Niekonstytucyjność przepisu
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wyłączenie drogi sądowej w sprawach związanych z naruszeniem wolności i praw może być ustanowione jedynie wprost przepisami konstytucyjnymi. Sędziowie uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, podkreślili, że konstytucyjne prawo do sądu nie może zostać ograniczone poprzez zamknięcie przez ustawę drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw konstytucyjnych. Postanowienie prokuratora o przeszukaniu jest środkiem, który bezpośrednio ingeruje w konstytucyjnie chronioną wolność osobistą, nietykalność mieszkania, a przez to również w prawo do prywatności.
Zdaniem Trybunału osoby, wobec których zastosowany został ten środek, powinny mieć zapewnione gwarancje kontroli tej decyzji przed niezawisłymi organami. Dokonanie przeszukania powinno zatem podlegać kontroli sądu powszechnego. Dotychczasowe rozwiązanie, które umożliwia odwołanie się od postanowienia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze, do prokuratora nadrzędnego, nie spełnia tych warunków. Obecna regulacja, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, narusza prawo do sądu podejrzanego przez to, że zamyka drogę sądową do ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Skargi do RPO
Do Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane są skargi kwestionujące prawidłowość i zgodność z prawem przeszukania pomieszczeń dokonywanych przez prokuratora, albo na jego polecenie przez Policję. Zgodnie z ogólną zasadą określoną w kodeksie postępowania karnego na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Wyjątek taki zawiera właśnie kwestionowany przepis, stanowiąc, iż zażalenie na postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych, a także na inne czynności prokuratora w toku postępowania przygotowawczego, rozpoznaje prokurator nadrzędny. Konsekwencją przepisu jest wyłączenie sądowej kontroli podejmowanych przez prokuraturę rozstrzygnięć w toku postępowania przygotowawczego w sprawie przeszukania i zatrzymania rzeczy.
Zdaniem RPO, zaskarżony przepis narusza w ten sposób adresowany do ustawodawcy, konstytucyjny zakaz stanowienia przepisów, które zamykałyby komukolwiek drogę dochodzenia naruszonych wolności i praw. Natomiast jednostce uniemożliwia obronę na drodze sądowej przed arbitralnością rozstrzygnięć prokuratury w sprawach nietykalności osobistej, ochrony życia prywatnego i nienaruszalności mieszkania.
Czy Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało już nowelizację kodeksu postępowania karnego, która przewiduje m.in. zmianę brzmienia badanego przez TK przepisu ? Czym powinien zajmować się sędzia śledczy ? Kiedy nastąpi utrata mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu ? Jakie regulacje prawne musi uchwalić Sejm ?
Katarzyna Rychter
Więcej: Gazeta Prawna 4.07.2008 (130) – str.15
Źródło:
