Setki kilogramów mleka w proszku pokryły chodniki i fasady instytucji unijnych w Brukseli, gdy protestujący rolnicy rozsypali je w poniedziałek z ciągników i ładowarek. Chcieli w ten sposób wywrzeć presję na UE, by ta efektywniej ich wspierała.
Producenci, którzy zjechali do belgijskiej stolicy, zwracają przez swoją manifestację uwagę na cały czas trudną sytuację na rynku nabiału w UE. W tym samym czasie, w którym odbywał się protest, w budynku Rady Europejskiej obradowali ministrowie rolnictwa. Kryzys na rynku mleka był jednym z tematów ich rozmów.
"Chcemy, żeby ceny na rynku odzwierciedlały koszty produkcji" - powiedział PAP jeden z manifestujących rolników Giedrius Masikonis. Do Brukseli przyjechał wraz z kilkusetosobową grupą z Litwy, gdzie hoduje 70 krów. Jak przekonuje, teraz cena skupu mleka w jego kraju wynosi 21 eurocentów, tymczasem powinna wynosić 80 centów.
Rozsypana "chmura" mleka w proszku ma symbolizować zmagazynowanych około 400 tys. ton tego produktu, jakie kupiono od rolników, by ustabilizować rynek. Producenci obawiają się, że opróżnienie magazynów spowoduje teraz pogorszenie ich sytuacji.
"Jeśli to mleko zostanie upłynnione, to ceny mleka spadną. Potrzebujemy mechanizmów, które umożliwią uczciwy handel" - podkreślił w rozmowie z PAP rolnik z Saksonii-Anhalt Frank Lenz. W gospodarstwie, w którym pracuje, jest 350 krów.
Zrzeszająca producentów Europejska Rada Mleka szacuje, że średnia cena skupu mleka w Niemczech wynosi 33 eurocenty za kilogram, podczas gdy koszty produkcji to 45 eurocentów.
Producenci mleka sprzeciwiają się wprowadzonemu przez Komisję Europejską programowi interwencyjnego skupu mleka w proszku. W zamian chcieliby "stałego instrumentu kryzysowego".
Z analiz Obserwatorium Rynku Mleka wynika, że jednym z głównych problemów, który przyczynił się do powstania kryzysu na tym rynku, była nadprodukcja. Skup interwencyjny był tylko jednym z mechanizmów, w ramach którego KE stara się poprawić sytuację.
W ubiegłym roku w życie wszedł wart 500 mln euro pakiet pomocowy, w ramach którego rolnicy byli zachęcani do ograniczenia produkcji. W zamian za to, że dostarczą mniej mleka, proponowano im rekompensatę finansową.
Choć mechanizm po raz pierwszy zastosowano w ostatnim kwartale minionego roku, rynek zareagował pozytywnie. Nastąpiło lekkie odbicie ceny mleka. Według Europejskiej Rady Mleka nie jest ono jeszcze wystarczające, bo średnia cena 32 eurocentów za litr nie pokrywa kosztów, które wynoszą około 40 centów.
Producenci podkreślają, że prosty skup mleka w proszku czy masła nie doprowadzi do oczekiwanego przez nich wzrostu cen. Rolnicy apelują też, by nie sprzedawać produktów, które zostały zmagazynowane w ramach skupów interwencyjnych, bo to jeszcze pogorszy sytuację.
Źródło w Komisji Europejskiej przekazało PAP, że zorganizowana w listopadzie procedura przetargowa na zakup części zmagazynowanego mleka w proszku nie spowodowała sprzedaży tego produktu. "Sprzedawanie za wszelką cenę nigdy nie było planem Komisji" - podkreślił urzędnik. Bruksela odrzuciła wszystkie oferty, jakie do niej spłynęły, ponieważ były one za niskie.
Z danych KE wynika, że europejski rynek nabiału powoli się poprawia. Cena mleka wzrosła w ciągu minionych 6 miesięcy o 25 proc. Urzędnicy przyznają, że problem nadal nie jest rozwiązany, ale według nich powinien następować dalszy wzrost cen.
Do teraz upłynniono około 40 ton odtłuszczonego mleka w proszku, które zostało zakupione w ramach interwencji na rynku. W ostatnich dwóch przetargach żadna z ofert nie została zaakceptowana. Ceny, jakie oferowano, wahały się od 155 do 190 euro za 100 kg produktu, znacznie poniżej poziomu, jaki został ustalony w pierwszej aukcji (215 euro za 100 kg).
Mimo interwencji KE branża mleczarska w całej UE nie może wyjść z kłopotów już od dłuższego czasu. Obowiązujący w UE przez trzy dekady system kwot mlecznych, który ustalał maksymalne limity produkcji dla wszystkich państw członkowskich, przestał obowiązywać 1 kwietnia 2015 roku, przez co znacznie zwiększyła się produkcja. Do złej sytuacji przyczyniło się też rosyjskie embargo na produkty żywnościowe z UE, które weszło w życie kilka miesięcy wcześniej.
Kryzys w mleczarstwie dotknął także Polskę. Ceny surowca, choć się poprawiły, są na niskim poziomie, często niezapewniającym opłacalności produkcji. Według styczniowych danych GUS mleko w ubiegłym roku było o 3,8 proc. tańsze niż w 2015 roku. Nasi producenci też obserwują jednak od ostatnich miesięcy 2016 r. poprawę sytuacji w ślad za pozytywnymi światowymi trendami na rynku nabiału.
KE zapewnia, że będzie ostrożna ws. wypuszczania na rynek mleka z interwencji
Unijny komisarz ds. rolnictwa Phil Hogan zapewnił w poniedziałek, że Komisja Europejska będzie ostrożnie wypuszczała na rynek skupione w ramach interwencji mleko w proszku. Bruksela chce uspokoić producentów, którzy obawiają się załamania cen.
"Trudno zrozumieć podstawy, na jakich zorganizowany został dzisiejszy protest, biorąc pod uwagę 25-procentowy wzrost cen od sierpnia wynikający przynajmniej częściowo z działań Komisji" - powiedział na konferencji prasowej w Brukseli Hogan.
Hogan podkreślił, że Komisja Europejska zamierza monitorować rynek pod kątem wprowadzania ewentualnych programów jego wsparcia. Dodał, że wyjaśnił ministrom rolnictwa państw UE, co KE zamierza zrobić, aby zachować ostrożność na aukcjach mleka w proszku skupionego wcześniej w ramach interwencji. "Z trzech ostatnich aukcji dwie odwołaliśmy ze względu na nieodpowiedni poziom cen. Zapewniłem dziś Radę, że będziemy kontynuować to ostrożne podejście, aby mieć pewność, że nie nastąpi negatywny efekt w cenach dla rolników" - podkreślił komisarz.
Z Brukseli Krzysztof Strzępka (PAP)
stk/ ksaj/ kar/
