Rządowi nie udało się w piątek osiągnąć porozumienia w sprawie polityki przyjmowania uchodźców. Premier Holandii Mark Rutte złożył pisemną rezygnację na ręce króla Wilhelma Aleksandra - poinformowały w sobotę rano służby prasowe niderlandzkiego rządu. Czwarty gabinet, na którego czele stał lider liberalnej Partii Ludowej na rzecz Wolności i Demokracji (VVD), przetrwał 543 dni.
"Król przyjął rezygnację i poprosił premiera, ministrów oraz sekretarzy stanu o dalsze wykonywanie obowiązków, które uznają za niezbędne dla interesów królestwa" – czytamy w komunikacie kancelarii premiera. Wilhelm Aleksander wrócił z wakacji, aby spotkać się z ustępującym szefem rządu. "Spotkam się z nim i dokładnie wyjaśnię, co się stało" – powiedział Rutte na konferencji prasowej w piątek wieczorem.
Rząd upadł w piątek po tym, jak ugrupowania tworzące rząd – liberałowie (VVD), chadecja (Apel Chrześcijańsko-Demokratyczny, CDA), konserwatywna chadecja (Unia Chrześcijańska, CU) oraz socjalliberalna D66 nie mogły osiągnąć porozumienia w sprawie umowy dotyczącej przyjmowania uchodźców. "Różnice są nie do pokonania. Złożę na ręce króla rezygnację gabinetu" – oznajmił w piątek wieczorem Rutte.
Szef VVD rządzi Niderlandami nieprzerwanie od 2010 roku. Ze względu na to, że sprawuje władzę w różnych konfiguracjach politycznych, jest często nazywany "obrotowym Markiem".
Upadek rządu oznacza rozpisanie przedterminowych wyborów do izby niższej parlamentu (Tweede Kamer). Obędą się one jesienią 2023 roku.
Tło upadku rządu w Holandii
Napięcia narastały od miesięcy, jednak kryzys nastąpił w czwartek. Premier Rutte domagał się na wieczornym spotkaniu koalicji surowszych zasad łączenia rodzin azylantów. Przeciwnego zdania były koalicyjne partie D66 i CU. Neutralną, choć bliższą premierowi pozycję przyjęła CDA.
Spotkanie zakończyło się bez osiągnięcia porozumienia i zapowiedziano kontynuację rozmów w piątek. One również nie przyniosły rezultatu. „Nie powiodła się ostatnia próba osiągnięcia porozumienia” – napisał dziennik „De Telegraaf”.
Oznacza to, że Holandię czekają przyspieszone wybory parlamentarne, które odbędą się jesienią. Holandią będzie rządzić dotychczasowy gabinet, jednak jego ministrowie mogą zajmować się wyłącznie sprawami bieżącymi, a kwestie kontrowersyjne nie będą omawiane.
Analitycy wskazują, że zwycięzcą może okazać się ponownie liberalna VVD, która niezmiennie króluje w sondażach, a premierem po raz piąty może zostać Rutte. Tym razem na koalicyjnego partnera typowana jest farmerska partia BBB, która wygrała ostatnie wybory regionalne i posiada najliczniejszą frakcję w senacie (Erste kamer).
W ubiegłym tygodniu BBB poparła na stanowisko przewodniczącego izby wyższej parlamentu polityka VVD Jana Bruijna, co jest komentowane jako zbliżenie między ugrupowaniami. Przeszkodą może być jednak postawa liderki partii Caroline van der Plas, która wprawdzie nie wykluczała niedawno współpracy z liberałami, ale podkreślała, że bez Marka Ruttego na stanowisku szefa rządu.
Z informacji Holenderskiego Urzędu Statystycznego (CBS) wynika, że w 2022 roku do Niderlandów przybyło 403 tys. imigrantów, o 151 tys. więcej niż rok wcześniej.
Z Amsterdamu Andrzej Pawluszek
apa/ mms/
