O tym jak [nie] oszczędzają Polacy. Zetki to nawet nie myślą o emeryturze

W dobie, gdy tradycyjne raporty finansowe często gubią się w zalewie informacji, bank Credit Agricole we współpracy z Uniwersytetem SWPS we Wrocławiu postawił na nietypowe podejście do tematu oszczędzania Polaków.

Wyniki kilkuletnich badań nad budżetami domowymi i nawykami oszczędnościowymi stały się inspiracją dla wystawy grafik zatytułowanej „Ścieżka generacji w oszczędzaniu”. Jak wskazują przedstawiciele banku, celem jest przekazanie trudnych treści w przystępniejszej, wizualnej formie.

Oszczędzanie? Trudne wyzwanie w dzisiejszych czasach

Badania realizowane przez Credit Agricole od kilku lat pokazują, że oszczędzanie jest dla Polaków trudnym wyzwaniem. Jak podkreśla Katarzyna Kierzkowska, badaczka z Credit Agricole: „wnioski są takie, że trudno jest oszczędzać w dzisiejszych czasach. chyba coraz trudniej”. Mimo że ogólny poziom dobrobytu Polaków jest oceniany jako dobry lub umiarkowanie dobry, co teoretycznie powinno sprzyjać odkładaniu pieniędzy, w praktyce wygląda to inaczej".

Niemal 60% badanych przyznaje, że nie daje rady oszczędzać tyle, ile by chciało, a jedna trzecia w ogóle nie jest w stanie odkładać środków na ten moment. Podstawowym powodem wskazywanym przez osoby nieoszczędzające jest brak aktualnych środków. Jednak, jak dodaje Katarzyna Kierzkowska, głębsza analiza odpowiedzi wskazuje także na kwestie motywacji i trudności w zmobilizowaniu się do odkładania pieniędzy.

Ciekawym odkryciem badaczy jest również to, jak Polacy definiują oszczędzanie. Najpopularniejszą odpowiedzią jest... korzystanie z rabatów i promocji, co można określić jako oszczędzanie przez wydawanie. Mniej osób ma na myśli faktyczne odkładanie i gromadzenie pieniędzy, a pomnażanie środków (np. poprzez inwestycje) to najrzadziej wskazywany typ rozumienia oszczędzania, dotyczący zaledwie jednej trzeciej badanych.

Sztuka jako narzędzie edukacji finansowej

Zdając sobie sprawę z trudności w przyswajaniu tradycyjnych, często "siermiężnych" raportów, Credit Agricole poszukiwał nowego sposobu dotarcia do szerszego grona odbiorców. Inspiracją okazała się inicjatywa pracowników naukowych SWPS, by wyniki badań przedstawić w formie artystycznych grafik.

„Szukaliśmy nowych, nietypowych sposobów, żeby poruszyć temat oszczędzania. Bardzo ucieszyła nas propozycja Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu. Idea interpretacji naszych badań w postaci artystycznych grafik jest świeża, niespotykana. Na pewno zachęci kolejne osoby do refleksji, przyjrzenia się swojemu sposobowi zarządzania pieniędzmi, oszczędzania” - wyjaśnia Katarzyna Kierzkowska:

Wystawa „Ścieżka generacji w oszczędzaniu”, przygotowana przez Centrum Legal (Communication) Design Uniwersytetu SWPS i Credit Agricole, to wizualna podróż przez zmieniające się podejścia do finansów i zarządzania budżetem na przestrzeni dekad. Prace artystów, Zuzanny Zysiek i Michała Hadzika, doktorantów w Instytucie Projektowania Uniwersytetu SWPS, prezentują różnice między tradycyjnymi a nowoczesnymi metodami oszczędzania, ukazując finansowe nawyki Generacji Silver, X, Y i Z.

Pokoleniowe ścieżki oszczędzania

Badanie pokazało, że nawyki finansowe znacząco różnią się w zależności od wieku. Starsze pokolenia
są zdecydowanie bardziej tradycyjne. Dla nich popularnym motywem jest odkładanie pieniędzy na "wszelki wypadek". Osoby te mają inne doświadczenia rynkowe i wiedzę ekonomiczną, a także często udało im się już zgromadzić pewne zasoby. Ich potrzeby również są inne – częściej myślą o emeryturze czy kosztach leczenia.

Z kolei młodsze pokolenia, w szczególności Generacja Z, mają bardziej innowacyjne podejście do oszczędzania. Jak wskazuje badaczka, jest to pokolenie, które jako jedyne dosyć masowo przyznaje, że rodzice rozmawiali z nimi o pieniądzach, co przekłada się na inny poziom świadomości i mentalności w podejściu do finansów. Pieniądz jest dla nich ważny i nie boją się o nim rozmawiać.

Pokolenie Z jest otwarte na bardziej nowoczesne metody oszczędzania, takie jak kryptowaluty, a także na niestandardowe i zdalne formy zarządzania pieniędzmi. Cenią sobie prostotę, wygodę i możliwość załatwiania spraw finansowych online. Chociaż część z nich, będąc dopiero u progu kariery zawodowej, może jeszcze nie dysponować dużymi zasobami i trzymać część pieniędzy w gotówce, ich otwartość na nowe instrumenty jest duża.

Co ciekawe, w przeciwieństwie do starszych pokoleń, emerytura jest dla Generacji Z tematem tak odległym, że na chwilę obecną w ich "świadomości nie istnieje".

„Na pewno nie ma u nich zjawiska oszczędzania na emeryturę. To jest to totalnie abstrakcyjne abstrakcyjna dla nich w tej chwili zjawiskosytuacja, na tyle odległa, że ciężko sobie ją wyobrazić" - zaznacza Katarzyna Kierzkowska.

Młodzi oszczędzają raczej na bliższe cele – hobby, samodoskonalenie (kursy), a także na samochód,
który pojawiał się znacznie częściej jako cel oszczędzania w tym pokoleniu niż w innych.

Misja banku: edukacja i wsparcie w oszczędzaniu

Credit Agricole od lat angażuje się w edukację finansową i promowanie świadomego zarządzania budżetem. 

„Od lat staramy się edukować klientów i po prostu zachęcać do oszczędzania” - wyjaśnia Agnieszka Gorzkowicz menadżer ds. Komunikacji Korporacyjnej banku.

Jednym z kluczowych działań banku jest animowanie społeczności #WyzwanieOszczędzanie na Facebooku, liczącej już prawie 7,5 tysiąca osób. Akcja ta narodziła się na początku pandemii, w odpowiedzi na zwiększone obawy o przyszłość i potrzebę oszczędzania na bliższe cele. Społeczność ta służy nie tylko inspiracji ze strony banku, ale także wymianie doświadczeń i "patentów" na oszczędzanie między jej członkami. Poruszane są tematy nie tylko samego odkładania pieniędzy, ale też mądrego wydawania, naprawiania, niewyrzucania czy sprzedawania – czyli szeroko pojętego, lepszego zarządzania budżetem.

Wystawa „Ścieżka generacji w oszczędzaniu” to kolejne działanie wpisujące się w tę misję. Ekspozycja nie daje jednoznacznych odpowiedzi, lecz prowokuje do refleksji i zadania sobie pytania: czym oszczędzanie jest dla mnie?. Autorzy prac podkreślają, że oszczędzanie nie ma jednej definicji, a wystawa to wizualna i narracyjna podróż ukazująca ewolucję myślenia o pieniądzach – od ostrożności, przez planowanie, aż po cyfrową elastyczność.

Wystawę „Ścieżka generacji w oszczędzaniu” można oglądać w Galerii Grafiki USWPS we Wrocławiu
do 7 maja. Towarzyszyła jej debata „Czy oszczędzanie to tylko pieniądze?”, w której udział wzięli
eksperci Credit Agricole i autorzy wystawy.

Źródło: