Koronawirus podwyższy tegoroczne emerytury

Osoby, które w tym roku zdecydują się przejść na emeryturę, mogą liczyć na hojniejsze świadczenia niż w latach poprzednich. Jest to zasługa podwyższonej śmiertelności z jesieni 2020 roku.

Jak co roku pod koniec marca Główny Urząd Statystyczny "poczęstował" nas najświeższymi tablicami średniego dalszego trwania życia. Sporządzany przez GUS „Komunikat w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn” to jedna z kluczowych publikacji dla kilkusettysięcznej armii tegorocznych nowych emerytów.  

Tablice średniego dalszego trwania życia sporządza się w oparciu o dane o umieralności w poszczególnych grupach wiekowych (tzw. kohortach). Na tej podstawie szacuje się, ile życia średnio pozostało osobie w danym wieku. Tablicę odczytuje się w następujący sposób: w osi pionowej wyszukujesz swój wiek (w latach), a w osi poziomej wybierasz liczbę miesięcy od ostatnich urodzin. Na skrzyżowaniu wiersza i kolumny otrzymasz średnią liczbę miesięcy, jaka średnio dzieli od śmierci osoby urodzone w danym miesiącu.

Jak ZUS wylicza wysokość emerytury?

Osoba obchodząca dziś 35. urodziny ma przed sobą przeciętnie 510,9 miesięcy życia, a więc średnio powinna dożyć 77,6 lat. Dla osób w wieku 65 lat GUS przewiduje średnio 204,3 miesiące dalszego życia – a więc 17 lat na emeryturze. Pamiętajmy, że to tylko średnia bazująca na dużej próbie statystycznej. W żadnym wypadku nie należy traktować tych liczb jako czegoś pewnego.

W porównaniu do analogicznych tablic sprzed roku wyraźnie zmniejszył się średni czas dalszego trwania życia. W przypadku osoby 60-letniej w tegorocznych tabelach wynosi on 247,7 miesięcy, a więc aż o 13,8 miesięcy mniej niż przed rokiem. Dla osoby 65-letniej parametr ten zmalał o 13,3 miesięcy do 204,3 miesięcy. Ta drastyczna redukcja średniego czasu dalszego trwania życia najprawdopodobniej jest efektem skokowego wzrostu śmiertelności jesienią 2020 roku. W ubiegłym roku w Polsce zmarło 470 tys. ludzi. To aż o 67 tys. więcej niż rok wcześniej i najwięcej od zakończenia II wojny światowej.

Dlaczego to takie ważne? Ano dlatego, że liczby z tabel średniego dalszego trwania życia są jednym z dwóch parametrów determinujących wysokość emerytury dla osób, które w danym roku otrzymują uprawnienia emerytalne. Działa to tak, że gdy składasz wniosek o emeryturę, ZUS dzieli sumę zwaloryzowanych "składek" zaksięgowaną w systemie informatycznym przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia, jaka ci pozostaje według tablic GUS-u. Zatem im niższa jest ta liczba, tym wyższą emeryturę przyzna ci ZUS.

Przykładowo, jeśli masz 65 lat i na rachunku w ZUS-ie figuruje kwota 400 tys. złotych, to twoja emerytura wyniesie 1957,90 zł miesięcznie. ZUS zakłada bowiem, że średnio pożyjesz jeszcze 204,3 miesięcy, czyli ok. 17 lat. Emeryturę będziesz otrzymywał do końca życia (twojego lub ZUS-u). System jest obliczony tak, aby bilansować się w skali makro. To znaczy, że w sensie teoretycznym wypłaty świadczeń dla ludzi długowiecznych finansowane są z „kapitału” tych, którzy przeżyli mniej, niż zakładała średnia. Oczywiście to tylko teoria, bowiem w praktyce pieniądze na wypłatę świadczeń z ZUS-u pochodzą ze „składek” odprowadzanych aktualnie przez pracowników i przedsiębiorców.

Emerytalne kontrowersje

Warto mieć świadomość, że cały ten system opiera się o dwa niezbyt uczciwe rozwiązania. Po pierwsze, w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma żadnych „odłożonych” przez Ciebie pieniędzy. Wszystko, co oddasz ZUS-owi, od razu jest wypłacane obecnym emerytom i rencistom. ZUS zapisuje jedynie informację o tym, ile wpłaciłeś i ile w przyszłości obiecuje ci wypłacić. A czy i ewentualnie ile wypłaci, to się dopiero okaże za kilkanaście czy kilkadziesiąt lat.

Po drugie, do ustalania wysokości emerytur ZUS używa tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Artykuł 26, punkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdza jasno, że „średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach”.

Tymczasem wiadomo – bo takie dane publikuje ten sam GUS – że średnio rzecz biorąc, mężczyźni żyją krócej od kobiet. Są więc dodatkowo poszkodowani przez państwo. Bo nie dość, że po świadczenie z ZUS-u mogą się zgłosić 5 lat później niż kobiety, to jeszcze są oszukiwani na kluczowym przeliczniku, jakim jest oczekiwana dalsza długość trwania życia.

Gdybyśmy bowiem wzięli tablicę dla mężczyzn, to dalsza oczekiwana długość życia w wieku 65 lat wynosiła (dane za rok 2019) 15,95 lat, a więc o 2,2 lata mniej niż w tabeli „unisex”. Tak wyliczona emerytura (przy 400 tys. zł zwaloryzowanych składek) byłaby w tym przypadku o 131,95 złotych miesięcznie wyższa niż przy użyciu tabel typu „unisex”. W skali 16 lat to uszczuplenie przychodów jednego emeryta na kwotę 25 336 złotych!

Straty mężczyzn są zyskami kobiet. 60-latce z tabel GUS wychodzi jeszcze średnio 24,2 lat życia. Zatem licząc uczciwie, 60-letnia kobieta z 400 tys. „kapitału” zaksięgowanego w ZUS-ie powinna mieć przyznane 1377,41 złotych miesięcznie. Ale dzięki zmianie tablicy dostanie  o 237,45 zł miesięcznie więcej.

Źródło: