Urlop macierzyński to czas, w którym osoby pracujące na etacie mogą poświęcić się opiece nad dzieckiem. Czy jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by - jeśli chcemy i mamy takie możliwości - podjąć w tym czasie pracę zarobkową? Sprawdzamy.
Czy można pracować na urlopie macierzyńskim?
Urlop macierzyński jest okresem, w którym pracownik jest ustawowo zwolniony od obowiązku świadczenia pracy. Za czas urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński przyznawany jest również za okres urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie). Mając na uwadze powyższe, zasadnym zdaje się być pytanie – czy mimo otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego można legalnie podejmować pracę w tym okresie? Odpowiedź na tak postawione pytanie wymaga głębszej analizy problemu. W przedmiotowych rozważaniach rozpoczniemy od wyjaśnienia różnic pomiędzy urlopem macierzyńskim a zasiłkiem macierzyńskim oraz wytłumaczenia, czym jest urlop rodzicielski.
Przeczytaj także
Urlop macierzyński a zasiłek macierzyński
Jak okazuje się w praktyce, te pojęcia bardzo często są mylone. Trzeba podkreślić, że urlop macierzyński nie jest tożsamy z okresem pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Prawo do urlopu macierzyńskiego posiadają wyłącznie pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Jego wymiar co do zasady wynosi 20 tygodni. Natomiast zasiłek macierzyński przysługuje osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu. Powyższe powoduje, że korzystać z zasiłku macierzyńskiego mogą również zleceniobiorcy lub osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Natomiast urlop rodzicielski można wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Wymiar tego urlopu wynosi 32 lub 34 tygodnie. Co istotne, również w przypadku tego urlopu, pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński - w wysokości 80% podstawy wymiaru lub w wysokości 100% w pierwszych 6 tygodniach rodzicielskiego, a w pozostałej jego części 60%.
Przeczytaj także
Po wyjaśnieniu podstawowych pojęć przejdźmy do przeanalizowania możliwości podejmowania pracy w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz w okresie urlopu rodzicielskiego. Rozważmy kilka scenariuszy, zaznaczając przy tym, iż przez stwierdzenie „aktualny pracodawca” rozumiemy pracodawcę, który udziela pracownikowi urlopu macierzyńskiego bądź rodzicielskiego.
Urlop macierzyński i praca u aktualnego pracodawcy
W Kodeksie pracy nie znajdziemy przepisu zakazującego wykonywania pracy pracownikowi w trakcie urlopu macierzyńskiego u aktualnego pracodawcy. Jednak nie znajdziemy również przepisu mówiącego wprost, iż taka możliwość istnieje. Trzeba więc odwołać się do treści innych przepisów.
Z przeprowadzonej analizy wynika, iż przepisy odnoszące się do urlopu rodzicielskiego (art. 1821e Kodeksu pracy) oraz urlopu wychowawczego (art. 1862 Kodeksu pracy) wprost wskazują na możliwość podejmowania pracy w trakcie wymienionych urlopów. Gdyby więc ustawodawca dopuszczał wykonywanie pracy w trakcie urlopu macierzyńskiego, tego rodzaju postanowienie również znalazłoby się w Kodeksie pracy. Zatem w aktualnym stanie prawnym nie jest możliwe wykonywanie pracy u aktualnego pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego w czasie trwania tego urlopu.
Urlop rodzicielski i praca u aktualnego pracodawcy
W tym przypadku sytuacja jest jasna, gdyż Kodeks pracy, a konkretnie art. 1821e, wprost dopuszcza możliwość podjęcia pracy zarobkowej w okresie urlopu rodzicielskiego, z zachowaniem prawa do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego. Urlop rodzicielski rozpoczyna się po upływie 20 tygodni od dnia urodzenia dziecka. Jednak ta możliwość jest obwarowana warunkiem podjęcia pracy w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Tego rodzaju rozwiązanie okazuje się korzystne również z tego powodu, iż wymiar urlopu rodzicielskiego wydłuża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej na rzecz pracodawcy. Dodatkowo, w tym okresie pracownik jest chroniony przed rozwiązaniem umowy o pracę. W tym miejscu należy zwrócić również uwagę na pewną niedogodność takiego rozwiązania: uzyskiwanie dochodów z pracy wpłynie na proporcjonalne pomniejszenie wysokości otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego.
Urlop wychowawczy i praca u aktualnego pracodawcy
Wykonywanie pracy u aktualnego pracodawcy jest również możliwe w trakcie urlopu wychowawczego. W tym przypadku również jest jeden warunek. Praca nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wyjaśnić zatem należy, iż celem urlopu wychowawczego jest zapewnienie opieki nad dzieckiem, co nie oznacza jednak, że kontakt z dzieckiem musi być nieprzerwany. Podejmowanie zatem różnych rodzajów aktywności nie stoi na przeszkodzie sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem.
Praca u innego pracodawcy
Sytuacja kształtuje się zupełnie inaczej w przypadku chęci podjęcia pracy na podstawie umowy o pracęna rzecz innego podmiotu. W tym przypadku Kodeks pracy nie przewiduje żadnych z powyżej wymienionych ograniczeń, chociażby w zakresie wymiaru etatu. Podsumowując, powyższe rozwiązanie, choć w praktyce bardzo trudne do zrealizowania, okazuje się pod wieloma względami korzystne i daje możliwość podjęcia zatrudnienia u nowego pracodawcy bez ograniczenia wymiaru etatu.
Urlop macierzyński i własny biznes
Do tej pory rozważaliśmy możliwości wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy. W poniższej części rozważymy sytuacje, gdy osoba pobierająca zasiłek macierzyński rozważa podejmowanie dodatkowych działań, niezwiązanych ze stosunkiem pracy.
W ostatnim czas dużą popularnością cieszą się aktywności podejmowane w internecie, chociażby takie, jak prowadzenie własnego bloga czy prowadzenie konta na Instagramie. Nierzadko zdarza się, iż aktywności podejmowane na blogu mające na celu realizacje swoich pasji, przekształcają się w dochodowy biznes. Jak zatem wygląda sytuacja prawna osoby, która przebywa na urlopie macierzyńskim, a jednocześnie zamierza nadal podejmować aktywność zarobkową w internecie?
Aktualne ustawodawstwo nie przewiduje żadnych ograniczeń w tym zakresie. Osoba pobierająca zasiłek macierzyński może legalnie podejmować tego rodzaju aktywność, zarówno prowadząc własną działalność gospodarczą, jak i wykonując działania na podstawie umów cywilnoprawnych tj. umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Czy uzyskiwane wówczas dochody wpływają na zmniejszenie wysokości otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego?
Warto wskazać, iż tego rodzaju rozwiązanie wiąże się z wieloma korzyściami. Po pierwsze, uzyskiwanie wynagrodzenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub z tytułu umów cywilnoprawnych nie wpływa w żaden sposób na wysokość otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego, który będzie nadal wypłacany w pełnej wysokości. Po drugie, bardzo korzystny jest brak jakichkolwiek ograniczeń, które występują w przypadku podejmowania pracy na podstawie umowy o pracę. W omawianym przypadku wszelką aktywność zarobkową można podejmować bez ograniczeń czasowych, jak również w każdym momencie czy to urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego, nawet bezpośrednio po urodzeniu dziecka.
Uwaga na umowę-zlecenie
Istnieje również możliwość zawarcia umowy cywilnoprawnej z aktualnym pracodawcą w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego. W tej sytuacji jednak należy być ostrożnym, gdyż zakres czynności podejmowanych na podstawie zlecenia nie może pokrywać się z czynnościami wykonywanymi na podstawie umowy o pracę. W przeciwnym razie pracodawca może spotkać się z zarzutem obejścia przepisów prawa. Tego rodzaju rozwiązanie może okazać się szczególnie kuszące dla aktualnego pracodawcy, gdyż pracodawca zatrudniający własnego pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim, na podstawie umowy cywilnoprawnej nie ma obowiązku pełnego oskładkowania tej umowy (art. 9 ust. 1c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Jarosław Baraniak, radca prawny
