, tydzień, miesiąc). Najbardziej użyteczne są jednak wykresy dzienne.
Do zbudowania świecy japońskiej potrzebne są następujące dane:
- cena otwarcia z badanego okresu,
- cena zamknięcia z badanego okresu,
- najniższa cena z badanego okresu,
- najwyższa cena z badanego okresu.
Wykresy świecowe można generować przy pomocy aplikacji komputerowych, np. Metastocka , które pozwalają na wybór odpowiedniego interwału czasowego.
Korpusy i cienie
Świeca składa się z korpusu w kształcie prostokąta, nazywanym również woskiem oraz wychodzących z niego pionowych linii na dole i górze – nazwanych cieniami. Korpus świecy może być zaznaczany na jasno lub ciemno. Zazwyczaj używa się kolorów białego lub czarnego.Na biało zaznacza się korpus świecy, jeżeli kurs zamknięcia w danym okresie był wyższy, niż na otwarciu. Podstawa korpusu oznacza kurs otwarcia, natomiast górna krawędź – kurs zamknięcia. Sytuacja, jaką odzwierciedla tak utworzona figura, jest dobrym sygnałem dla rynku, gdyż świadczy o przewadze popytu nad podażą. Czarny korpus świecy informuje, że w ciągu ustalonego interwału czasowego nastąpił spadek ceny waloru - cena zamknięcia jest niższa niż cena otwarcia.
W tym przypadku cenę otwarcia odwzorowuje górna krawędź korpusu świecy, natomiast cenę zamknięcia – jego podstawa. Biała świeca informuje o przewadze popytu na rynku, natomiast czarna o większej podaży. Cień może pojawić się na obu końcach lub jednym końcu świecy. Cień górny oznacza najwyższą cenę w danym okresie, natomiast cień dolny – najniższą. W zależności od wahań cen długości korpusów oraz cieni różnią się między sobą. Niski korpus z krótkimi cieniami dowodzi spokoju na rynku oraz względnej równowagi między podażą i popytem.
Świeca z długim korpusem lub cieniem dowodzi dużej nierównowagi na rynku. Długie cienie często zapowiadają duże ruchy cen. Pojedyncza długa biała świeca, jaka pojawi się podczas trendu spadkowego na niskim pułapie cenowym informuje o wzroście popytu i zapowiada odwrócenie trendu. Analogicznie długi czarny korpus świecy może być zwiastunem korekty trendu wzrostowego. W skrajnym przypadku rynek może zamknąć się po takiej cenie po jakiej się otworzył w danym okresie. Wówczas świeca nie posiada korpusu – jest ona nazywana doji.
Cienie są źródłem dodatkowych informacji o zmianach cen waloru w określonym okresie czasu. Ich interpretacja winna uwzględniać miejsce ukształtowania się świecy na wykresie. Cień długi przy wysokim poziomie cen świadczy o wzrastającej podaży lub zanikającym popycie. W przypadku, kiedy ceny są bardzo niskie i rynek wyprzedany, długi cień sygnalizuje przewagę kupujących lub zmniejszającą się ilość walorów w zleceniach sprzedaży. Jak widać nawet pojedyncza świeca dostarcza wielu informacji o sytuacji na rynku.
Najbogatszym źródłem informacji o rynku są konfiguracje świecowe, na które składają się co najmniej dwie świece. Mogą one wskazywać na kontynuację istniejącego trendu lub jego odwrócenie. Niektóre mają dość wymowne nazwy. W niniejszym opracowaniu zostanie przedstawionych kilka najprostszych i najłatwiejszych w identyfikacji.
Formacje kontynuacji trendu
TasukiWyróżnia się dwie tego rodzaju formacje: tasuki powyżej luki cenowej oraz tasuki poniżej luki cenowej. Pierwsza zapowiada kontynuację trendu wzrostowego i pojawia się po luce cenowej. Składa się na nią biała świeca, ukształtowana powyżej poprzedniej białej świecy oraz świeca czarna, która otwiera się na poziomie korpusu białej świecy a jej zamknięcie ma miejsce w luce cenowej. Przy czym ostatnia świeca nie wypełnia luki, co świadczy o popycie na poziomie wyższym niż dolny poziom luki.
Potwierdzeniem trendu spadkowego jest formacja tasuki poniżej luki cenowej. Pierwsza i druga świeca są koloru czarnego, a trzecia – białego. Jest to odwrotna konfiguracja do poprzedniej. W tym przypadku cena otwarcia przy drugiej świecy jest niższa niż cena zamknięcia z poprzedzającej ją świecy. Trzecia świeca (biała) otwiera się na wysokości korpusu drugiej i zamyka w przedziale wyznaczonym luką cenową. W kolejnym dniu należy liczyć się z kontynuacją spadków.
Rozstania
Formacje te mogą pojawiać się zarówno w trendzie wzrostowym, jak również spadkowym, każdorazowo potwierdzając ich trwanie. Po dniu spadku następuje kolejny dzień wzrostowy, który rozpoczyna się od takiej samej ceny otwarcia, jak w dniu poprzedzającym. Jednak ceny idą w kierunku przeciwnym, niż w dniu poprzedzającym. Sytuację obrazuje biała świeca bez dolnego knota (świeca zatrzymania). W przypadku trendu spadkowego występuje formacja odwrotna. Tu w drugim dniu czarna świeca, będąca świecą zatrzymania nie posiada górnego cienia.
Pod szyją i na szyi
Formacja pod szyją występuje w trendzie spadkowym, gdzie po czarnej świecy powstaje biała świeca ze stosunkowo krótkim cieniem. Jej korpus osiąga poziom kursu zamknięcia z poprzedniego dnia. Formacja na szyi różni się od poprzedniej tym, że zamknięcie białej świecy ma miejsce na poziomie nieco wyższym, niż poziom zamknięcia pierwszej świecy.
Biała dwójka hossy
W trendzie wzrostowym po luce cenowej pojawiają się dwie kolejne białe świece podobnej wielkości. Po krótkim odpoczynku rynek będzie kontynuował wzrosty.
Biała dwójka bessy
Tutaj po luce cenowej w trendzie spadkowym pojawiają się dwie białe świece również podobnej wielkości. Nie oznacza to nic dobrego dla tych, którzy jeszcze nie sprzedali posiadanych walorów – będą one dalej tanieć.
Formacje zmiany trendu
Spadająca gwiazdaKształtuje się w trendzie wzrostowym. Im trend ten trwa dłużej, tym bardziej jest wiarygodna spadająca gwiazda. Jest to świeca o małym czarnym lub białym korpusie umiejscowionym w dolnym zakresie dziennej zmiany kursu. Stąd cień dolny nie istnieje lub jest bardzo krótki, natomiast górny znacznie dłuższy. Świadczy to, że w ciągu sesji ceny wzrastały, jednak popyt nie był wystarczająco silny, aby utrzymać do końca sesji poziom notowań. Istnieje więc wysokie prawdopodobieństwo zmiany trendu.
Gwiazda wieczorna
Pojawia się podczas trendu wzrostowego. Składa się z trzech świec. Pierwsza stanowi długą białą świecę, natomiast druga nieco mniejsza może być koloru białego lub czarnego. Trzecia świeca jest czarna, co jest sygnałem trendu spadkowego.
Gwiazda poranna. Występuje w trendzie spadkowym i w jej budowie występuje analogia do poprzedniej formacji. Rozpoczyna się ona od dużej czarnej świecy. Następująca po niej świeca może być koloru białego lub czarnego. Trzecia świeca jest biała, co jest sygnałem rozpoczęcia trendu wzrostowego.
Harami. To formacja składająca się z dwóch świec, z których pierwsza zawiera korpus drugiej, znacznie mniejszej. Przy czym kombinacje kolorów świec mogą być dowolne. Formacja zapowiadająca zmianę trendu spadkowego na wzrostowy to następujący układ świec: długa czarna – krótka biała. Z kolei o możliwości zmiany trendu wzrostowego na spadkowy informuje układ świec: długa biała-krótka czarna.
Odmianą tej formacji jest krzyż harami.
Objęcia
Występują dwie tego rodzaju formacje, z których każda posiadające odmienne znaczenie. Formacja objęcia hossy pojawia się w trakcie trendu spadkowego. Są to dwie świece: krótka czarna oraz długa biała. Korpus białej świecy musi pokrywać w pełni korpus czarnej. Formacja objęcia bessy pojawia się w trendzie wzrostowym i sygnalizuje możliwość odwrócenia go na spadkowy. Tu po krótkiej czarnej pojawia się znacznie dłuższa czarna świeca. Im większa różnica w długości świec w tych formacjach, tym pewniejszy sygnał odwrócenia trendu. Dla małej różnicy długości taki układ może oznaczać tylko małą korektę istniejącego trendu.
Gwiazda doji
Formacja ta składa się ze świecy o wysokim korpusie oraz świecy doji. Korpus świecy odzwierciedla dotychczasowy trend. W trendzie spadkowym korpus jest czarny, w trendzie wzrostowym biały. Zmianę trendu spadkowego na wzrostowy będzie zapowiadać gwiazda poranna doji, natomiast trendu wzrostowego na wzrostowy – gwiazda wieczorna doji.
Młot
To jedna z najłatwiej rozpoznawalnych formacji a zarazem wysoce wiarygodnych. Korpus świecy jest stosunkowo niski, a zwisający cień ma długość znacznie większą niż korpus świecy. Formacja ta pojawiająca się w okresie bessy jest zapowiedzią zmiany trendu na wzrostowy.
Wisielec. Ta formacja o fatalnie brzmiącej nazwie nie wieści nic dobrego. Pojawia się po długotrwałym trendzie wzrostowym i przy trwającej jeszcze euforii, jako świeca z bardzo długim dolnym cieniem. Nie wszyscy jeszcze zdają sobie sprawę, że wyczerpał się potencjał wzrostowy i rynek może wkrótce poważnie zanurkować.
To jeszcze nie wszystko
I to nie koniec formacji świecowych wymyślonych w „kraju kwitnącej wiśni”. Inne formacje zapowiadające kontynuację trendu to: trójki, przeczekanie, wyrzucenie, powrót.Z kolei zmianę trendu może również obwieścić: przenikanie, zasłona ciemnej chmury, spotkanie, zatrzymanie, porzucone dziecko, dwa lub trzy kruki, narada, blok, wyłamania, trzy gwiazdy południa, wybicie, trzech białych żołnierzy, potrójne dno rzeki, powracająca jaskółka, powracający gołąb, kanapka, najniższy szczebel drabiny, równe dno.
Jak widać nie brakowało Japończykom inwencji w nazywaniu formacji swoistej analizy technicznej. Dziś analiza świecowa jest w naszym kraju bardzo popularna i stanowi cenne uzupełnienie innych metod badania trendów na rynku.
Jan Mazurek
Źródło:
