Krótszy czas pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, wyższy zasiłek po pobycie w szpitalu, wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. będą podlegać ubezpieczeniu. Oto lista ważnych zmian w ubezpieczeniach społecznych, na które trzeba się przygotować od 1 stycznia 2022 r.
19 sierpnia prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych. Jak wskazano w uzasadnieniu tego aktu, celem noweli jest uporządkowanie systemu ubezpieczeń społecznych, jego racjonalizacja, wprowadzenie jednolitych rozwiązań w zakresie przyznawania i wypłaty świadczeń oraz usprawnienie funkcjonowania ZUS w kontekście gospodarki finansowej oraz rozliczeń z płatnikami składek. Ustawa aktualnie czeka na publikacje w Dzienniku Ustaw.
Ustawa wprowadza m.in. takie zmiany, jak:
- Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia
- Zaliczenie okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego
- Podwyższenie wysokości zasiłku chorobowego za pobyt w szpitalu
- Wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej będą podlegać ubezpieczeniu społecznemu
- Zmiany dotyczące dobrowolnego ubezpieczenia społecznego dla przedsiębiorców od 1 stycznia 2022 r.
- Prawo do świadczenia w wysokości zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego dla pracownic w ciąży
- Regulacje dotyczące wypłat świadczeń długoterminowych
- Korzystniejsze zasady wyliczenia emerytur przy złożeniu wniosku o świadczenie w czerwcu
- Zmiany w egzekucji należności składkowych
- Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy będzie wykazywany w informacji ZUS IWA
- Obowiązkowy profil na PUE ZUS od 1 stycznia 2023 r.
Przeczytaj także
1. Skrócenie pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia
Na mocy nowych przepisów o połowę skróci się możliwość pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Dotąd na podstawie z art. 8 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby (lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2) nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub w czasie ciąży nie dłużej niż przez 270 dni. Powyższy okres zasiłkowy obowiązywał dotąd zarówno w czasie trwania stosunku pracy i po jego ustaniu. Teraz będzie to tylko 91 dni, nowa regulacja przewiduje, że : „za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2, oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży”
2. Jeden okres zasiłkowy dla wszystkich okresów niezdolności do pracy
Zgodnie z obowiązującym aktualnie przepisami do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.
Uchwalona zmiana art.9 ust. 2 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przewiduje, że: „Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.”
Przeczytaj także
Na podstawie powyższego przepisu nie będzie mieć znaczenia rodzaj choroby, wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy (z wyjątkiem ciąży) oraz okresy niezdolności do pracy z przerwami nie dłuższymi niż 60 dni będą wliczane do jednego okresu zasiłkowego.
3. Zmiany w wysokości zasiłku chorobowego za czas pobytu w szpitalu
Na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku. Nie dotyczy to okresu, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego oraz w okresie ciąży. Po zmianie zasiłek chorobowy za dni pobytu w szpitalu będzie wynosił: „80% podstawy wymiaru zasiłku.”
4. Zmiana terminów wypłat świadczeń z ubezpieczeń społecznych
Aktualnie płatnicy składek będący płatnikami zasiłków dokonują wypłaty świadczeń w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń, natomiast ZUS wypłaca zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień jednak nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Po zmianie ZUS i płatnicy będą zobowiązani do wypłaty zasiłków „na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień (..), nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.” Oznacza to, że wypłata zasiłku może zostać wydłużona i będzie następować dopiero po wyjaśnieniu wszystkich ewentualnych wątpliwości.
5. Wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej będą podlegać ubezpieczeniu społecznemu
Zgodnie z uchwalonymi przepisami wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. będą podlegać ubezpieczeniom społecznym od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) albo od dnia nabycia udziałów w spółce aż do dnia wykreślenia jej z KRS albo zbycia wszystkich udziałów. Nowa regulacja ma zacząć obowiązywać po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
6. Zmiany dotyczące dobrowolnego ubezpieczenia społecznego dla przedsiębiorców od 1 stycznia 2022 r.
Na podstawie przyjętych przepisów zrezygnowano z unormowań, które pozwalały na ustanie z mocy ustawy dobrowolnych ubezpieczeń społecznych, w tym chorobowego, na skutek nieopłacenia składek w terminie. Sejm przyjął regulacje, w których wskazano, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem (w tym chorobowym) lub jego ustanie będzie mogło nastąpić nie wcześniej, niż płatnik złoży w ZUS (odpowiednio) zgłoszenie lub wyrejestrowanie. W konsekwencji od dnia przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do momentu złożenia wniosku o wyrejestrowanie składki z tego tytułu będą należne i dochodzone przymusowo. Tak skonstruowane przepisy mają dać prawo przedsiębiorcom do ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia chorobowego również w przypadku opłacenia składek po terminie. Nowe regulacje zakładają jednak, że osoby, u których niezdolność do pracy zaistnieje w okresie, gdy mają zaległości z tytułu składek, mogą ubiegać się o zasiłek dopiero po spłacie zadłużenia. Przedsiębiorca będzie miał na to pół roku.
7. Prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
W związku z nowelizacją przepisów pracownice będące w ciąży, którym wygaśnie umowa o pracę z powodu śmierci pracodawcy lub z którą rozwiązany zostanie stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy i której nie zapewni się innego zatrudnienia, będzie od 1 stycznia 2022 r. przysługiwało do dnia porodu świadczenie w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
8. Korzystniejsze zasady wyliczenia emerytur przy złożeniu wniosku o świadczenie w czerwcu
Na podstawie przyjętych przepisów zasady ustalania wysokości emerytury w czerwcu będę takie same jak w maju, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Osoby, które złożyły wniosek o emeryturę po 31 maja 2021 r., i osoby pobierające świadczenia, które wiek emerytalny osiągnęły po 31 maja 2021 r., oraz osoby pobierające renty rodzinne przyznane po osobach zmarłych po 31 maja 2021 r. Osobom uprawnionym, którym już przyznano świadczenia, ZUS przeliczy je według korzystnych zasad terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Przepis ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
9. Zmiany w egzekucji należności składkowych - możliwość potrącenia składek z wypłacanych świadczeń
Przedsiębiorcy (płatnicy składek) muszą przygotować się na to, że od 1 stycznia 2022 r. organ rentowy będzie mógł potrącać nieopłacone składki i odsetki za zwłokę z wypłacanych przez siebie świadczeń.
10. Zmiany w informacji ZUS IWA - wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy będzie wykazywany
W związku ze zmianami przepisów płatnicy składek będą musieli wykazywać tzw. wypadki zrównane (tj. zdarzenia, które w zakresie uprawnień do świadczeń, np. zasiłku, są traktowane na równi z wypadkiem przy pracy) w informacji ZUS IWA. Zmiana ta może wpłynąć na ponoszony przez pracodawcę koszt składki na ubezpieczenie wypadkowe. Nowe regulacje będą dotyczyć przedsiębiorców, którzy zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych. Przepis zacznie obowiązywać w po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw uchwalonej ustawy.
11. Obowiązkowy profil na PUE ZUS od 1 stycznia 2023 r.
Profil na PUE ZUS od 1 stycznia 2023 r. będzie obowiązkowy dla wszystkich płatników składek. Aktualnie nie muszą go posiadać są pracodawcy zatrudniający do pięciu osób. Jeśli płatnik składek nie założy PUE ZUS do 30 grudnia 2022 r., organ rentowy zrobi to za niego do 31 stycznia 2023 r.
Ustawa ma wejść w większości przyjętych uregulowań w życie z dn. 1 stycznia 2022 r.
