PRAWO DLA KAŻDEGOIle kosztuje postępowanie cywilne? Prawnik tłumaczy

ILE KOSZTUJE POSTĘPOWANIE CYWILNE

 

OPŁATA OD POZWU

Jednym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do sądu. Co to oznacza w praktyce? Że każdy kto uważa, że jego prawa zostały naruszone, może poszukiwać sprawiedliwości przed właściwym, niezależnym, bezstronnym i niezawisłym sądem[1]. Teoretycznie wytoczenie powództwa cywilnego powinno być względnie łatwe, w praktyce jednak w celu skutecznego dochodzenia należności należy spełnić szereg wymogów już na etapie wnoszenia pozwu. Jednym z nich jest uiszczenie opłaty sądowej.

Zgodnie z ogólną zasadą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. Są to wszelkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Niezależnie od tego, czy roszczenie jest słuszne (o czym w orzeczeniu rozstrzygnie sąd), powód musi wnieść opłatę od pozwu, a dopiero po ewentualnym wygraniu sprawy może egzekwować od pozwanego jej zwrot wraz z pozostałymi kosztami procesu.

Wysokość opłat została uregulowana w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1125). W sprawach o prawa majątkowe, czyli np. o zapłatę za wykonaną usługę lub z tytułu istnienia wady rzeczy sprzedanej, przy roszczeniach do 20 tys. zł opłata od pozwu waha się w przedziale od 30 zł (dla roszczeń do 500 zł) do 1000 zł (dla roszczeń w przedziale od 15 tys. do 20 tys. zł). W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 20 tys. zł opłata od pozwu stanowi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie więcej niż 200 tys. zł. Od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący określa opłatę tymczasową.

Dla niektórych kategorii spraw przewidziana jest opłata stała. Przykładem można wymienić opłatę od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, która wynosi 2000 zł bez względu na wartość nieruchomości, której wniosek dotyczy.

Jeżeli przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej pobierana jest opłata podstawowa w wysokości 30 zł.

 

WYNAGRODZENIE PEŁNOMOCNIKA

Jeżeli powód chce być w sprawie reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego to co do zasady będzie musiał ponieść koszty jego wynagrodzenia. Nie ma stałych stawek dla pełnomocników ustanawianych z wyboru. Usługi zastępstwa procesowego są świadczone na zasadach wolnorynkowych, zatem honorarium każdorazowo będzie uzgadniane indywidualnie i zależy od wielu zmiennych, takich jak renoma pełnomocnika, termin pozostały na dokonanie określonych czynności czy też przewidywany nakład pracy w danej sprawie. Wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego, podobnie jak opłata od pozwu, również zalicza się do kosztów procesu.  Jak już wskazano koszty te są zwracane na żądanie strony wygrywającej, przy czym wynagrodzenie pełnomocnika wyłącznie do wysokości stawek opłat określonych w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.) lub w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.). Oznacza to, że strona wygrywająca nie ma gwarancji zasądzenia na jej rzecz od strony przeciwnej równowartości całości wynagrodzenia, które faktycznie zapłaciła swojemu pełnomocnikowi.

Podobnie jak przy opłacie od pozwu również stawki minimalne opłat za czynności zawodowych pełnomocników w sprawach cywilnych często zależą od wartości przedmiotu sprawy i wynoszą najmniej 90 zł (przy wartości przedmiotu sporu do 500 zł), a najwięcej 25 tys. zł (przy wartości przedmiotu sporu powyżej 5 mln zł). Niższe stawki, tj. od 60 zł do 7200 zł przewidziane są dla spraw, w których wydawany jest nakaz zapłaty.

Stawki minimalne stanowią dolną granicę za jaką zawodowy pełnomocnik może prowadzić sprawę. Pobieranie niższego honorarium może być rozpatrywane pod kątem deliktu dyscyplinarnego[2]. W rzeczywistości trudno wyobrazić sobie taką sytuację, ponieważ stawki z ww. rozporządzenia są rażąco niskie i nieadekwatne do rzeczywistych kosztów zastępstwa prawnego. W praktyce można spodziewać się oferowania usług przez adwokatów lub radców prawnych za zdecydowanie wyższe wynagrodzenie.

Przy wyborze pełnomocnika procesowego oczywiście bierze się pod uwagę wysokość żądanego przez niego wynagrodzenia, jednakże nie powinno być to kryterium decydujące. W sprawach sądowych bardzo istotne jest zaufanie do swojego pełnomocnika, którego działania mają bezpośredni wpływ na sytuację prawną mocodawcy. Warto wybrać adwokata lub radcę prawnego specjalizującego się w danej kategorii spraw.

BRAK SRODKÓW NA DOCHODZENIE WŁASNYCH PRAW

Jeżeli osoba fizyczna znajdująca się w trudnej sytuacji finansowej nie jest w stanie uiścić opłaty sądowej bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub wniesienie tej opłaty narazi ją na taki uszczerbek, może zawrzeć w pozwie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Do wniosku trzeba załączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów.

Uzyskanie zwolnienia od kosztów przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną jest w praktyce nieco trudniejsze, ale możliwe. Taki podmiot musi wykazać, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Powód zwolniony od kosztów sądowych w całości musi wziąć pod uwagę, że pomimo udzielonego przez sąd zwolnienia, w przypadku oddalenia powództwa będzie musiał zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego.

Koszty wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego dla strony przez sąd w przypadku przegranej ponosi Skarb Państwa, a w przypadku wygranej strona przeciwna. Jeżeli zobowiązanym do zapłaty kosztów pomocy prawnej z urzędu jest przegrywający, pełnomocnikowi wygranego przysługuje prawo ściągnięcia sumy należnej mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz reprezentowanej przez niego strony wygrywającej[3].

ILE KOSZTUJE POSTĘPOWANIE CYWILNE

 

OPŁATA OD POZWU

Jednym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do sądu. Co to oznacza w praktyce? Że każdy kto uważa, że jego prawa zostały naruszone, może poszukiwać sprawiedliwości przed właściwym, niezależnym, bezstronnym i niezawisłym sądem[1]. Teoretycznie wytoczenie powództwa cywilnego powinno być względnie łatwe, w praktyce jednak w celu skutecznego dochodzenia należności należy spełnić szereg wymogów już na etapie wnoszenia pozwu. Jednym z nich jest uiszczenie opłaty sądowej.

Zgodnie z ogólną zasadą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. Są to wszelkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Niezależnie od tego, czy roszczenie jest słuszne (o czym w orzeczeniu rozstrzygnie sąd), powód musi wnieść opłatę od pozwu, a dopiero po ewentualnym wygraniu sprawy może egzekwować od pozwanego jej zwrot wraz z pozostałymi kosztami procesu.

Wysokość opłat została uregulowana w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1125). W sprawach o prawa majątkowe, czyli np. o zapłatę za wykonaną usługę lub z tytułu istnienia wady rzeczy sprzedanej, przy roszczeniach do 20 tys. zł opłata od pozwu waha się w przedziale od 30 zł (dla roszczeń do 500 zł) do 1000 zł (dla roszczeń w przedziale od 15 tys. do 20 tys. zł). W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 20 tys. zł opłata od pozwu stanowi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie więcej niż 200 tys. zł. Od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący określa opłatę tymczasową.

Dla niektórych kategorii spraw przewidziana jest opłata stała. Przykładem można wymienić opłatę od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, która wynosi 2000 zł bez względu na wartość nieruchomości, której wniosek dotyczy.

Jeżeli przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej pobierana jest opłata podstawowa w wysokości 30 zł.

 

WYNAGRODZENIE PEŁNOMOCNIKA

Jeżeli powód chce być w sprawie reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego to co do zasady będzie musiał ponieść koszty jego wynagrodzenia. Nie ma stałych stawek dla pełnomocników ustanawianych z wyboru. Usługi zastępstwa procesowego są świadczone na zasadach wolnorynkowych, zatem honorarium każdorazowo będzie uzgadniane indywidualnie i zależy od wielu zmiennych, takich jak renoma pełnomocnika, termin pozostały na dokonanie określonych czynności czy też przewidywany nakład pracy w danej sprawie. Wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego, podobnie jak opłata od pozwu, również zalicza się do kosztów procesu.  Jak już wskazano koszty te są zwracane na żądanie strony wygrywającej, przy czym wynagrodzenie pełnomocnika wyłącznie do wysokości stawek opłat określonych w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.) lub w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.). Oznacza to, że strona wygrywająca nie ma gwarancji zasądzenia na jej rzecz od strony przeciwnej równowartości całości wynagrodzenia, które faktycznie zapłaciła swojemu pełnomocnikowi.

Podobnie jak przy opłacie od pozwu również stawki minimalne opłat za czynności zawodowych pełnomocników w sprawach cywilnych często zależą od wartości przedmiotu sprawy i wynoszą najmniej 90 zł (przy wartości przedmiotu sporu do 500 zł), a najwięcej 25 tys. zł (przy wartości przedmiotu sporu powyżej 5 mln zł). Niższe stawki, tj. od 60 zł do 7200 zł przewidziane są dla spraw, w których wydawany jest nakaz zapłaty.

Stawki minimalne stanowią dolną granicę za jaką zawodowy pełnomocnik może prowadzić sprawę. Pobieranie niższego honorarium może być rozpatrywane pod kątem deliktu dyscyplinarnego[2]. W rzeczywistości trudno wyobrazić sobie taką sytuację, ponieważ stawki z ww. rozporządzenia są rażąco niskie i nieadekwatne do rzeczywistych kosztów zastępstwa prawnego. W praktyce można spodziewać się oferowania usług przez adwokatów lub radców prawnych za zdecydowanie wyższe wynagrodzenie.

Przy wyborze pełnomocnika procesowego oczywiście bierze się pod uwagę wysokość żądanego przez niego wynagrodzenia, jednakże nie powinno być to kryterium decydujące. W sprawach sądowych bardzo istotne jest zaufanie do swojego pełnomocnika, którego działania mają bezpośredni wpływ na sytuację prawną mocodawcy. Warto wybrać adwokata lub radcę prawnego specjalizującego się w danej kategorii spraw.

BRAK SRODKÓW NA DOCHODZENIE WŁASNYCH PRAW

Jeżeli osoba fizyczna znajdująca się w trudnej sytuacji finansowej nie jest w stanie uiścić opłaty sądowej bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub wniesienie tej opłaty narazi ją na taki uszczerbek, może zawrzeć w pozwie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Do wniosku trzeba załączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów.

Uzyskanie zwolnienia od kosztów przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną jest w praktyce nieco trudniejsze, ale możliwe. Taki podmiot musi wykazać, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Powód zwolniony od kosztów sądowych w całości musi wziąć pod uwagę, że pomimo udzielonego przez sąd zwolnienia, w przypadku oddalenia powództwa będzie musiał zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego.

Koszty wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego dla strony przez sąd w przypadku przegranej ponosi Skarb Państwa, a w przypadku wygranej strona przeciwna. Jeżeli zobowiązanym do zapłaty kosztów pomocy prawnej z urzędu jest przegrywający, pełnomocnikowi wygranego przysługuje prawo ściągnięcia sumy należnej mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz reprezentowanej przez niego strony wygrywającej[3].

Autor: adw. Krzysztof Kleszcz, Kancelaria Chałas i Wspólnicy https://www.chwp.pl

Autor: adw. Krzysztof Kleszcz, Kancelaria Chałas i Wspólnicy https://www.chwp.pl