W ostatnim czasie żadna aktywność Ministerstwa Finansów nie podniosła ciśnienia użytkownikom internetu zajmujących się handlem i inwestowaniem w kryptowaluty tak, jak komunikat z 4 kwietnia 2018 r.
Incydentalnie czy zarobkowo?
Dokument zatytułowany "Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC" przypomina podatnikom, że w rocznych zeznaniach podatkowych mają oni obowiązek wykazywać również przychody ze sprzedaży lub zamiany kryptowalut takich jak m.in. bitcoin, ether czy litecoin. Dalej w komunikacie wskazuje się, że zgodnie z treścią przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochody z tego tytułu opodatkowuje się na zasadach ogólnych. Ministerstwo potwierdza dotychczasowe stanowisko, iż za źródło przychodów w przypadku osób fizycznych dokonujących pojedynczych transakcji uznaje się przychody z praw majątkowych, natomiast w przypadku działalności zarobkowej prowadzonej w sposób zorganizowany i ciągły, przychody będą pochodziły z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W pierwszym przypadku przychód z odpłatnego zbycia kryptowaluty w drodze sprzedaży bądź zamiany powstanie w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika tradycyjnych pieniędzy, towarów, wykonaniu usług bądź też innej kryptowaluty.
Natomiast przychodem z działalność gospodarczej będą kwoty już należne, choć jeszcze nie faktycznie otrzymane w dacie zbycia prawa majątkowego (sprzedaży zamiany), nie później jednak niż w dniu wystawienia stosownej faktury bądź uregulowania należności.
Następnie komunikat precyzuje, w jaki sposób należy uwzględniać koszty uzyskiwania przychodów, różnicując sytuację podatników prowadzących działalność gospodarczą w zależności od przyjętego sposobu ewidencji dla celów podatkowych. Korzystający z podatkowej księgi przychodów i rozchodów mogą bowiem mieć trudności w ewidencjonowaniu zdarzeń gospodarczych przy pomocy wyciągów z historią transakcji na koncie bankowym, dlatego że ustawa ściśle i formalnie precyzuje, jakie dokumenty mogą być podstawą dokonywanych zapisów. Nie ma również w ich przypadku podstaw prawnych do stosowania metody FIFO (pierwsze przyszło - pierwsze wyszło). Natomiast podatnicy prowadzący pełne księgi rachunkowe nie mają powyższych problemów, ponadto mogą oni różnicować również koszty na pośrednie i bezpośrednie.
W komunikacie określa się również w których zeznaniach PIT (PIT-36 lub PIT-36L) ujawnić należy dochody osiągnięte w związku z obrotem kryptowalutą.
Jak wspomniano wyżej, powyższe stanowisko jest potwierdzeniem funkcjonującej już w obrocie i potwierdzonej stanowiskami organów skarbowych, a także samego Ministerstwa (2013 r.) interpretacji zasad rozliczania podatku dochodowego. Dotychczas stanowisko to nie budziło także większych kontrowersji wśród zainteresowanych powyższymi zagadnieniami.
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?
Niemniej jednak pojawiają się w tym zakresie również nowości dotyczące ustalenia momentu uzyskania przychodu. Według komunikatu powstaje on w chwili otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika pieniędzy lub innej kryptowaluty. Tak więc obowiązek podatkowy powstanie już w chwili transakcji na kryptowalutach, a nie dopiero w momencie przelewu środków z giełdy na rachunek bankowy.
W informacji przypomina się również o zasadach opodatkowania transakcji kryptowalutami podatkiem VAT. Dla celów tego podatku kryptowaluty traktowane są jak waluty tradycyjne będące prawnymi środkami płatniczymi. Prowadzona w zakresie ich kupna i sprzedaży działalność podlega opodatkowaniu jako odpłatne świadczenie usług. Jednocześnie sprzedaż i wymiana kryptowalut, o ile w danym przypadku będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT (które wyłącza opodatkowanie podatkiem PCC), może jednocześnie korzystać ze zwolnienia w zakresie podatku VAT. Obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT, jeśli powstanie, to w momencie sprzedaży/wymiany na walutę tradycyjną bądź inną kryptowalutę. Podstawą opodatkowania jest zaś otrzymane wynagrodzenie.
PCC a kryptowaluty
Zapisy komunikatu, które zmroziły dotychczasowy traderów i inwestorów w kryptowaluty, dotyczą natomiast obowiązku podatkowego w zakresie podatku od czynności cywilno-prawnych (PCC). Zgodnie z wyrażonym stanowiskiem, w przypadku każdej sprzedaży kryptowaluty stanowiącej prawo majątkowe obowiązek zapłaty podatku dotyczy kupującego. Przypomnijmy, że podatek wynosi 1% od wartości rynkowej nabywanego/zbywanego prawa. W przypadku każdej umowy zamiany obowiązek zapłaty podatku wysokości 1% wartości rynkowej prawa, od którego przypada wyższy podatek spoczywa solidarnie na obu stronach czynności.
Opodatkowane PCC nie będą umowy sprzedaży lub zamiany kryptowalut w zakresie, w jakim podlegałyby opodatkowaniu podatkiem VAT lub gdy jedna ze stron z podatku VAT jest zwolniona przy dokonywaniu tego typu czynności.
Komunikat w tym zakresie, jakkolwiek lakoniczny, wywołał prawdziwą burzę w środowisku polskich traderów oraz inwestorów zajmujących się handlem kryptowalutami.
Przeciwko powyżej interpretacji Ministerstwa poodnosi się szereg zarzutów, począwszy od zupełnie praktycznych po te wskazujące na wadliwość prawną przyjmowanych rozwiązań.
Rozlicz PIT w kilka minut z naszym programem:
- skorzystaj z wersji do pobrania
- lub rozlicz się online.
Komunikat MF oderwany od realiów
Należy bowiem zauważyć, że komunikat w swoim wymiarze praktycznym zupełnie nie bierze pod uwagę realiów rynkowych obrotu na rynku kryptowalut. W szczególności zaś nie uwzględnia działalności rzeszy dziennych traderów grających na niewielkich różnicach kursowych, ale dokonywujących dziesiątek, a nawet setek transakcji często na relatywnie niewielką skalę. W takiej sytuacji z jednej strony każda transakcja powinna zostać wykazana na 3-stronnicowym formularzu PCC, przekazanym do urzędu skarbowego w terminie 14 dni od daty, w jakiej miała ona miejsce, z drugiej natomiast strony te same środki pieniężne służące przeprowadzeniu dziesiątek transakcji kupna-sprzedaży jednego dnia będą opodatkowywane za każdym razem. Wystarczy dokonać zakupu i sprzedaży 50 razy w ciągu doby, by rzeczywisty podatek sięgał w takim wypadku 50%. Co niezwykle istotne, nie określono również żadnego górnego limitu poziomu takiego opodatkowania.
Specjaliści z zakresu prawa podatkowego wskazują natomiast na to, że opodatkowanie transakcji kryptowalutami podatkiem PCC może być problematyczne na skutek braku jasno określonego ich statusu (brak definicji legalnej w ustawie podatkowej). Tym samym problematyczne może okazywać się określenie przedmiotu opodatkowania w tego rodzaju transakcjach. W tej sytuacji nie pomaga treść definicji "waluty wirtualnej" zdefiniowanej w ustawie o praniu brudnych pieniędzy, która weszła w życie w marcu tego roku. Zgodnie z fragmentem tej definicji, waluta taka jest "cyfrowym odwzorowaniem wartości". Takie postawienie sprawy zdecydowanie utrudnia obronę dotychczas prezentowanego stanowiska, że dochody osiągane z obrotu kryptowalutami są dochodami z praw majątkowych, które podlegały by opodatkowaniu podatkiem PCC.
Kłopot sprawia również fakt, iż w świetle przepisów ustawy o podatku PCC - opodatkowane są czynności prawne (umowy/transakcje), jakie mają miejsce na terenie Polski, w tym wypadku w naszym kraju powinna zostać zawarta umowa bądź nastąpić wykonywanie praw majątkowych z wirtualnych walut. W przypadku obrotu walutami na giełdach międzynarodowych trudno natomiast określić, jakie są rzeczywiste siedziby stron umowy, a także gdzie w istocie taka umowa rzeczywiście została zawarta. Chociaż w jednej z interpretacji indywidualnych organy skarbowe stwierdziły, że w przypadku portali internetowych umowę uważa się za zawartą w miejscu zamieszkania albo siedziby składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
Kolejną kwestią, które nastręcza trudności, jest brak możliwości weryfikacji statusu osób, z którymi dokonuje się transakcji krypotwalutami na giełdzie, a tym samym brak możliwości określenia, czy nie bierze w niej udziały podatnik opodatkowany podatkiem VAT, co wyłączyłoby obowiązek podatkowy w zakresie PCC.
Wydaję się, iż do Ministerstwa trafiły argumenty, jakie podnoszone były ze strony zainteresowanych i przyznało ono po kilku dniach, że w komunikacie przedstawiono aktualny stan dotyczący opodatkowania kryptowalut wynikający z aktualnie obowiązujących ustaw podatkowych o PIT i CIT. Nie jest to jednak docelowy sposób opodatkowania tej sfery, a Ministerstwo Finansów pracuje nad zaproponowaniem innej, bardziej dogodnej formy opodatkowania kryptowalut.
Adwokat Łukasz Wieszczeczyński, www.adwokaci-twz.pl
Przydatne skróty: jak rozliczyć PIT | program do PIT-ów.
