Wprowadzenie do oferty rachunków podstawowych, obowiązek przekazywania okresowych zestawień kosztów usług bankowych i zakończenie programu „Mieszkanie dla młodych” – w nadchodzącym roku klientów banków czeka kilka istotnych zmian. W kolejce czekają także projekty ważne dla kredytobiorców, kupujących ubezpieczenia i regulacja wprowadzająca innowacje płatnicze.
Jedyna niezmienna rzecz to zmiana – każdy kolejny rok przynosi nowe regulacje prawne, które wpływają na rynek usług bankowych. W mijającym 2017 r. specjalnej ustawy doczekały się m.in. kredyty hipoteczne oraz podstawowe usługi płatnicze. Rok wcześniej w życie wszedł cały pakiet regulacji wzmacniających pozycję konsumentów – m.in. określających zasady reklamacji, tworzących Fundusz Wsparcia Kredytobiorców i ograniczających pozaodsetkowe koszty kredytu.
2018 r. zapowiada się pod tym względem nieco mniej obficie, chociaż wiele planowanych nowości jest jeszcze na etapie wprowadzania korekt i czeka w kolejce do uchwalenia. Wybraliśmy najważniejsze z nich.
Przelew do ZUS schodzi ze sceny
Już 1 stycznia 2018 r. zaczną obowiązywać nowe zasady opłacania należności wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nowelizacja ustawy zmusi przedsiębiorców do zmiany nawyków. Od tej pory zamiast kilku transferów zlecać trzeba będzie tylko jedną operację. W systemach bankowości internetowej zniknie opcja „Przelew do ZUS”, a składki będzie można regulować zwykłym poleceniem przelewu.
Każdy przedsiębiorca powinien już otrzymać swój indywidualny numer rachunku. Od tej pory rozdzielaniem poszczególnych składek ma zajmować się ZUS. To nie jedyna planowana w 2018 r. zmiana w płatnościach istotna dla biznesu – od 1 lipca uruchomiony zostanie mechanizm podzielonej płatności VAT. Przelew będzie mógł być podzielony na kwotę netto oraz podatek przekazywany na wydzielone konto.
Pożegnanie z „Mieszkaniem dla młodych”
Od 2 stycznia 2018 r. Bank Gospodarstwa Krajowego rozpocznie przyjmowanie wniosków o dofinansowanie wkładu własnego w ramach programu „Mieszkanie dla młodych”. Będzie to ostatnia szansa na zdobycie dopłaty i można oczekiwać, że zarezerwowana pula 380 mln zł rozejdzie się w rekordowym tempie.
Kupujący mieszkania na własność w kolejnych latach nie powinni liczyć na specjalne preferencje. Schemat dopłat zastąpiony zostanie przez program „Mieszkanie Plus”, który promuje długoterminowy wynajem.
Pigułka informacyjna dla posiadaczy rachunków
Najpóźniej w sierpniu 2018 r. dostawcy rachunków płatniczych będą musieli zacząć stosować się do nowych zasad informowania o cechach swoich produktów. Przed założeniem rachunku każdy potencjalny klient otrzyma dokument dotyczący opłat – zestandaryzowany formularz wymieniający usługi i stawki pobieranych opłat. Ujednolicenie czeka także terminologię. Wszyscy dostawcy będą zmuszeni do stosowania tych samych terminów zdefiniowanych w rozporządzeniu. W założeniu nowe zasady mają uprościć porównania i dać konsumentom „pigułkę informacyjną” zanim zdecydują się na wybór konta w banku, SKOK-u lub instytucji płatniczej.
Zmiany czekają również obecnych posiadaczy rachunków. Co najmniej raz w roku otrzymają oni zestawienie opłat za usługi powiązane z rachunkiem płatniczym. Dokument, podobnie jak ten wręczany potencjalnym klientom, będzie miał zestandaryzowaną formę i będzie bazował na wykazie usług reprezentatywnych. Znajdą się w nim m.in. suma pobranych opłat oraz wyliczenie wykorzystania pakietów (np. bezpłatnych wypłat z bankomatów, jeśli są one limitowane). Zestawienie będzie można otrzymać w postaci elektronicznej lub papierowej.
Podstawowe konto za darmo
Również w sierpniu 2018 r. upływa termin wprowadzenia na rynek kolejnej nowości wywodzącej się z unijnej dyrektywy PAD – podstawowego rachunku płatniczego. „Konto dla każdego” ma być darmowe, ale pakiet towarzyszących mu usług będzie mocno okrojony. Zgodnie z ustawą bezpłatne ma być np. 5 krajowych transakcji płatniczych w miesiącu i 5 operacji w obcych bankomatach i wpłatomatach.
Podstawowy rachunek będzie mógł założyć konsument, który nie posiada jeszcze rachunku w banku lub SKOK-u prowadzonego w złotych (umożliwiającego wpłaty i wypłaty oraz wykonywanie transakcji płatniczych). Potencjalnego klienta będzie można sprawdzić poprzez centralną informację o rachunkach. Celem ustawy jest przede wszystkim poszerzenie dostępu do obrotu bezgotówkowego, ale obecni klienci banków i SKOK-ów, jeśli nie mają wysokich wymagań, będą mogli „przesiąść się” na darmowe konto po zlikwidowaniu poprzedniego rachunku.
PSD2 – większa ochrona dla konsumentów, nowe usługi
W przyszłym roku można oczekiwać wprowadzenia do polskiego prawa zasad zawartych w drugiej unijnej dyrektywie o usługach płatniczych (PSD2). Co prawda termin wdrożenia mija 18 stycznia 2018 r., ale projekt zmian w ustawie nie trafił jeszcze do parlamentu. Na sfinalizowanie czekają także, na poziomie unijnym, regulacyjne standardy techniczne, które opisują szczegóły nowych rozwiązań.
PSD2 może zrewolucjonizować rynek usług płatniczych i jest zdecydowanie jednym z najważniejszych tematów dyskusji w środowisku bankowym i fintech. Dyrektywa przewiduje m.in. otwarcie się dostawców usług na zewnętrzne podmioty. Firmy po uzyskaniu wpisu do rejestru prowadzonego przez nadzór i za zgodą użytkownika będą mogły pobierać dane o historii transakcji oraz inicjować płatności np. z rachunku bankowego. Szansę zyskają także start-upy testujące nowe rozwiązania. Będą mogły postarać się o licencję tzw. małej instytucji płatniczej.
Najlepsze banki poszukiwane
Rusza dziewiąta edycja doskonale znanego i branży, i klientom banków plebiscytu - Złoty Bankier. W tym roku, obok rywalizacji w tradycyjnych kategoriach, pojawi się nowość - oceniać będziemy także podmioty działające na dynamicznie rozwijającym się rynku fintechów.
Dla konsumentów istotne będą także inne zapisy nowej ustawy. Przewiduje się wprowadzenie nowej procedury rozstrzygania reklamacji – dostawcy usług płatniczych będą mieli 15 dni na odpowiedź na skargę. Ze 150 do 50 euro obniżona zostanie kwota stanowiąca limit odpowiedzialności płatnika za nieautoryzowane transakcje. Unijna dyrektywa wprowadza obowiązek stosowania silnego uwierzytelniania użytkowników przy zdalnym dostępie do rachunku, inicjowaniu transakcji elektronicznych oraz dokonywaniu operacji, które mogą wiązać się z ryzykiem oszustwa. Wymogi te zmienią sposób korzystania z bankowości elektronicznej oraz dokonywania płatności – np. poprzez wymaganie dodatkowego potwierdzenia przy niektórych operacjach.
Zmiany dla kredytobiorców w opałach
Pod koniec roku spowolniły prace nad przygotowaną przez Kancelarię Prezydenta ustawą zmieniającą zasady działania Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Zakłada ona m.in. wydłużenie okresu wsparcia dłużników mających kłopoty ze spłatą zobowiązania hipotecznego, podniesienie wysokości zwrotnej pomocy oraz okresu przeznaczonego na spłatę. Proponowaną nowością jest szansa na umorzenie należności, gdy kredytobiorca wykaże się terminowością spłaty.
Projekt wzbudził szczególne zainteresowanie również dlatego, że przewiduje mechanizm, który ma skłonić banki do dobrowolnej restrukturyzacji kredytów „walutowych”. Dodatkowo przewidziano w nim możliwość udzielenia pożyczki dla osób, które pozostaną zadłużone mimo sprzedaży kredytowanej nieruchomości.
Można spodziewać się, że regulacja trafi do parlamentu na początku 2018 r. i w tym samym roku wejdzie w życie. Kredytobiorcy „frankowi” nie doczekają się jednak zapewne ustawowego uregulowania kwestii zwrotu spreadów – prace nad tą ustawą zostały wstrzymane.
Następne projekty czekają w kolejce
Wiele zmian w prawie planowanych na 2018 r. ma swoje źródło w regulacjach unijnych i nie dotyka bezpośrednio produktów bankowych, ale wpłynie na relacje klient-bank. W lutym w życie wejść ma ustawa o dystrybucji ubezpieczeń, która ujednolica m.in. zasady informowania o produktach ubezpieczeniowych oraz wymogi wobec agentów i brokerów. Trwają prace nad wdrożeniem do polskiego prawa dyrektywy GDPR określającej zasady postępowania z danymi osobowymi, również przez banki. Rewolucja czeka także rynek produktów inwestycyjnych za sprawą wdrożenia dyrektywy MiFID II.
Wiele rodzimych prawnych „produkcji” znajduje się na wczesnym etapie obróbki, ale ma szansę przejść szybko kolejne etapy. Przykładem może być projekt Ministerstwa Finansów i Rozwoju, który znacznie poszerzy sieć akceptacji płatności bezgotówkowych, zakładający obowiązek przyjmowania elektronicznych instrumentów w niektórych branżach.
Legislacyjna kolejka jest długa, chociaż, jak pokazują losy pewnych ustaw (np. zaprezentowanej w grudniu 2016 r. nowej regulacji antylichwiarskiej), niektóre dokumenty trafiają na boczny tor. W 2018 r. zapewne znowu nie zabraknie niespodzianek, a bankowcy nadal będą narzekać na „regulacyjne tsunami”.
