W 2009 roku w grupie wiekowej 55-64 lata zatrudnionych było 56 proc. Niemców. Podobnie w Wielkiej Brytanii, Holandii i Finlandii - w Polsce zaledwie 32 proc. Czyżby programy aktywizacji bezrobotnych w tym wieku były fikcją?
Image licensed by Ingram Image
Jak wynika z prognozy GUS, w 2035 roku udział grupy wiekowej 50-64 lata w Polsce, ma wzrosnąć z 21 proc. do 23 proc. ogólnej populacji, zaś liczba osób w wieku 20-39 – spadnie z 31 proc. do 21 proc. Czas więc najwyższy, aby przyjrzeć się problemom na jakie trafiają ludzie po 50. roku życia na rynku pracy.
Przyczyna niskiego poziomu aktywności zawodowej 50+
 | » Zatrudnianie bezrobotnych 50+ korzystne dla pracodawców |
źródło: GUS
Co gorsza, jak podaje Share Projekt, chęć przejścia na emeryturę „tak szybko, jak to tylko możliwe” przejawia aż 62 proc. Polaków w wieku 55-64 lata. Bardziej spieszą się tylko Hiszpanie (65 proc.), natomiast wśród Niemców jest to 46 proc., Czechów – 39 proc., a Szwedów – 29 proc. Powodem nie jest jednak niechęć do pracy, a niższy - w porównaniu z innymi krajami – stopień aktywizacji osób 50+. Sytuacja jest na tyle poważna, że w 2030 roku co trzeci Polak będzie miał więcej niż 50 lat – zwiększy się więc dwukrotnie problem finansowania świadczeń ubezpieczeniowych i socjalnych, które dodatkowo będą pobierane dłużej, ze względu na większą długość życia.
Pracodawcy nie chcą zatrudniać osób starszych
Pracodawcy jako główną przyczynę niechęci zatrudniania osób starszych podają obawę przed obniżoną wydajnością pracy (19 proc. ), brak odpowiednich kwalifikacji (15 proc.), brak umiejętności społecznych (15 proc.), wyższą absencję (9,6 proc.) i brak pracowników w podobnym wieku w firmie (12 proc.) – wynika z danych wojewódzkiego urzędu pracy w Gdańsku. Jednakże aż 54 proc. badanych firm przyznaje, że za zatrudnieniem pracownika 50+ przemawiają jego kwalifikacje, 37 proc. – niższe koszty zatrudnienia, a 26 proc. – większa lojalność wobec pracodawcy.
| »Obalamy mity związane z pracą tymczasową |
Czy senior na rynku pracy jest stracony?
Uważa się, że aby zwiększyć liczbę osób pracujących w grupie 50+ należy zlikwidować okres ochrony przedemerytalnej, znieść limity dorabiania dla emerytów i rencistów i zwolnić emerytów z opłacania składki rentowej z tytułu świadczonej przez nich pracy. Rozwiązania te należy połączyć z programem aktywizacji osób starszych poprzez prowadzenie szkoleń i pośrednictwa pracy. Od kwietnia 2004 roku obowiązuje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która określiła grupę osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy ze względu na wiek. Do objętych poprzednimi ustawami absolwentów i niepełnosprawnych dodano osoby bezrobotne w wieku powyżej 50 lat.
| »Urzędnik pracuje efektywniej od ciebie |
Powstało też kilka programów rządowych mających na celu aktywizację starszych osób na rynku pracy. Jednym z pierwszych był program przyjęty w listopadzie 2004 r. – „50 PLUS”, a w 2008 r. przedstawiono kolejny – „Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+”. Promowały one wdrażanie strategii zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach, rozwój edukacyjny osób starszych , efektywne programy aktywizacji bezrobotnych, ograniczenie zachęt i zmniejszenie możliwości wczesnej dezaktywizacji zawodowej. Do 2015 roku planowana jest realizacja głównych działań, zaś planowane wydatki na ten cel będą pochodziły głównie ze środków z Unii Europejskiej, budżetu państwa, Funduszu Pracy, Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Łącznie programy mają pochłonąć około 12 mld zł.
Urzędnik nie wie, komu ma szukać pracy
Z danych zamieszczonych na stronie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie wynika, że na realizację programu 45/50 PLUS przeznaczono prawie 218 tys. zł. Pieniądze poszły na szkolenia, przygotowanie zawodowe, roboty publiczne, prace interwencyjne itp. działania, mające na celu przywrócenie zdolności zatrudnieniowej osób w wieku niemobilnym. Programem zostało objętych 55 osób.
źródło: GUS
Z kolei w województwie łódzkim ze wsparcia skorzystało 11 tys. osób, z czego 1,3 tys. otrzymało dotację na rozpoczęcie własnej działalności. Wszystkie cztery zrealizowane w Łodzi konkursy pochłonęły łącznie 30,6 mln zł. Z danych udostępnionych nam przez Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku dowiadujemy się natomiast, że w tym mieście, z unijnego programu aktywizacji osób 50+ skorzystały łącznie 3973 osoby, a jednorazowy koszt takiego projektu wynosił od 50 tys. zł do 2 mln zł.
| »Co pracodawca może wiedzieć o zatrudnionym? |
Przerażające jest jednak to, że większość Wojewódzkich Urzędów Pracy do których zadzwoniliśmy, nie umiało nam powiedzieć, jakie programy aktywizacji seniorów stosują lub ile osób faktycznie z takiego wsparcia skorzystało. Daremne stało się więc także pytanie o efekty tego typu działań.
Niedawno pisaliśmy o tym, jak nieskuteczne są programy szkoleniowe oferowane przez Urzędy Pracy dla młodych ludzi. Teraz na jaw wychodzi nieudolność programów, które mają zaktywizować na rynku pracy osoby w starszym wieku. Dodajmy, że programy te pochłaniają rocznie wiele milionów złotych.
Justyna Niedbał
Bankier.pl
