Czy program "Rodzina 500+" wpłynął na wzrost aktywności zawodowej kobiet w Polsce? Przeanalizowaliśmy, jaki kształtował się ten wskaźnik przez siedem ostatnich lat od momentu wprowadzenia świadczenia.
Świadczenie "Rodzina 500+" zostało wprowadzone 1 kwietnia 2016 r. i stało się flagowym programem partii Prawo i Sprawiedliwość. Wiemy już na pewno, że projekt nie wpłynął na zwiększenie dzietności w Polsce. Oznacza to, że nie funkcjonuje prosta zastępowalność pokoleń. Takie zjawisko ma miejsce, jeżeli jedna kobieta rodzi co najmniej 2,1. W Polsce wskaźnik ten wynosi 1,33.
"Program 500+ zwiększył aktywność zawodową kobiet"
"Program 500+ zwiększył aktywność zawodową kobiet" - ogłoszono w jednym z wieczornych wydań "Wiadomości" nadawanych w TVP 1. Postanowiliśmy powiedzieć "sprawdzam" i przeanalizować, jak na przestrzeni ostatnich siedmiu lat kształtował się wskaźnik aktywności zawodowej kobiet w Polsce.
Opłakane efekty 500+ mimo zapewnień premiera. Wciąż ponad 330 tys. dzieci żyje w biedzie
Program "Rodzina 500+" z założenia miał całkowicie zlikwidować ubóstwo dzieci i sprawić, że Polacy chętniej będą decydować się na posiadanie potomstwa. Tak przynajmniej zapowiadał PiS. Sprawdzamy, czy przez siedem lat jego funkcjonowania udało się tego dokonać. I czy na pewno ma powody, by wypinać pierś do orderów? Bo może wszystko zawdzięcza jeszcze niedawnej dobrej koniunkturze.
Pierwsze spadki, potem wzrosty
Na pierwszy ogień analizy wzięliśmy dane publikowane przez Główny Urząd Statystyczny. Według nich współczynnik aktywności zawodowej kobiet wynosił 48 proc. w pierwszym kwartale 2016 r. - to ostatni okres przed rozpoczęciem wypłacania świadczenia dla rodziców w wysokości 500 zł na każde dziecko (na pierwsze dziecko, pod warunkiem nieprzekroczenia limitu dochodowego).
Dwa pierwsze lata od momentu wejścia w życie program "Rodzina 500+" nie przyniosły wzrostu aktywności zawodowej kobiet w Polsce. Co więcej, z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że po czterech latach od wprowadzenia dodatkowego świadczenia w wysokości 500 zł na dziecko wskaźnik aktywności zawodowej kobiet spadł. W drugim kwartale 2020 r. wynosił 47,1 proc. Tym samym był o 0,9 pp. niższy niż przed rządowym programem.
Jednocześnie była to najniższa wartość współczynnika aktywności zawodowej kobiet w Polsce, uwzględniając dane kwartalne Głównego Urzędu Statystycznego od 2016 r., czyli na przestrzeni ostatnich siedmiu lat.
Warto jednak zaznaczyć, że pierwsze miesiące 2020 r. to początek pandemii COVID-19 w Polsce. Zawirowania gospodarcze, które miały miejsce w tamtym okresie, w tym lockdowny i zamknięcie sprzedaży stacjonarnej wśród niektórych branż, mogły wpłynąć negatywnie na wskaźnik aktywności zawodowej kobiet. W związku z tym pod lupę wzięliśmy współczynnik aktywności zawodowej mężczyzn w Polsce, aby zbadać czy w okresie pierwszych czterech lat od wprowadzenia świadczenia dla rodziców występuje podobny trend.
Udział aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie osób w wieku 15-89 lat mężczyzn w pierwszym kwartale 2016 r. wynosił 63,4 proc. Natomiast w drugim kwartale 2020 r. kształtował się na poziomie 63,9 proc. Oznacza to, że wskaźnik był wyższy niż w analogicznym okresie porównywanym dla kobiet.
Wzrost jest, ale niewielki
Wzrost aktywności zawodowej kobiet widoczny jest od początku 2021 r., czyli po pięciu latach od wprowadzenia "500+". Udział aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie osób w wieku 15-89 lat w 1 kwartale 2023 r. w populacji kobiet kształtował się na poziomie 51,2 proc. To najwyższy wyniki tego wskaźnika od momentu wprowadzenia programu "Rodzina 500+". Oznacza to, że na przestrzeni ostatnich siedmiu lat współczynnik aktywności zawodowej kobiet wzrósł o 3,2 punkty procentowe. Analogiczne dla mężczyzn wzrost jest na poziomie 2,9 pp.
