Megastrata norweskiego megafunduszu. PKO i Orlen największymi polskimi inwestycjami

O ponad jedną piątą zmniejszyła się wartość akcji spółek notowanych na GPW w portfelu największego na świecie funduszu majątkowego należącego do Norwegów. Zasilany dochodami ze sprzedaży surowców naturalnych tym razem zaliczył największą stratę traktowaną jako zwrot z inwestycji. 

W 1969 roku u wybrzeży Norwegii odkryto jedno z największych na świecie morskich złóż ropy naftowej. Gospodarka kraju gwałtownie się rozwinęła, co szybko przełożyło się na wzrost bogactwa Norwegów.  

Podjęto decyzję, że dochody z ropy i gazu należy wykorzystywać ostrożnie i pomyśleć o przyszłych pokoleniach. W 1990 r. parlament norweski przyjął odpowiednie przepisy, tworząc ramy prawne działania Rządowego Globalnego Funduszu Emerytalnego zarządzanego przez Norges Bank Investment Management. Pierwsza wpłata rządu nastąpiła w 1996 r.

Celem funduszu jest zapewnienie odpowiedzialnego wykorzystania pieniędzy, myślenia długoterminowego i zabezpieczenia w ten sposób przyszłości norweskiej gospodarki – czytamy w opisie głównych założeń stworzenia instytucji. Pieniądze nie leżą bezczynnie i są inwestowane na całym świecie w różne klasy aktywów. Jednak w 2022 roku stopa zwrotu z inwestycji wyniósła -14,1 proc., czyli odpowiadała "stracie" 1,64 bln koron norweskich - największej w historii. 

Ta jednak wynika też ze skali działania, bo na koniec 2022 r. fundusz zarządzał już aktywami o wartości 12,78 bln koron (ok. 1,297 bln dolarów), kiedy jeszcze dziesięć lat wcześniej ich wartość wynosiła ponad 3 razy mniej, czyli 3,75 bln koron. W ubiegłym roku wpływy do funduszu sięgnęły 1,085 bln koron. 

Większość kapitału fundusz inwestuje w akcje spółek - 8,67 bln koron (warte na koniec 2022 r. 1,261 biliona dol., 69,8 proc. portfela), kolejna część jest inwestowana w obligacje - 3,41 bln koron (346,3 mld dol., 27,5 proc. portfela), a reszta lokowana jest w nieruchomości - 328,7 mld koron (33,3 mld dol.; 2,7 proc.) i infrastrukturę dla energii odnawialnej - 14 mld koron (1,47 mld dol.; 0,1 proc.).

Według danych ze strony Norges IM fundusz na koniec 2022 r. posiadał akcje 9 228 spółek – w tym takich firm jak Apple (wart 21,2 mld dol. - najwięcej w portfelu), Nestle, Alibaba, Toyota czy Samsung, ale też Gazprom, Lukoil czy Sberbank. W sumie był zaangażowany w 63 krajach na całym świecie, w tym w Rosji.

Najwięcej warte były akcje spółek z USA wyceniane na blisko 4,17 bln koron (385 mld dolarów). Kolejne miejsca zajmowały firmy japońskie (64 mld dol.) i brytyjskie (62 mld dol.). W pierwszej 15. nie zabrakło spółek z Indii i Tajwanu. Wartość spółek z polskiego rynku plasowała je na miejscu 30. Przed nami były Izrael (1,33 mld dol.) i Zjednoczone Emiraty Arabskie (1,766 mld). Za nami Turcja (1,21 mld), Portugalia (1,14 mld) oraz Katar (1,11 mld) i Austria (1,07 mld). 

Na 42. miejscu znalazła się Rosja, gdzie wartość aktywów wyniosła na koniec roku prawie 2,87 mld koron (292 mln dol.) Oznacza to znaczną redukcję wartości rosyjskich spółek w portfelu funduszu, związaną oprócz spadku ich giełdowych wycen przede wszystkim z wyprzedażą akcji. Jeszcze rok wcześniej, na koniec 2021 r., wartość spółek z Rosji przekraczała 27,4 mld koron (3,11 mld dol.)

Polska także jest na oku zarządzających funduszem, ale inwestycje w naszym kraju są dużo mniejsze niż jeszcze w 2016 r., kiedy przekraczały 30 mld koron. Na koniec 2022 r. było to już tylko niespełna 15,9 mld koron, czyli o 14 proc. mniej niż rok wcześniej.  Portfel akcji polskich stanowił tylko 0,1 proc. portfela funduszu. 

Najwięcej w inwestycjach w Polsce ważyły akcje 104 spółek z GPW o wartości 12,54 mld koron
(ok.1,27 mld dolarów). Dalej były obligacje o wartości 1,43 mld koron (ok. 144 mln dol.) oraz nieruchomości wycenione na 1,93 mld koron (ok. 196 mln dol.).

Przyglądając się portfelowi polskich akcji, okazuje się, że najmocniej spadła wartość pakietu akcji Pekao, który na koniec 2021 r. był wart prawie 284 mln dol. To nie tylko spadek wartości akcji, ale również znaczna redukcja ich liczby. W 2021 r. fundusz posiadał 3,57 proc. akcji, a na koniec 2022 r. było to już tylko 0,91 proc. Na pozycję lidera w 2022 r. wysunął się z kolei PKO BP, gdzie Norwegowie zwiększyli pozycje z 1,27 proc. do 2,26 proc. wartych 195,19 mln dol. Drugi był PKN Orlen, gdzie fundusz posiadał pakiet wart 194,98 mln dol. 

Patrząc przez pryzmat udziału w akcjonariacie, norweski fundusz nigdzie nie przekroczył progu 5 proc. Najwięcej jego akcje ważyły w Selvicie i Ferro - po 4,74 proc., dalej były STS Holding i Oponeo - po 4,57 proc. udziałów. Ze spółek z WIG20 największy udział w akcjonariacie dotyczył Kruka, gdzie wynosił 3,54 proc. Natomiast biorąc pod uwagę przywołaną dwudziestkę z udziałami o największej wartości, widać, że to w Pekao procentowy udział w akcjonariacie zmniejszył się najmocniej. 

W sumie wartość akcji polskich spadła w 2022 r. o 20,7 proc., co jest wynikiem zbliżonym do zachowania indeksu WIG20, który był pod kreską o 20,95 i jest nieco gorszy od szerokiego WIG-u, który oddał w ciągu całego roku 17,08 proc. wartości

W ujęciu globalnym zwrot z inwestycji w akcje funduszu wyniósł -15,3 proc., zwrot z inwestycji w instrumenty o stałym dochodzie -12,1 proc., podczas gdy inwestycje w nieruchomości wyniosły 0,1 proc. Zwrot z nienotowanej na giełdzie infrastruktury energii odnawialnej wyniósł 5,1 proc.

„Na rynek miała wpływ wojna w Europie, wysoka inflacja i rosnące stopy procentowe. Wpłynęło to negatywnie zarówno na rynek akcji, jak i rynek obligacji w tym samym czasie, co jest bardzo rzadkie. Wszystkie sektory na rynku akcji miały ujemne zwroty, z wyjątkiem energii” – podsumował dyrektor generalny Nicolai Tangen z Norges Bank Investment Management.

Na koniec stycznia pokazano tylko kluczowe dane funduszu za rok 2022. Raport roczny zostanie opublikowany 7 marca.

Źródło: