Abonamenty medyczne, które pracodawca wykupuje swoim pracownikom, traktowane są jako nieodpłatne świadczenie i stanowią dla nich przychód ze stosunku pracy. Taki przychód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy także odprowadzić od niego składki ZUS.Takie stanowisko NSA wzbudziło wiele kontrowersji i zamieszania w zakładach pracy, sądach i w urzędach skarbowych. Pracodawcy twierdzą, że pakiety medyczne nie powinny być opodatkowane – nie można bowiem stwierdzić przychodu pracownika, gdy abonament opłacany jest w formie ryczałtu. Z kolei NSA twierdzi, że nawet sama możliwość skorzystania z pakietu jest już dla pracownika przychodem.
Kontrowersyjny wyrok NSA
Wiele orzeczeń sądów wskazuje na fakt, że pakiety medyczne wykupione na rzecz pracowników przez pracodawcę nie stanowią dla nich przychodu ze stosunku pracy, nie podlegają więc opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych. Z drugiej strony wiele sądów przyjmowało odmienne stanowisku i nakazywało opodatkowanie takich abonamentów medycznych. Prawdziwa burza rozpętała się jednak po wyroku NSA z 24 maja 2010 roku (sygn. akt II FPS 1/10).
Wyrok zapadł w sprawie spółki, której właścicielka nie wiedziała, czy wykupiony dla załogi abonament medyczny ma zaliczyć do przychodów pracownika z nieodpłatnego świadczenia. Pracodawczyni opłacała pakiet medyczny ryczałtem dla ogółu pracowników. Zwróciła się do naczelnika Urzędu Skarbowego z pytaniem, czy wartość świadczeń medycznych otrzymywanych przez pracowników jest dla nich przychodem i czy w związku z tym ma je uwzględniać w podstawie obliczania zaliczek na podatek.
Organ podatkowy stwierdził, że takie świadczenie należy opodatkować. Mało tego, w uzasadnieniu zaznaczył, że nie jest ważne, czy pracownik w ogóle skorzysta z konkretnej usługi medycznej, lecz sam fakt objęcia pracownika opieką medyczną. Przychodem nie będzie więc wartość rzeczywiście skonsumowanych usług medycznych, lecz wartość świadczenia uzyskiwanego przez pracownika, jakim jest możliwość skorzystania z takich usług. Urząd Skarbowy wskazał również, w jaki sposób obliczać wartość przychodu przypadającego na jednego pracownika. Wykupiony abonament jest świadczeniem w naturze, do jego obliczania zaś należy stosować art. 11 ust. 2a p. 2 pdof. „W momencie wykupu usług medycznych znana jest zarówno globalna kwota przypadająca do zapłaty, jak i liczba pracowników, dla których wykupiono świadczenie, zatem powinna być znana skarżącej wartość otrzymywanego przez pracownika jednego pakietu usług” – czytamy w uzasadnieniu decyzji.
Z takim stanowiskiem nie zgodziła się właścicielka spółki, która wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA uchylił orzeczenia organów podatkowych i wydał wyrok (z 20 sierpnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 625/08), w którym stwierdził, że nie można określić wartości tego świadczenia według metod określonych przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tego powodu nie można przypisać pracownikowi przychodu, który ma być opodatkowany.
Na takie stanowisko dyrektor Izby Skarbowej złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę: „Wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), stanowią dla pracowników uprawnionych do ich wykorzystania nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy”.
Oznacza to, że już sama możliwość skorzystania przez pracownika z abonamentu medycznego jest dla niego nieodpłatnym świadczeniem, które należy opodatkować oraz odprowadzić za nie składki na ubezpieczenie społeczne.
Pracodawcy mają wątpliwości
Wyrok NSA wywołał dyskusję wśród pracodawców i pracowników. Nie zgadzali się oni z faktem, że przychód za pakiety medyczne będzie pracownikom naliczany nawet wówczas, gdy nie skorzystają z opieki medycznej. Wątpliwości budził także sposób obliczania wartości przychodu przypadającego na jednego pracobiorcę.
Do NSA wpłynęły kolejne skargi. 16 września 2010 roku, kilka miesięcy po wydaniu majowego wyroku nawiązującego do pakietów medycznych, NSA stwierdził, że jeżeli pracodawca płaci za abonament w formie ryczałtu, to świadczeń medycznych nie da się przyporządkować do konkretnego pracownika, nie ma więc podstaw do ustalenia przychodu pracowniczego (sygn. akt I FSK 1989/08). Nie ma także znaczenia to, czy pracownik faktycznie skorzystał z usługi, czy nie.
Po tak sprzecznych wyrokach NSA, mając zastrzeżenia co do orzeczenia z 24 maja, postanowił 5 października 2010 r. (sygn. akt II FSK 541/09) skierować swoje wątpliwości związane z opodatkowaniem pakietów medycznych do rozpoznania w składzie siedmioosobowym. To nadzieja szczególnie dla tych przedsiębiorców, którzy oczekują abolicji podatkowej, ponieważ wcześniej jako płatnicy nie opodatkowali pakietów medycznych jako nieodpłatnego świadczenia na rzecz pracowników.
Sporne kwestie
Kwestią budzącą najwięcej wątpliwości jest opodatkowanie samej możliwości skorzystania z pakietów medycznych. Pracownicy postulują, że nie można im przypisywać przychodu z abonamentu medycznego w sytuacji, gdy nie skorzystają oni z żadnej usługi medycznej. Z kolei NSA stoi na stanowisku, że gdyby pracownik sam chciał sobie wykupić abonament medyczny, musiałby zapłacić znacznie więcej niż płaci pracodawca w przeliczeniu na jednego zatrudnionego. Z tego powodu pracownik, który dzięki pracodawcy ma możliwość skorzystania z prywatnej opieki medycznej, otrzymuje przysporzenie majątkowe podlegające opodatkowaniu.
Innym punktem zapalnym jest sposób ustalenia przychodu dla pracownika, gdy pracodawca opłaca abonament medyczny w formie ryczałtu. Organy podatkowe twierdzą, że jeżeli znana jest globalna kwota, jaką opłaca firma, oraz liczba zatrudnionych, to możliwe jest ustalenie przychodu przypadającego na jednego pracobiorcę. Pracodawcy są zdania, że brak uzasadnienia do obliczania przychodu wynikającego z możliwości skorzystania z prywatnej obsługi medycznej w taki sposób. Problemem są chociażby wahania kadrowe w przedsiębiorstwach.
Trzeci problem wiąże się z koniecznością zapłaty zaległego podatku oraz składek ZUS od pakietów medycznych przez tych, którzy do tej pory tego nie robili. Widząc rozbieżność stanowisk sądów i organów podatkowych, pracodawcy nie wiedzieli, czy powinni odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy z tytułu zapewnienia pakietów medycznych swoim pracownikom. Na takie stanowisko pracodawców ministerstwo finansów odpowiada, że jeżeli firmy miały wątpliwości, to nic nie stało na przeszkodzie, aby zwróciły się o wydanie interpretacji indywidualnej. Skoro tego nie zrobiły – poniosły ryzyko, którego konsekwencją jest konieczność zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami.
Fiskus i ZUS wołają o swoje
Szacuje się, że nawet 2 mln pracowników korzysta z pakietów medycznych opłacanych przez pracodawcę. Wielu z nich nie opłacało od abonamentów zaliczek na podatek dochodowy – teraz o te pieniądze upominają się Urząd Skarbowy i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Organ podatkowy domaga się zapłaty zaległości podatkowy wraz z odsetkami z ostatnich 5 lat (odpowiedź Ministerstwa Finansów na interpelację poselską nr 16702) – na tej operacji może uzyskać nawet 50 mln złotych.
Również ZUS zaczyna ścigać przedsiębiorców za zaległe składki. Przedsiębiorca, który oferował swoim pracownikom pakiety medyczne, a nie odprowadzał od nich składek, będzie musiał je zapłacić i to za 10 lat wstecz wraz z odsetkami. Wojciech Andrusiewicz z Biura Prasowego Centrali ZUS wyjaśnia, że jeśli wartość wydatków ponoszonych przez pracodawcę na usługi lecznicze pracowników stanowi przychód pracownika z tytułu stosunku pracy dla celów podatkowych, to stanowi ona także podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
Konsekwencje opodatkowania pakietów medycznych
Przedsiębiorcy z pewnością odczują konieczność zapłaty zaległego podatku oraz składek ZUS. Czeka to także pracowników, do których kieszeni sięgną pracodawcy. Z tego powodu przedsiębiorcy zwrócili się z apelem do Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o złagodzenie negatywnych konsekwencji wyroku NSA z 24 maja 2010 r., a który zobowiązuje ich do zapłaty tych zaległości.
Zastosowanie się do wyroku stwarza także konieczność dokonania korekt informacji dotyczących odprowadzonych zaliczek. W niektórych przypadkach wymusi to od pracodawców sporządzenie kilkudziesięciu korekt wraz z uzasadnieniem. Korekty zeznań rocznych na podstawie informacji PIT-11 czekają również pracowników.
Pakiety medyczne to bardzo popularna forma pozapłacowej motywacji pracowników. Ich zaoferowanie przez pracodawcę korzystnie wpływa na wizerunek firmy. Także dla pracowników możliwość skorzystania z prywatnej opieki medycznej jest niewątpliwie zaletą. Konieczność zastosowania się do niekorzystnego wyroku NSA może jednak sprawić, iż pracodawcy będą rezygnować z oferowania pracownikom abonamentów.
Komentuje Analityk Bankier.pl, Piotr Szulczewski:
Uprawnienie do korzystania z pakietów medycznych generuje przychód po stronie pracownika (wskazany w art. 11 ust. 2 ustawy o PIT). Wartość takiego nieodpłatnego świadczenia ustala się według ceny zakupu, jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi zakupione. Jeżeli zakup nastąpił ryczałtowo na rzecz całego zakładu, pojawia się problem z ustaleniem wartości świadczenia.
Z jednej strony bowiem już sama cena zakupu może budzić kwestię sporną – zakup ryczałtowy generuje prawo do uzyskania znacznych rabatów, a w konsekwencji niższej ceny niż oferowana rynkowo dla indywidualnego pracownika. Nawet jeśli uznać, że przychód obliczamy od ceny faktycznie zapłaconej przez zakład i podzielonej na liczbę pracowników, to kłopotliwe staje się wskazanie konkretnego przychodu po stronie uprawnionego do pakietu medycznego. Gdyby bowiem pakiet nabyty został na rzecz 100 pracowników, to świadczenie rozkłada się proporcjonalnie na każdego z nich (cena dzieli się przez liczbę pracowników uprawnionych). Ryczałtowe określenie zakupu oznacza jednak, że nie wyklucza ono świadczenia również pracownikom zatrudnionym czasowo, rozwiązującym umowę o pracę czy też zatrudnionym w innym niż podstawowy wymiar czasu pracy.
Nie można jednoznacznie stwierdzić, by zmiany kadrowe nie wpływały na wymiar świadczenia. Co więcej, część pracowników może być w ogóle niezainteresowana korzystaniem z pakietu medycznego (np. związanie z własnym lekarzem, opieka medyczna wykupiona prywatnie). Tym samym trudno jednoznacznie stwierdzić, jaki jest wymiar świadczenia w przeliczeniu na jednego pracownika. W konsekwencji wyliczenie nie może zostać przeprowadzone – nie pozwala ono ustalić dokładnej wartości przychodu.
Barbara Sielicka
Bankier.pl
b.sielicka@bankier.pl
Zobacz też:
» Coraz więcej firm nie płaci swoim pracownikom
» Skomponuj swoją polisę na życie
» Pracownik tymczasowy to przeżytek?
» Coraz więcej firm nie płaci swoim pracownikom
» Skomponuj swoją polisę na życie
» Pracownik tymczasowy to przeżytek?
Źródło:
