Produkty używane przez nas na co dzień zaprojektowane, wyprodukowane i użytkowane tak, by każdy ich element mógł być w przyszłości ponownie wykorzystany... To właśnie idea gospodarki obiegu zamkniętego, którą Unia Europejska już wprowadza w życie i hojnie finansuje.
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ), inaczej zwana gospodarką cyrkularną, jest modelem przyszłości i odpowiedzią na wyzwania, które już stoją przed ludzkością, tj.
- jak zahamować niekorzystne zmiany klimatu,
- jak pogodzić coraz większy poziom konsumpcji z coraz szybszym wyczerpywaniem się zasobów naturalnych Ziemi: wody, drewna czy surowców kopalnych
- jak poradzić sobie z problemem coraz większej ilości odpadów, tonami plastiku, zużytych opon czy ogniw, toksycznych substancji, które przenikają do ziemi i wód gruntowych?
GOZ jest elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Program ten ma pomóc przekształcić UE w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę. A termin? Jak najszybciej. Do 2050 r. Unia chce być neutralna dla klimatu z zerowym poziomem emisji gazów cieplarnianych i oddzieleniem wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów. Przy czym założenie jest takie, że żadna osoba ani żaden region w UE nie mogą pozostać w tyle.
Zgłoś swoją firmę do plebiscytu Bankier.pl
Jeśli zrealizowałeś inwestycję ze wsparciem środków z Unii Europejskiej i zależy ci, by o twojej firmie usłyszały dziesiątki tysięcy osób, chcesz pochwalić się swoim innowacyjnym rozwiązaniem, produktem lub usługą, szukasz nowych odbiorców i partnerów biznesowych, zgłoś się do plebiscytu Bankier.pl.
Nie tylko recykling
GOZ nie jest szansą biznesową wyłącznie dla dostawców rozwiązań dla recyklingu i utylizacji odpadów. Jest wiele branż, które mogą zwiększyć swoją sprzedaż dzięki temu nowemu trendowi, włącznie z projektową i konsultingową, przemysłem, transportem. To zbiór otwarty. Na GOZ na pewno skorzystają ci, którzy zrozumieją zasady nowego modelu biznesowego i będą poszukiwać nowych rozwiązań we współpracy ze swoimi klientami.
Żeby zrozumieć logikę tego modelu gospodarczego, trzeba wyjaśnić, że w GOZ nie ma bezużytecznych odpadów – są tylko surowce. Koniec życia produktu jest zarazem początkiem życia nowego lub usługi. To, co dla jednego przedsiębiorstwa jest odpadem, dla innego może być wartościowym surowcem. Gospodarka obiegu zamkniętego polega na znalezieniu takich powiązań i wytworzeniu między nimi pętli. Bo GOZ to nie jest coś, co może wdrożyć jedna firma.
Efekty współpracy w ramach pętli mogą być jednak obiecujące. Znaki drogowe z osłonek kabli, buty z wyściółką z kukurydzy, doniczki z foliowych torebek, brykiet z kawy – to nie pieśń przyszłości, takie produkty już można kupić.
Dzień z funduszami - kto skorzysta z funduszy UE bez formalności:
GOZ to zatem zdecydowanie więcej niż projekty recyklingowe. Kluczowe znaczenie ma zapobieganie powstawaniu odpadów, a jeśli jednak takie powstaną, powinny nadawać się do ponownego użycia. Jeżeli to niemożliwe, stosuje się recykling i inne sposoby odzysku. Na końcu hierarchii postępowania z odpadami jest zaś ich unieszkodliwienie.
Założenia GOZ mają być spełnione we wszystkich etapach cyklu życia produktu: od projektu, poprzez pozyskanie materiałów, produkcję, użytkowanie/konsumpcję, po zagospodarowanie zużytych produktów, odpadów i ścieków.
Gdzie szukać informacji
Gospodarka cyrkularna wymaga opracowania nowych wskaźników gospodarczych, zarówno na poziomie regionów, gospodarki narodowej, jak i biznesowych. Ich opracowanie jest celem projektu oto-GOZ. Więcej o tym na stronie: http://circularhotspot.pl/pl/oto-goz.
Wielkie wyzwanie i szanse stoją przed dostawcami rozwiązań dla firm, które chcą być częścią gospodarki cyrkularnej. Są już opracowane modele biznesowe gospodarki obiegu zamkniętego, bowiem wiadomo, które branże są dla GOZ priorytetowe (górnictwo, hutnictwo, energetyka, budownictwo, przemysł rolno-spożywczy, tworzywa sztuczne). Dostawcy rozwiązań GOZ mogą szukać inspiracji dla siebie i swoich klientów (firm czy samorządów) m.in. pod tymi adresami: http://circularhotspot.pl lub
https://gozwpraktyce.pl.
Jak to robią inni?
Firmy zdecydowane na GOZ mogą brać przykład z innych, tych bardziej doświadczonych. Niektóre zostały wyróżnione w konkursach. Stena Circular Economy Award to ogólnopolski konkurs dla przedsiębiorców i studentów promujący najlepsze rozwiązania z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego na rynku.
Przykłady dobrych praktyk? W niektórych sklepach Carrefour udostępniono refillomaty Swapp! – automaty umożliwiające klientom kupowanie kosmetyków we własnych opakowaniach wielokrotnego użytku. W maszynach są sprzedawane 4 rodzaje kosmetyków ekologicznych (dwa mydła, żel pod prysznic oraz szampon). W automacie można uzupełnić opakowanie własne lub szklane i stalowe butelki, które są dostępne w wyznaczonym miejscu. Napełnienie 480 ml trwa około minuty. Za wybrany kosmetyk płaci się kartą w terminalu.
Circular Scrap to pierwsza platforma w branży modowej specjalizująca się we włączaniu w ponowny obieg nadwyżek materiałów i resztek poprodukcyjnych. Platforma jest pośrednikiem między projektantami, szwalniami, markami modowymi a klientami końcowymi, którzy są zainteresowani zakupem skrawków materiałów. Skrawki są segregowane i selekcjonowane, przygotowuje się z nich unikalne zestawy do kupienia online. Nabywcy to przedsiębiorcy, artyści czy osoby, które zajmują się szyciem hobbystycznie.
I jeszcze platforma edukacyjno-sprzedażowa North.pl, która sprzedaje części do naprawy urządzeń AGD i RTV i podpowiada, jak samodzielnie wymienić zepsute elementy, zamiast wyrzucać zepsuty sprzęt. W skład platformy wchodzą: sklep internetowy, który w stałej sprzedaży ma 13 mln części do urządzeń AGD i RTV, baza porad z prezentacją przykładowych usterek oraz instrukcjami naprawy, a także kanał na YouTube z filmami instruktażowymi.
Pieniądze z Unii
Gospodarka obiegu zamkniętego to także w Polsce obszar inwestycyjny, na który pieniądze unijne zostały zarezerwowane w większości programów zaplanowanych na lata 2021-2027. Dostawcy technologii czy konkretnych rozwiązań dla gospodarki cyrkularnej najciekawsze możliwości finansowania znajdą w programie FEnIKS (skrót od Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko), Funduszach Europejskich dla Polski Wschodniej oraz Programach Regionalnych dla poszczególnych województw.
W przypadku FEnIKS przedsiębiorcy podzielą się pulą 188 mln euro z samorządami. Ale mogą liczyć na wsparcie projektów promujących:
- Rozwijanie recyklingu odpadów. Chodzi konkretnie o budowę nowych, rozbudowę lub modernizację istniejących instalacji w zakresie zdolności do realizacji procesów odzysku, w tym recyklingu odpadów pochodzenia komunalnego, ale też przemysłowych i handlowych o podobnych właściwościach do odpadów komunalnych. Możliwe będzie także wsparcie uzupełniającej inwestycji związanej z selektywnym zbieraniem odpadów.
- Minimalizację wytwarzania odpadów w procesach produkcyjnych. Tu wspierane będą przedsięwzięcia w zakresie racjonalizacji zasobochłonności w całym cyklu życia produktu lub usługi. Projekty, które będą przyczyniać się m.in. do ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów oraz zwiększenia wydajności materiałowej procesów technologicznych, wykorzystania jako surowców pozostałości i odpadów z procesów produkcji (własnej lub zewnętrznej), jak również wykorzystania w produkcji materiałów pochodzących z odzysku.
10 października ruszy konkurs Gospodarka o Obiegu Zamkniętym w MŚP w ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej na lata 2021-2027 (FEPW). Do rozdania jest 100 mln euro dla firm z woj. podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, kujawsko-pomorskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego i mazowieckiego (bez Warszawy i przylegających powiatów). Unijne wsparcie firmy otrzymają najpierw na opracowanie modelu biznesowego funkcjonowania przedsiębiorstwa w oparciu o założenia GOZ w obszarach: tworzenie i udział w łańcuchach dostaw, wydłużanie życia produktu, ekoprojektowanie, przekształcenia produktu w usługę lub usługi, tworzenie platform współdzielenia, symbioza przemysłowa, odzysk i ponowne wykorzystanie szeroko rozumianych odpadów.
Następnie, w osobnym konkursie, firmy powalczą o fundusze z UE na wdrożenie modelu biznesowego GOZ-transformacji, przede wszystkim: zaprojektowanie i przeprowadzenie niezbędnych prac dostosowawczych, zakup lub zaprojektowanie nowych technologii, inwestycje takie jak np. zakup bardziej przyjaznych dla środowiska maszyn, a także szkolenia.
Wsparcie inwestycji w GOZ z unijnych środków w przedsiębiorstwach zaplanowały również samorządy województw. Szczegóły zależą od specyfiki danego regionu, ale będą zbliżone do propozycji dla Polski Wschodniej.
Anna Białkowska
