Czas pandemii wielu z nas uzmysłowił fakt, że nieszczęście może czyhać za rogiem. Nawet jeśli teraz czujesz się młody, cieszysz się w miarę dobrym zdrowiem i nie narzekasz na problemy finansowe, warto zatrzymać się na chwilę i pomyśleć o tym, co by było, gdyby z dnia na dzień dotknęło cię jakieś nieszczęście.
Dopilnowanie wszystkich formalności związanych z rozliczeniem kwestii finansowych zmarłej bliskiej osoby może okazać się skomplikowane. Nikt zapewne nie myśli o umieraniu, kiedy żyje pełnią życia, jednak warto się zastanowić wcześniej, jak zabezpieczyć swoich bliskich przed problemami, które mogą ich spotkać po naszej śmierci.
Testament
Najpopularniejszą formą zabezpieczenia majątku na wypadek śmierci jest sporządzenie testamentu. Testament stanowi oświadczenie woli sporządzone przez spadkobiercę w zakresie rozporządzania swym majątkiem na wypadek śmierci. Ten klasyczny jest sporządzony odręcznie oraz podpisany własnoręcznie przez testatora.
ReklamaWyróżnić jednak możemy różne formy testamentu:
Bezpieczny kredyt 2% - najważniejsze fakty
Na czym polega? Kto może skorzystać? Ile kredytu można dostać? Co z wkładem własnym? Czy dopłaty można stracić? Pobierz e-book bezpłatnie lub kup za 10 zł.
Masz pytanie? Napisz na marketing@bankier.pl
- Forma pisemna – testament sporządzony odręcznie z oznaczeniem daty i podpisem – inaczej testament holograficzny;
- Forma notarialna – notariusz sporządza go za spadkodawcę;
- Forma allograficzna – testament sporządzony w obecności dwóch świadków przed przewodniczącym zarządu gminy, sekretarza gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego;
- Forma ustna – testament sporządzany w szczególnych sytuacjach, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie jednej z wymienionych wyżej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
W przeciwieństwie do dziedziczenia ustawowego możemy sami zdecydować komu przekażemy majątek po naszej śmierci. Testamentem można przekazać cały majątek lub jego poszczególne części. Możemy przekazać nim ruchomości jak i nieruchomości. Można go przekazać jednej lub kilku osobom. Nie muszą to być wyłącznie członkowie naszej rodziny.
Przeczytaj także
Testamentem możemy również wydziedziczyć osobę, która odziedziczyłaby po nas spadek z mocy ustawy.
Dziedziczenie w firmie
Jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona jest pod nazwiskiem właściciela. Majątek firmy jest jednocześnie majątkiem osobistym właściciela, gdyż jego działalność nie posiada osobowości prawnej.
W sytuacji śmierci osoby, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, istnieje możliwość kontynuacji działalności zmarłego jako tzw. przedsiębiorstwa w spadku, prowadzonego przez zarządcę sukcesyjnego. Dzięki temu istnieje możliwość zachowania pracowników, numeru NIP, ciągłości rozliczeń podatkowych, zachowania koncesji czy zezwolenia uzyskanego przez zmarłego przedsiębiorcę, a także realizowania zawartych przez niego kontraktów handlowych.
Aby firma mogła zachować ciągłość działania właściciel, jeszcze za życia powinien powołać tzw. zarząd sukcesyjny.
Aby ustanowić zarząd sukcesyjny, właściciel firmy powinien:
- powołać zarządcę sukcesyjnego;
- uzyskać pisemną zgodę powołanej osoby na bycie zarządcą sukcesyjnym;
- dokonać wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego lub zastrzec, że zarządcą będzie prokurent.
Od czasu ustanowienia zarządu sukcesyjnego, zarządca sukcesyjny wchodzi w prawa i obowiązki zmarłego. Posługuje się tym samym numerem NIP, tą samą nazwą firmy z dopiskiem “przedsiębiorstwo w spadku”.
Konta w banku, lokaty
Posiadacz rachunku bankowego lub lokaty może złożyć specjalną dyspozycję, w której wskaże osobę, która w razie jego śmierci będzie mogła ubiegać się o wypłatę środków pieniężnych niezależnie od spadkobrania.
Dyspozycja na wypadek śmierci składana jest na specjalnym formularzu przygotowanym przez bank. W zależności od banku, w jakim posiadamy rachunek lub lokatę, jest ona bezpłatna lub podlega niewielkiej opłacie.
Posiadacz rachunku może wskazać więcej niż jedną osobę, która po śmierci posiadacza będzie mogła domagać się wypłaty środków, jednak grono to zostało ograniczone do małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków itd.) i wstępnych (rodziców, dziadków itd.) oraz rodzeństwa. Może również rozdysponować środki w dowolnej wysokości.
Osoba wskazana w dyspozycji musi pozostawać przy życiu w chwili śmierci posiadacza rachunku. Bowiem z chwilą jego śmierci nabywa ona prawa do wypłaty środków pieniężnych. Jeśli nie przeżyła posiadacza, dyspozycja wchodzi w skład masy spadkowej i odziedziczą ją spadkobiercy zmarłej osoby.
Wysokość wypłat środków z dyspozycji podlega jednak ograniczeniu. Łączna kwota wypłat nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. W chwili obecnej jest to kwota około 108 tys. złotych.
Osoba, na rzecz której dokonana została dyspozycja, celem uzyskania środków pieniężnych znajdujących się na rachunku zmarłego musi okazać akt jego zgonu. Na tej podstawie zostaje dokonana wypłata. Środki objęte dyspozycją nie wchodzą w skład masy majątkowej po zmarłym, są zatem wypłacane niezależnie.
Akcje
Akcje są składnikiem majątku spadkodawcy i podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych. W przypadku śmierci akcjonariusza w jego miejsce wstępują jego spadkobiercy. Akcjonariusz jednak może zadysponować akcjami w swoim testamencie i przekazać je wybranej przez siebie osobie.
W statucie spółki nie ma możliwości ustanowienia klauzul dotyczących spadkobrania postanowienia statutu spółki mogą przewidywać jednak inne rozwiązania, np., że z chwilą śmierci akcjonariusza akcje zostaną umorzone automatycznie.
Media społecznościowe
W polskim prawie nie istnieją żadne regulacje dotyczące dziedziczenia cyfrowego. Dziedziczeniu podlegają tylko prawa majątkowe osoby zmarłej, natomiast nie podlegają prawa osobiste, które nie mogą być przeniesione na inną osobą i wygasają wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Na wypadek śmierci jednak warto się zabezpieczyć i spisać swój testament cyfrowy. Może on polegać na tym, iż za życia powierzymy zaufanej osobie swoje tajemnice związane z dostępem do zgromadzonych dóbr cyfrowych. Możemy powierzyć również nasze hasła i niezbędne dane np. notariuszowi, który zadba w razie śmierci osoby powierzającej o przekazanie tych informacji wyznaczonej osobie.
W związku z brakiem prawnych regulacji powinniśmy się opierać na regulaminach serwisów w których posiadamy konta. Dla przykładu weźmy najpopularniejszy portal społecznościowy Facebook.
W ustawieniach profilu możemy zaznaczyć co się stanie z naszym kontem po naszej śmierci. Możemy ustanowić np. opiekuna konta, który będzie zarządzał postami po naszej śmierci. Może on również usunąć nasze konto. Możemy również sami wskazać, aby nasze konto zostało usunięte.
Adwokat Ewelina Wolny, adwokat-wolny.pl
