Regiony węglowe potrzebują silnego Funduszu Badawczego Węgla i Stali m.in. na projekty dotyczące czystych technologii w byłych kopalniach węgla i elektrowniach - mówiła w czwartek podczas konferencji "Europejski węgiel w okresie transformacji" prezes stowarzyszenia Euracoal prof. Alicja Krzemień.
Konferencję "Europejski węgiel w okresie transformacji: od przemysłowej legendy do najnowocześniejszych badań dla przyszłości” współzorganizowały Europejskie Stowarzyszenie Węgla Kamiennego i Brunatnego Euracoal i Europejska Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych. Gospodarzem została Jastrzębska Spółka Węglowa.
Celem wydarzenia jest unaocznienie wpływu projektów wspieranych przez Fundusz Badawczy Węgla i Stali (RFCS) na sprawiedliwą transformację europejskich regionów węglowych i podniesienie świadomości nt. roli RFCS w regionalnej transformacji w kierunku celów Europejskiego Zielonego Ładu.
Otwierając konferencję prezes Euracoal zwróciła uwagę m.in. na powszechność wykorzystywania RFCS przez współpracujące przy poszczególnych projektach spółki górnicze.
"Wspólne działania są tym bardziej istotne w okresie zmieniających się uwarunkowań prawnych, gdzie budowanie i wspieranie wspólnych inicjatyw jest jedyną drogą do zmiany, która w istotny sposób wesprze przemysł w tym trudnym okresie, w którym się znajdujemy" - wskazała ekspertka.
Przypomniała, że Parlament i Komisja Europejska pracują od końca ub. roku m.in. nad inicjatywami, które będą ważne dla przyszłości regionów górniczych. Jak zaznaczyła, Zielony Europejski Ład dąży do zerowej emisji netto do 2050 r., a już wkrótce przedmiotem debaty będą cele na 2040 r. (przy propozycji KE redukcji o 90 proc.).
"To naprawdę duże wyzwanie. Plan działania na rzecz przystępnej cenowo energii i czysty ład przemysłowy zależą od technologii, jak przede wszystkim fotowoltaika, turbiny wiatrowe, elektrolizery, pompy ciepła, również technologia wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla. Ale przede wszystkim potrzebny nam jest rozwój w zakresie magazynowania energii" - stwierdziła przewodnicząca Euracoal.
"Przesuwanie granic dzięki projektom czystych technologii w byłych kopalniach węgla i elektrowniach to obszar, w którym RFCS może odgrywać i odgrywa dużą rolę, zwłaszcza w przypadku największych projektów. Jednocześnie Europa stoi w obliczu wyzwań związanych z konkurencją" - zastrzegła prof. Krzemień.
Przypomniała, że tzw. europejski kompas konkurencyjności opiera się o trzy filary, przede wszystkim budowę zdekarbonizowanego, konkurencyjnego społeczeństwa, likwidacji luki innowacyjnej w stosunku do Chin i Stanów Zjednoczonych oraz zmniejszanie zależności zewnętrznych, np. od zagranicznej energii i surowców krytycznych.
"Przemysł węglowy Unii Europejskiej i społeczność badawcza mogą odgrywać i odgrywają swoją rolę w rozwiązywaniu tych wyzwań, związanych z klimatem, konkurencyjnością i bezpieczeństwem" - zaakcentowała Krzemień.
"Przyszłość Jastrzębia Zdroju, Śląska i innych regionów górniczych zależy od przejścia na nowe technologie. Dlatego tak ważne jest wspieranie badań, aby mieć pewność, że zostaną one szybko opracowane i kolejnym etapie wdrożone - co często jest dużym wyzwaniem, szczególnie w sytuacji, kiedy zaczynamy rozmawiać z inwestorem, który musi podjąć decyzję o wyłożeniu własnych środków i zainwestować" - przyznała.
"Dla regionów węglowych oznacza to, że potrzebujemy silnego i prężnego Funduszu Badawczego Węgla i Stali, który pozwala nam realizować takie działania" - dodała.
Zapewniła, że Euracoal przechodzi obecnie dużą transformację pod kątem form wsparcia swoich członków. "Szukamy niezawodnej energii, rekultywacji terenów pogórniczych, rozwiązań dla zmiany przeznaczenia terenów, redukcji metanu czy badań na przyszłość" - zadeklarowała Alicja Krzemień.
Dyrektor generalny KE ds. badań i innowacji Marc Lemaitre zaznaczył, że działający od 2003 r. RFCS pozostaje ważnym instrumentem finansowym UE, promując badania i innowacje i wspierając branże i regiony w dekarbonizacji oraz przejściu na neutralność klimatyczną.
"RFCS finansuje działalność badawczą i innowacyjną mającą na celu ponowne wykorzystanie kopalni węgla, redukcję emisji metanu, a także działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa zamkniętych kopalń węgla. Mamy już obiecujące wyniki projektów, które sfinansowaliśmy. Na przykład elektrolizery wodoru w byłych elektrowniach węglowych w Niemczech lub ogromne +parki słoneczne+ w greckich lub węgierskich kopalniach węgla brunatnego" - wymieniał Lemaitre.
Wskazał, że Fundusz zapewnia dotacje na działalność badawczą w wysokości 1-3 mln euro, w latach 2021–24 finansując takie projekty na 36,6 mln euro (nowe nabory wniosków zostaną otwarte między czerwcem a wrześniem br.). RFCS finansuje również demonstratory i linie pilotażowe (dotacje 5-18 mln euro, w latach 2021-24: 36,6 mln euro).
Dyrektor Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych, która zarządca RFCS, Marc Tachelet zwrócił uwagę, że górnictwo węgla pozostaje motorem napędowym europejskiego programu przemysłowego i ekologicznego, a Fundusz - jako wieloletni program badawczy Unii Europejskiej - zapewnia wsparcie dla badań w sektorach węgla i stali na rzecz sprawiedliwej transformacji i zmniejszania wpływu na środowisko.
Tachelet podkreślił, że RFCS ma kluczową rolę w napędzaniu transformacji od węgla: obecnie jego portfolio związane z węglem obejmuje 30 projektów finansowanych od 2021 r. o łącznej wartości ok. 80 mln euro.
Czwartkowe wydarzenie objęto patronatami polskiej prezydencji oraz Ministerstwa Przemysłu. Wśród tematów paneli są projekty finansowane przez RFCS, szczególnie dotyczące redukcji emisji metanu i zmiany przeznaczenia kopalń węgla. Uczestniczy w nich m.in. Jastrzębska Spółka Węglowa, która należy do Euracoal.
W czwartek prezes JSW Ryszard Janta przypomniał, że spółka wkrótce pozostanie jedynym w Unii Europejskiej producentem węgla koksowego, znajdującym się na liście 34 surowców krytycznych dla gospodarki UE. Janta podkreślił wagę zapewnienia stabilnych i bezpiecznych dostaw tego surowca dla przemysłu; zapewnił też o odpowiedzialności JSW w tym zakresie.
"Jednocześnie podejmujemy działania na rzecz ochrony środowiska. Największym wyzwaniem w tym zakresie jest metan, odpowiadający za blisko 75 proc. naszego śladu węglowego" - dodał prezes, przypominając o rozpisanym do 2027 r. programie zwiększenia efektywności odmetanowania do 50 proc. i wykorzystania wychwyconego metanu do 95 proc. Janta uznał, że program ten ma potencjał, aby wesprzeć też w zakresie metanu inne firmy górnicze na całym świecie.
Europejskie Stowarzyszenie Węgla Kamiennego i Brunatnego Euracoal to organizacja skupiająca głównie europejskich producentów i importerów węgla - w sumie ponad 20 podmiotów z kilkunastu krajów. Siedziba stowarzyszenia znajduje się w Brukseli; prof. Alicja Krzemień z Głównego Instytutu Górnictwa - PIB kieruje nim od roku.(PAP)
mtb/ drag/
