Ważne wczesne rozpoznanie
Na podstawie wieloletnich obserwacji kształtowania się cen na rynkach finansowych , towarowych czy walutowych dostrzeżono powtarzające się typowe zachowania cen, które na wykresach tworzą charakterystyczne figury geometryczne lub kształty. Określane są one mianem formacji technicznych.Zgodnie z jedną z zasad analizy technicznej , dotyczącą powtarzalności historii istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że skutki utworzonych w przeszłości formacji będą takie same w przeszłości. Zjawiska ekonomiczne wywierające bezpośredni wpływ na rynki finansowe mają charakter cykliczny i wynikają z zachowań ludzkich. Inwestorzy obserwując te same formacje podejmują określone decyzje, co wpływa na kształtowanie się cen w przyszłości, tak jak to miało miejsce w przeszłości.
Wczesne rozpoznanie formacji pozwala przewidzieć z dużym prawdopodobieństwem kierunek zmian cen w najbliższym okresie czasu. Mając taką wiedzę inwestor ma dużą szansę na podjęcie trafnej decyzji inwestycyjnej. Każda formacja jest zdeterminowana czasem jej trwania, kształtowaniem się wykresów cenowych oraz wolumenem obrotów.
Formacje na wykresach dzielimy na dwie grupy:
- formacje kontynuacji trendu,
- formacje odwrócenia trendu.
W dalszej części tekstu zostaną omówione najczęściej używane i wiarygodne.
Formacje kontynuacji trendu
Formacje kontynuacji trendu stanowią określone wzory na wykresach, po których ukształtowaniu trend trwa nadal. Do najbardziej znanych tego rodzaju formacji należą:- prostokąt i kwadrat,
- flaga,
- chorągiewka,
- klin,
- diament,
- trójkąt.
Formacja prostokąta i kwadratu
W tej formacji wykres cenowy zmienia się pomiędzy dwiema poziomymi liniami, których dolna stanowi poziom wsparcia , a górna - poziom oporu . Utworzony w ten sposób wykres można wpisać w prostokąt lub kwadrat. Jeśli po okresie wzrostów cen wystąpi trend horyzontalny w postaci korytarza poziomego, po czym wykres przebije wyraźnie górny poziom oporu, czyli ramię kwadratu lub prostokąta, to taki scenariusz stanowi zapowiedź kontynuacji trendu wzrostowego.
Analogicznie funkcjonuje formacja prostokąta lub kwadratu w trendzie spadkowym. Wówczas przebicie linii wsparcia skutkuje kontynuacją spadku cen. Im podstawa prostokąta jest dłuższa, tym wybicie z niego będzie znaczniejsze. Jeżeli w trakcie tworzenia się formacji prostokąta, nastąpi wybicie w przeciwnym kierunku niż trwający wcześniej trend to mamy do czynienia z załamaniem się formacji, a zatem może dojść do odwrócenia trendu. Tego typu sytuacje następują jednak zdecydowanie rzadziej.
Formacja flagi i chorągiewki
Flagi i chorągiewki to jedne z najbardziej wiarygodnych formacji. W formacjach flagi widoczny jest równoległobok, ograniczony dwiema równoległymi liniami trendu. W chorągiewkach – linie te zbiegają się. Obie formacje występują zazwyczaj po dynamicznych zmianach cen i trwają stosunkowo krótko. Zniżkująca flaga i chorągiewka jest przystankiem w trendzie wzrostowym i zapowiada jego kontynuację. Z kolei zwyżkujące tego typu formacje pojawiają się w trendzie spadkowym. W trakcie kształtowania formacji wolumen obrotów zmniejsza się, natomiast przy wybiciu gwałtownie wzrasta.
Formacja klina
Formacja klina przypomina kształt chorągiewki lub trójkąta. Jednak klin kształtuje się dłużej niż chorągiewka, a obydwa ramiona są skośne, albo do góry albo do dołu. Górne ramię klina stanowi linię oporu, dolne - linię wsparcia. Formacja klina opadającego, zapowiada kontynuację trendu wzrostowego. Z kolei klin wzrastający stanowi przerwę w bessie . Potwierdzeniem wybicia z formacji klina jest wzrost wolumenu obrotów.
Diament i trójkąty
Formacje diamentuFormacja diamentu występuje rzadko i świadczy o dużym niezdecydowaniu graczy. Składa się ona z trójkąta rozszerzającego się oraz trójkąta symetrycznego. Potwierdzeniem tej formacji jest zmieniający się wolumen obrotów, które rosną do połowy formacji, a następnie spadają. Potwierdzeniem ukształtowania się diamentu jest wybicie w kierunku zgodnym z wcześniejszym trendem przy zwiększonym wolumenie obrotów.
Formacje trójkątów
Formacje trójkątów nie zawsze wskazują jednoznacznie czy trend będzie kontynuowany, czy ulegnie zmianie. Szacuje się, że w 60% trójkąty zapowiadają kontynuowanie trendu. Wyróżnia się trzy rodzaje trójkątów, które w większości przypadków sygnalizują możliwość kontynuacji trendu:
- trójkąt symetryczny,
- trójkąt zwyżkujący,
- trójkąt zniżkujący.
Przy trójkącie symetrycznym linia górnego ramienia jest zniżkująca, natomiast linia dolnego ramienia - zwyżkująca. W punkcie, gdzie obie linie zbiegają się następuje pełne ukształtowanie się formacji. Wówczas kurs przebija linię ograniczającą, czemu towarzyszy wzrastający wolumen obrotów.
Trójkąt zwyżkujący
W trójkącie zwyżkującym linia górnego ramienia jest pozioma, natomiast linia dolnego ramienia trójkąta - zwyżkująca. W punkcie przecięcia się obu linii, kończy się formacja. Podnosząca się linia wsparcia oraz pozioma linia oporu świadczą o większej presji kupujących niż sprzedających. Jeżeli kurs przebije linię oporu, wówczas następuje kontynuacja trendu wzrostowego. Towarzyszy temu wzrost wolumenu obrotów.
Trójkąt zniżkujący
Jest to formacja odwrotna do trójkąta zwyżkującego - linia wsparcia układa się poziomo, natomiast linia oporu zniżkuje. Opadająca linia oporu oraz pozioma linia wsparcia świadczą w przewadze podaży nad popytem. Po przebiciu linii wsparcia następuje wzrost obrotów oraz kontynuacja trendu spadkowego.
Formacje odwrócenia trendu
Formacje odwrócenia trendu stanowią określone wzory i figury na wykresach, po których ukształtowaniu trend ulega zmianie na przeciwny. Do najbardziej znanych i prawdopodobnych należą następujące formacje:- głowy i ramion,
- podwójnego szczytu i podwójnego dna,
- potrójnego szczytu i potrójnego dna,
- zaokrąglonego szczytu i zaokrąglonego dna,
- wachlarza / odwróconego wachlarza,
- V / odwróconego V.
Formacja głowy i ramion (head and shoulders)
To jedna z najbardziej wiarygodnych formacji zapowiadających odwrócenie trendu. Składa się z trzech elementów, które można przyrównać do dwóch ludzkich ramion oraz głowy. W trendzie wzrostowym w pierwszej kolejności tworzy się lewe ramię, gdzie przy wzrastającym wolumenie obrotów ceny osiągają poziom A. Następnie ma miejsce korekta, której towarzyszy zmniejszający się wolumen obrotów.
Po osiągnięciu dołka w punkcie B następuje odbicie i przy ponownie rosnących obrotach ceny osiągają szczyt C (głowa), jednak obroty nie osiągają poziomu, jaki miały przy kształtowaniu pierwszego szczytu. Następnie ceny spadają do punktu D znajdującego się na poziomie niższym niż szczyt lewego ramienia, zazwyczaj blisko poziomu punktu B. Punkty B i D wyznaczają linię szyi.
W kolejnym etapie ceny wzrastają do szczytu w punkcie E (drugie ramię) przy jeszcze niższym wolumenie, niż przy formowaniu się pierwszego ramienia oraz głowy. Punkt E znajduje się poniżej szczytu głowy, co jest już poważnym ostrzeżeniem przed możliwością zmiany trendu. W trakcie kolejnego spadku wykres przebija linię szyi. Potwierdzeniem formacji głowy i ramion jest wzrost obrotów w chwili przebicia linii szyi po uformowaniu drugiego ramienia.
W przeciwnym wypadku formacja jest nieważna. Po osiągnięciu dołka w punkcie F ceny zwyżkują do linii szyi, co jest określane mianem ruchu powrotnego. Nie przebijają jej jednak i po odbiciu od niej następuje ostateczny spadek cen. Minimalny zakres tego spadku jest równy odległości pomiędzy szczytem głowy oraz linią szyi (wysokość głowy).
Odwrotna formacja głowy i ramion wskazuje na zmianę trendu spadkowego na wzrastający. Wówczas wraz z kształtowaniem się jej poszczególnych elementów następuje wzrost wolumenu obrotów.
Formacja podwójnego szczytu / podwójnego dna
Formacje te są dość często spotykane na wykresach. Podwójny szczyt ma kształt litery M, a podwójne dno przypomina literę W. Jednak ich rozpoznanie wymaga doświadczenia w analizowaniu wykresów i mało doświadczeni inwestorzy mogą tu popełniać błędy. Podczas kształtowania się formacji podwójnego szczytu ceny gwałtownie wzrastają przy rosnącym wolumenie, po czym ma miejsce równie szybka zniżka, której towarzyszy spadek wolumenu.
Potem następuje kolejny wzrost, a ceny osiągają poziom zbliżony do pierwszego szczytu. Tu wolumen jest mniejszy niż przy pierwszym szczycie. Kolejny etap to gwałtowny spadek cen. Jeżeli wykres wyraźnie przebije poziom wyznaczony przez pierwszy dołek, wówczas można mówić o ukształtowaniu się podwójnego szczytu. Podczas tego przebicia następuje wyraźny wzrost wolumenu. Tak ukształtowana formacja zapowiada odwrócenie wcześniejszego trendu wzrostowego na spadkowy.
Lustrzanym odbiciem formacji podwójnego szczytu jest formacja podwójnego dna. Jest ona zapowiedzią zmiany trendu spadkowego na wzrostowy.
Formacje podwójnego szczytu oraz podwójnego dna mogą występować z poziomą platformą, która tworzy się w połowie formowania się prawego ramienia. Stanowi ona tylko pauzę w trwającym spadku lub wzroście.
Formacja potrójnego szczytu / potrójnego dna
Formacje te różnią się od formacji podwójnego szczytu lub dna tym, że zawierają dodatkowo trzeci nawrot. Są one podobne do formacji głowy i ramion, co może prowadzić do rozbieżnych opinii wśród analityków. Różnią się one od formacji głowy i ramion polega tym, że wszystkie szczyty lub dna znajdują się na tym samym poziomie. Wolumen obrotów przy każdym szczycie jest niższy, natomiast wzrasta w chwili przebicia po trzecim szczycie linii wyznaczonej przez punkty odbicia. Analogicznie kształtuje się wolumen w formacji potrójnego dna.
Formacja spodka
Zazwyczaj stanowi ona zakończenie trendu spadkowego. W tej formacji mamy to do czynienia z bardzo powolną zmianą trendu, która przechodzi w pierwszej kolejności w trend horyzontalny przy stosunkowo niskim wolumenie obrotów. W końcowej fazie ceny łagodnie wzrastają, czemu towarzyszy wzrost wolumenu. Może wówczas uformować się platforma.
O pełnym ukształtowaniu formacji można mówić, gdy ceny wybiją się ponad linię oporu wyznaczoną podczas trendu horyzontalnego lub ponad platformę. Formacja spodka występuje rzadko, szczególnie na dynamicznym rynku. Jej wczesna identyfikacja może przynieść spore zyski, gdyż po wybiciu ceny poruszają się szybko w górę oraz mają duży potencjał wzrostowy.
Odwrócona formacja spodka stanowi zapowiedź trendu spadkowego. Jej identyfikacja może uchronić inwestora przed poniesieniem strat w trakcie nadchodzącej bessy.
Formacja wachlarza / odwróconego wachlarza
W formacji wachlarza występują trzy linie trendów, przecinające się w jednym punkcie. W formacji zapowiadającej zmianę trendu wzrostowego na spadkowy w pierwszej fazie kurs wzrasta, a lokalne dołki na wykresie wyznaczają linię wsparcia „a”. Gdy linia ta zostaje przebita, cena spada do punktu leżącego na linii „b”, będącą kolejną liną wsparcia. Po odbiciu kurs wzrasta do linii „a”, która pełni teraz rolę linii oporu.
Kolejny spadek zatrzymuje cenę na punkcie leżącym na linii „c”, będącej trzecią a zarazem ostatnią linią wsparcia. Od niej kurs wznosi się do linii „b”, jako drugiej linii oporu. W ostatniej fazie wykres po odbiciu się od linii „b” przebija linię „c”, co potwierdza ostatecznie zamianę trendu na spadkowy. Im wcześniej formacja zostanie zidentyfikowana, tym mniejsze straty poniesie inwestor przy zamykaniu otwartej pozycji.
Analogicznie do wyżej opisanej, może istnieje formacja odwróconego wachlarza. Tu linie trendu zmieniają swój charakter na przeciwny. Jest ona zapowiedzią zmiany trendu spadkowego na wzrostowy. Wczesne je rozpoznanie pozwala na kupno walorów po niskich cenach.
Formacja V / odwrócone V
Są to najtrudniejsze do zidentyfikowania formacje w trakcie ich powstawania. Określane są również mianem pojedynczego dna lub pojedynczego szczytu. Pojawiają się, gdy występuje silny trend wzrostowy bądź spadkowy i wiążą się z gwałtowną jego zmianą na przeciwny. Formacja V powstaje, gdy po gwałtownych spadkach powstaje silny impuls zakupowy. Ceny szybko wzrastają, tworząc drugie ramię formacji.
Formacja odwróconego V pojawia się, gdy w szczytowym dniu trendu wzrostowego rynek zatrzymuje się i następuje intensywna wyprzedaż walorów. Mogą pojawić się nawet okresy ucieczki lub wyspy. Należy zaznaczyć, że kąty nachylenia każdego z ramion w formacji V oraz odwróconego V są podobne. Formacje te mogą być rozbudowane o platformę, która stanowi chwilową przerwę w kształtowaniu drugiego ramienia. Formułuje się ona zazwyczaj w połowie poziomu ostatniej zniżki lub zwyżki.
Źródło:
