Każdy z nas prywatnie jest posiadaczem rzeczy, które kiedyś otrzymał lub kupił, a które obecnie są mu nieprzydatne. Zamiast chować je po strychach czy piwnicach lub po prostu wyrzucać, coraz częściej korzystamy z możliwości ich spieniężenia. Tablice ogłoszeń czy portale internetowe kojarzą oferentów z osobami poszukującymi rzeczy z tzw. drugiej ręki. W określonych sytuacjach przepisy ustawy o pdof przewidują obowiązek zapłaty podatku od środków uzyskanych w wyniku takiej transakcji.
Decydujące pół roku
Przychody osiągane poza działalnością gospodarczą ze sprzedaży składników majątku ruchomego przepisy ustawy o pdof kwalifikują do źródła przychodów, jakim jest odpłatne zbycie rzeczy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof. Wysokość tego przychodu, jak z kolei wskazuje art. 19 ust. 1 ustawy o pdof, wyznacza wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.
Wskazany przychód powstaje jednak tylko wtedy, gdy do sprzedaży dochodzi w ściśle określonym przez ustawodawcę przedziale czasowym. Odpłatne zbycie rzeczy generuje go bowiem wówczas, gdy sprzedaż ma miejsce przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jej nabycie. W konsekwencji sprzedaż rzeczy należy opodatkować tylko w sytuacji, gdy okres jej posiadania był krótszy niż pół roku. Co ważne, początku biegu półrocznego okresu nie wyznacza dzień nabycia rzeczy. Jest nim koniec miesiąca, w którym podatnik nabył jej własność (przykład).
|
Przykład Podatnik w dniu 15.01.2015 r. nabył prywatnie samobieżny odkurzacz.
|
Ustalenie wielkości przychodu
Prywatne rzeczy najczęściej zbywane są odpłatnie w ramach umowy sprzedaży. Ustawodawca nie zastrzegł dla sprzedaży ruchomych składników prywatnego majątku żadnej szczególnej formy, nie wymaga również dla zachowania jej ważności, aby została ona sporządzona na piśmie. Niemniej jednak w celach dowodowych związanych z ustaleniem ewentualnego obowiązku podatkowego warto zadbać o to, aby miała ona formę pisemną. Podstawą ustalenia wysokości przychodu jest bowiem cena określona w umowie. Jeżeli jednak sprzedający poniósł wydatki związane ze sprzedażą rzeczy, np. koszty ogłoszeń prasowych, o ich wartość - jako koszty odpłatnego zbycia - obniży cenę określoną w umowie i dopiero w ten sposób określi wysokość przychodu ze sprzedaży.
Jednocześnie trzeba wiedzieć, że zaniżanie ceny sprzedaży bez uzasadnionej przyczyny może się pod kątem podatkowym okazać nieopłacalne. W przypadku gdy cena określona w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej rzeczy i trudno uzasadnić taką różnicę (np. duży stopień zużycia, uszkodzenia rzeczy), organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej upoważniony jest do jej określenia w wysokości wartości rynkowej. W takiej sytuacji organ bierze pod uwagę ceny rynkowe podobnych rzeczy z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca sprzedaży. Z tego względu, gdy zachodzą okoliczności mające wpływ na obniżenie tej ceny, powinno się je udokumentować, a ponadto wskazać w umowie.
Podstawa opodatkowania
Przychód ze sprzedaży rzeczy ustalony w opisany wyżej sposób nie wyznacza jeszcze podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym - podstawę tę stanowi dochód. Dochód z odpłatnego zbycia rzeczy poza działalnością gospodarczą ustala się według uregulowań zawartych w art. 24 ust. 6 ustawy o pdof. Wskazują one, że jest nim różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży rzeczy a kosztem jej nabycia, zmniejszona o nakłady dokonane w czasie posiadania rzeczy.
Na koszt nabycia rzeczy składa się kwota należna zbywcy rzeczy oraz koszty związane z jej zakupem. Kwotą należną zbywcy jest kwota wynikająca np. z faktury lub umowy zakupu rzeczy. Z kolei koszty związane z zakupem to takie wydatki, jak m.in. koszty transportu. Jeżeli rzecz sprowadzono z zagranicy, to do kosztów związanych z zakupem zalicza się m.in. wydatki na tłumaczenie dokumentów czy też ubezpieczenie rzeczy w drodze.
Do nakładów poniesionych w trakcie posiadania rzeczy zalicza się przede wszystkim wydatki związane z jej remontem lub ulepszeniem - a więc te, które mają wpływ na zwiększenie jej wartości. Będzie to zatem np. renowacja tzw. staroci, doposażenie samochodu, remont lub wymiana części w sprzęcie RTV czy AGD, dokupienie dodatkowego oprogramowania do sprzętu elektronicznego. Natomiast do kosztów tych nie można zaliczyć wydatków związanych z bieżącą eksploatacją rzeczy. W odniesieniu do wydatków stanowiących omawiane nakłady również należy zadbać o ich udokumentowanie, mimo że z ustawy o pdof nie wynika, iż brak dowodów poniesienia uniemożliwia dokonanie ich rozliczenia w kosztach uzyskania przychodów. Trzeba jednak mieć świadomość, że to sprzedający obniża o wskazane wydatki podstawę opodatkowania i to po jego stronie leży obowiązek udowodnienia przed organem podatkowym faktu poniesienia wydatku, jak i jego wysokości.
Jeśli podatek - to nie od razu
Dochód uzyskany ze sprzedaży rzeczy podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Nie uiszcza się go jednak w trakcie roku podatkowego, w którym doszło do sprzedaży, nie wykazuje się również w żadnej deklaracji. Dopiero po zakończeniu roku należy go wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym sprzedano rzecz wraz z innymi dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej (np. dochodami z pracy, ze zleceń, z emerytury). W tym samym terminie trzeba zapłacić podatek dochodowy z tego tytułu.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 28 (1173) z dnia 2015-04-07
Niedozwolone klauzule umowne. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
