Japoński rząd zatwierdził w piątek 21 listopada pakiet gospodarczy o wartości około 21,3 bln jenów (135 mld dolarów) w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego i pomocy gospodarstwom domowym w radzeniu sobie z utrzymującą się wysoką inflacją. To największy zastrzyk pieniędzy do japońskiej gospodarki od czasów Covid-19.
W piątek światło dzienne ujrzały najnowsze dane o japońskiej inflacji konsumenckiej za październik. Wskaźnik CPI wzrósł do 3 proc. z 2,9 proc. odnotowanych we wrześniu. Inflacja w ostatnich miesiącach znów rośnie po tym, gdy w okresie od stycznia bieżącego roku do sierpnia spadła z 4 do 2,7 proc.
W całym 2025 r. średnioroczna inflacja CPI ma zbliżyć się do 3,3 proc. i być najwyższą od 1981 r. chociaż według prognoz stabilizować się wokół celu Banku Japonii w kolejnych latach. Od kwietnia 2022 roku miesięczna CPI nieustannie przekracza 2-procentowy cel inflacyjny. Bank Japonii na grudniowym posiedzeniu może podnieść stopy procentowe po raz pierwszy od stycznia bieżącego roku, kiedy podniósł je do 0,5 proc., czyli najwyżej od 17 lat.
Japonia jeszcze mocniej się zadłuży
Bank Japonii w ostatnim czasie ograniczył swoją ultraluźną politykę monetarną także poprzez ograniczenie skupu obligacji rządowych. Tymczasem rząd Japonii już planuje kolejną emisję ogromnego długu w celu sfinansowania pakietu stymulacyjnego, który przyjęto na piątkowym posiedzeniu.
Japoński PKB realny rośnie w ostatnich latach bardzo wolno. Po pandemicznym spadku w 2020 r. nastąpiło odbicie w 2021 r., ale w ostatnich latach odczyty kwartalne to przeplatające się spadki PKB z minimalnym wzrostem w granicach 0,4-0,7 proc.
Pakiet stymulacyjny to flagowy projekt polityki gabinet premier Sanae Takaichi, która zastąpiła na stanowisku premiera Shigeru Ishibę. Ten został odsunięty od władzy w partii rządzącej, a tym samym przywództwa w rządzie po lipcowych wyborach, które osłabiły pozycję Partii Liberalno-Demokratycznej w parlamencie. Jednym z powodów wyborczej porażki były niezadowolenie wyborców z powolnej reakcji rządu na rosnące ceny i niskie płace.
Pakiet gospodarczy zaproponowany przez rząd Takaichi promowany jest jako narzędzie „odpowiedzialnej i proaktywnej polityki fiskalnej” mającej na celu walkę z inflacją i zwiększenie inwestycji w kluczowe gałęzie przemysłu i technologie. Zakłada wpompowanie do gospodarki 21,3 bln jenów (135,5 mld dolarów), dzięki dodatkowemu budżetowi, którego wartość jest największa od czasu pandemii COVID-19.
Całość musi zaakceptować parlament, gdzie obecny rząd nie posiada większości. Rządząca Partia Liberalno-Demokratyczna sprzymierzona z Japońską Partią Innowacji może liczyć na 231 głosów w 465-osobowej Izbie Niższej parlamentu. Aby przeforsować pakiet, rząd musiał uwzględnić także postulaty opozycji (np. niższy podatek na paliwo). Między innymi także stąd wyższa wartość pakietu niż wynikało z wcześniejszych medialnych doniesień o 17 bilionach jenów (110 mld dol.). Sama premier także był zwolenniczką większych wydatków.
Takaichi, cytowana przez AP powiedziała, że pakiet ma na celu szybką realizację jej obietnic. „Dzięki mądremu wydawaniu pieniędzy zamienimy zmartwienia w nadzieję i osiągniemy silną gospodarkę” – skomentowała. „To, co powinniśmy teraz zrobić, to wzmocnić siłę państwa poprzez ekspansywne, mądre wydatki, a nie wyrządzać szkody poprzez nadmiernie restrykcyjną politykę” – dodała.
Po objęciu urzędu Sanae Takaichi obiecała zwiększyć wydatki rządowe, mimo obaw, że takie posunięcia opóźnią postępy w redukcji długu publicznego Japonii, który stanowi około 230 proc. Produktu Krajowego Brutto według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego. W ostatnich dniach inwestorzy wyprzedawali japońskie obligacje rządowe, co spowodowało wzrost ich rentowności, a kurs jedna w parze z dolarem spadł do najniższego poziomu od stycznia.
Bezpieczeństwo, walka z inflacją, silna gospodarka
Zaproponowany pakiet opiera się na trzech filarach: środkach mających na celu rozwiązanie problemu rosnących cen, stworzeniu silnej gospodarki oraz wzmocnieniu obronności i potencjału dyplomatycznego kraju. Obejmuje szereg środków mających na celu wsparcie czwartej co do wielkości gospodarki świata.
Rząd postawił sobie za cel zwiększenie wydatków na obronę do 2 proc. PKB kraju w do roku fiskalnego 2027. Planuje również zwiększyć inwestycje w takich obszarach jak budownictwo okrętowe i sztuczna inteligencja, które uważa się za kluczowe dla zarządzania kryzysowego i bezpieczeństwa narodowego.
Pakiet przewiduje też program wypłat gotówki, dla wszystkich gospodarstw domowych z dziećmi do 18. roku życia. Chodzi o 20 tys. (ok. 460 zł) jenów na każde dziecko, oprócz istniejących ulg na dzieci, co ma kosztować około 400 miliardów jenów (ok. 9,4 mld zł). Zaoferuje ulgi podatkowe jak podniesienia kwoty wolnej od podatku i obniży stawkę podatku od benzyny.
Inne wydatki obejmują zwiększenie dotacji dla samorządów w celu sfinansowania bonów żywnościowych, a także zapewnienie wsparcia finansowego dla gospodarstw domowych na pokrycie rachunków za prąd i gaz w pierwszych trzech miesiącach przyszłego roku. To kolejne 500 miliardów jenów, które mają pozwolić obniżyć koszty energii o około 7000 jenów (ok. 165 zł) w tym okresie dla każdego gospodarstwa domowego.
Rząd planuje uzyskania zgody parlamentu do końca roku. Jak poinformowało Biuro Gabinetu Ministrów, szacuje się, że pakiet pomocowy tymczasowo obniży ceny konsumpcyjne nawet o 0,7 punktu procentowego, a jednocześnie zwiększy realny produkt krajowy brutto Japonii o 24 biliony jenów, czyli o 1,4 procent w ujęciu rocznym.
W komentarzu dla CNBC Jesper Koll, dyrektor ds. ekspertyz Monex Group z seidzibą w Tokio powiedział, że Takaichi spełniła obietnicę wyborczą, ale nacisk wydaje się być położony na krótkoterminowy i jednorazowy populizm, a nie na zachęty do pozytywnych zmian strukturalnych.
Cytowany przez The Japanes Times Hideo Kumano, ekonomista z Dai-Ichi Life Research Institute, poddaje w wątpliwość skuteczność niektórych środków, takich jak wypłacanie 20 000 jenów zasiłku pieniężnego na każde dziecko. „Lepiej byłoby przyjąć podejście cechujące się większą dyscypliną fiskalną i unikać bezmyślnego zwiększania wydatków” – powiedział. „Stymulacja na taką skalę stworzyłaby nadmierny popyt i faktycznie nasiliła presję na wzrost cen” – dodał, wskazując, że oczekiwania inflacyjne mogą dodatkowo osłabić jena.
Jen obija, rentowności zniżkują
Jen tracił na wartości w ostatnich tygodniach w oczekiwaniu na przedstawienie szczegółów pakietu stymulacyjnego. Po oficjalnym zatwierdzeniu programu przez rząd, nastąpiła sprzedaż faktów i japońska waluta umocniła się do dolara w piątek zyskując około 0,5 proc. Kurs USD/JPY na poziomie 156 jenów wciąż jest jednak poza ostatnimi dniami, najwyższy od stycznia. Jeszcze we wrześniu za dolara płacono niespełna 145,5 jenów.
Rentowność 10-letnich japońskich obligacji rządowych także spadła po materializacji kształtu pakietu stymulacyjnego, o którym w ostatnich dniach spekulowały media. Jeszcze w czwartek rentowność wzrosła do poziomu 1,842 proc. po raz pierwszy od 2008 roku. W piątek spadła rano czasu polskiego do 1,772 proc. Rentowność 30-letnich papierów lekko cofnęła się z historycznego szczytu powyżej 3,4 proc. i w wyniosła w piątek poniżej 3,33 proc.
Michał Kubicki
