Trochę magii
Teoria fal, której autorem jest Ralph Nelson Elliott, stworzona w latach trzydziestych XX wieku jest jedną najpopularniejszych metod analizy trendów rynków finansowych , towarowych i walutowych . Zgodnie z teorią Elliotta istnieje dziewięć stopni trendu:- wielki supercykl (grand supercycle) – kilka dziesięcioleci do kilku wieków
- supercykl (supercycle) – kilka lat do kilku dziesięcioleci
- cykl (cycle) – rok do kilku lat
- fale pierwotne (primary) – kilka miesięcy do kilku lat
- fala pośrednie (intermediate) – kilka tygodni do kilku miesięcy
- fale mniejsze (minor)
- fale minutowe (minute)
- fale minutkowe (minuette)
- fale subminutkowe (sub-minuette)
Teoria Elliotta opiera się na analizie trzech aspektów rynku: kształt fali, proporcje i czas. Posiada ona wiele cech wspólnych z teorią Dowa. Uwzględnia się w niej aspekty psychologiczne, jakie oddziałują na rynki finansowe. Podstawowe założenia, na których Elliot oparł swą teorię brzmią:
- rynek podlega cyklicznemu rytmowi pięciofalowego ruchu w górę, po którym ma miejsce trójfazowy spadek (5-3)
- każdej akcji odpowiada reakcja.
Według teorii fal Elliotta ceny zmieniają się zgodnie z cyklami opartymi na ciągu liczb Fibbonacciego . Kolejne wyraz ciągu są tworzone przez sumowanie dwóch poprzedzających kolejnych liczb, przy czym jako pierwsze dwa wyrazy ustala się liczby 0 i 1. Przykład:
0; 1; 1=0+1; 2=1+1; 3=1+2; 5=2+3; 8=3+5; 13=5+8; 21=8+13; 34=13+21; 55=21+34; 89=34+55; 144=55+89
Ciąg ten posiada wiele interesujących własności.
Jedną z najważniejszych jest to, że granica ilorazu stosunku wyrazu ciągu do wyrazu go poprzedzającego wynosi 1,618. Liczba ta jest nazywana „złotym podziałem”, nazywany również „boską proporcją”, stanowi stałą matematyczną oznaczaną grecką literą „φ”, która stanowi rozwiązanie równania:
Poniżej przedstawiono złoty podział odcinka.
Odwrotność 1,618 daje również magiczną liczbę 0,618. Poszczególne liczby ciągu, a także relacje między nimi znalazły odzwierciedlenie w architekturze i sztuce na wiele wieków wcześniej zanim narodził się Fibbonacci. Sekwencje liczb należących do ciągu istnieją również w przyrodzie, której poziom optymalizacji jest sięga ideału.
Leonardo da Vinci doszukiwał się w „złotym podziale” idealnych proporcji budowy ciała ludzkiego. Zależności między liczbami ciągu Fibbonacciego wykorzystano przy określaniu kształtów wielkiej piramidy w Gizie i Akropolu. Znał je również Pitagoras oraz Platon. Zależności te można przedstawić geometrycznie. W teorii Elliota liczby ciągu Fibbonacciego oraz „złoty podział” zajmują poczesne miejsce.
Impulsy i korekty
Typowy wzrost składa się z pięciu fal, z których trzy stanowią fale wzrostu, a dwie fale korygujące. Podczas spadku powstają trzy fale, z których dwie są zniżkowymi, a jedna wzrostową. Na pełny cykl składa się 8 fal, w tym 5 fal należących do impulsu wzrostowego, oznaczonych cyframi od 1 do 5 oraz 3 fale należące do impulsu spadkowego oznaczone literami A, B, C.W głównym trendzie wzrostowym fale 1, 3, 5 są falami impulsu, natomiast fale 2 i 4 są falami korygującymi. Fale korygujące pojawiające się w trendzie wzrostowym nigdy nie składają się z pięciu podrzędnych fal.
Każda fala dzieli się na fale niższego stopnia. Te z kolei dzielą się dalej na fale jeszcze niższego stopnia itd. Na wykresie 2 przedstawiono dwie duże fale – wzrostową i korekcyjną, składające się na jeden pełny cykl. Dzielą się one na osiem mniejszych fal. Te z kolei składają się z 34 fal jeszcze niższego stopnia. Przy dalszym podziale uzyskujemy 144 fale najniższego stopnia w tej hierarchii.
Pełny cykl dzieli się na cykl hossy , w którym występują odpowiednio następujące ilości fal: 1, 5, 21, 89. W następującym po nim cyklu bessy można wyróżnić 1, 3, 13, 55 fal różnych stopni. Wszystkie wymienione tu liczby należą do ciągu Fibbonacciego.
Analizując fale korekty A, B, C widzimy, że fale spadkowe A i C dzielą się na pięć fal. Wynika to z faktu, że zmierzają one w kierunku zgodnym z falą wyższego stopnia. Fala B składa się w tym przypadku z trzech fal, ponieważ jej kierunek jest przeciwny do fali wyższego stopnia.
Charakterystyka fal
Fala 1: Stanowi początek nowego trendu , którego formowanie może zająć około połowy jej długości. Fala ta jest zazwyczaj najkrótszą z pięciu fal. W tym czasie rynek może wykazywać się znaczną dynamiką, chociaż jego fundamenty nie są jeszcze klarowne.Fala 2: Zabiera częstokroć większość pierwszej fali, a w skrajnych przypadkach nawet jej całość. Może się tu pojawić podwójne dno lub odwrócona formacja głowy i ramion, skutkujące zmianą trendu na wzrostowy. Fala ta nie może jednak zejść poniżej poziomu początku fali 1.
Fala 3: Jest zazwyczaj najdłuższa i najszybciej zmieniają się ceny podczas jej trwania. Występuje wówczas najwyższy wolumen obrotów. Fala ta nigdy nie jest najkrótszą. W tym czasie coraz większą rolę odgrywają fundamenty rynku.
Fala 4: Koryguje częściowo wzrosty osiągnięte w poprzedniej fali. Jednak nigdy nie powinna zachodzić na falę 1, czyli dołek tej fali nie może znajdować się poniżej szczytu fali 1. Różni się ona zazwyczaj kształtem od fali 2.
Fala 5: Wykazuje mniejszą dynamikę niż fala 3 i w trakcie jej trwania dochodzi do spadków obrotów, co świadczy o osłabieniu siły rynku i możliwości zmiany trendu. Potwierdzeniem tego są dywergencje oscylatorów analizy technicznej .
Fala A: Stanowi początek trendu spadkowego, chociaż nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Często wraz ze spadkami cen dochodzi do wzrostu wolumenu, co potwierdza, że rynek znajduje się w korekcie.
Fala B: W trakcie jej trwania następuje odbicie do góry przy stosunkowo niskim wolumenie obrotów. Zwyżka może sięgnąć szczytu fali 5, wówczas jest widoczny podwójny szczyt , który stanowi sygnał zmiany trendu.
Fala C: Przebiega pod znakiem kolejnych zniżek. Ceny mogą wówczas spaść nawet poniżej dołka fali A. W tym okresie na wykresie pojawiają się techniczne sygnały sprzedaży.
W praktyce fale mogą przybierać różne zmodyfikowane formy. I tak, fale impulsu w trendzie wzrostowym mogą ulegać wydłużeniu. Taka sytuacja zazwyczaj dotyczy jednej z fal impulsu, przy czym pozostałe dwie fale są podobne do siebie. Na przykład, jeżeli wydłużaniu ulega fala 3, to wówczas fala 1 i 2 mają podobną długość, budowę i czas trwania.
Przy wydłużaniu fali 5 może dojść do podwójnego zniesienia. Polega ono na tym, że fala ta spada do poziomu znajdującego się na wysokości początku wydłużania. Ponadto w fali 5 mogą występować kliny zwyżkujące, stanowiące sygnał zmiany trendu. Fala ta może ulec również załamaniu, które przypomina formację podwójnego szczytu.
Również pewnym modyfikacjom ulegają fale korygujące, które nigdy nie składają się z pięciu fal. Zidentyfikowano cztery rodzaje fal korygujących: zygzaki (5-3-5), fale płaskie (3-3-5), trójkąty, trójki.
Proporcje fal
Przy badaniu proporcji fal mają zastosowanie liczby z ciągu Fibbonacciego. Główne zależności można ująć w następujących punktach:- Jeżeli fala 3 ulega wydłużeniu to minimalny jej zasięg stanowi sumę wartości poziomu dołka fali 2 oraz iloczynu długości fali 1 i liczby 1,618.
- Zasięg fali 5 stanowi sumę wartości szczytu lub dna fali 1 oraz podwójnego iloczynu długości fali 1 i liczby 1,618.
- Jeżeli fale 1 i 3 są jednakowej długości, wówczas należy spodziewać się, że fala 5 będzie wydłużona. Jej zasięg oblicza się w następujący poprzez dodanie do poziomu dna fali 4 iloczynu liczby 1,618 oraz różnicy odległości szczytu fali 3 i poziomu dna fali 1.
- W przypadku normalnego zygzaka (5-3-5) długość fali C oblicza się mnożąc liczbę 0,618 i długość fali A. Następnie otrzymany wynik jest odejmowany od poziomu dna fali A.
- Jeżeli ma miejsce płaska korekta (3-3-5) to fala C ma długość stanowiącą 1,618 fali A.
Obliczone na podstawie liczb Fibbonacciego współczynniki procentowe pozwalają określić wielkość przyszłej korekty cen. W tym celu wykorzystuje się zaokrąglone współczynniki 38%, 50%, 62%. Podczas silnego trendu korekta może wynieść 38%, natomiast w słabym trendzie - 62%.
Problem analizy czasu w teorii Elliota jest uważany za najmniej istotny. W tym przypadku analitycy doszukują się również na osi czasu sekwencji liczb ciągu Fibbonacciego. Można je wykorzystywać dla potwierdzenia wykrytych formacji fal i proporcji.
Teoria to nie wszystko
Teoria Elliotta wygląda efektownie, stąd budzi duże zainteresowanie wśród inwestorów , a także amatorów. Często dochodzi jednak do nadużyć w jej interpretacji, co prowadzi do błędnych decyzji inwestycyjnych. Stosowanie analizy rynku z wykorzystaniem teorii fal wymaga dużego doświadczenia.
Dlatego też równolegle do analizy z wykorzystaniem teorii Elliotta winny być stosowane inne narzędzia i metody analityczne. Dopiero znalezienie w nich potwierdzenia przypuszczeń wysnutych na podstawie teorii fal może prowadzić do właściwych wniosków.
Jan Mazurek
Źródło:
