Gdy pracodawca nie odprowadza składek

Pracownicy zwykle nie interesują się swoimi składkami. Zgodnie z polskim prawem ubezpieczenie odprowadzane do ZUS w całości opłaca za nich pracodawca, na którym spoczywa obowiązek prawidłowego i terminowego rozliczania i opłacania składek za pracowników.

Część składek na ubezpieczenia społeczne opłaca za nas pracodawca z własnych środków, a część opłaca pracownik z pensji. Nie oznacza to, że pracownik otrzymuje wypłatę, z której jeszcze sam musi dokonać opłat na rzecz ZUS i US. Zatrudniony otrzymuje pensję netto, czyli kwotę, od której pracodawca potrącił środki na opłacenie składek. Innymi słowy, w większości przypadków pracownik nie musi się martwić o to, że z otrzymanej pensji będzie musiał jeszcze „za coś zapłacić”. Zatem to na pracodawcy ciąży obowiązek dokonania terminowego i prawidłowego rozliczenia składek na:

• ubezpieczenie emerytalne,
• ubezpieczenie zdrowotne,
• ubezpieczenie rentowe,
• ubezpieczenie chorobowe,
• ubezpieczenie wypadkowe,
• Fundusz Pracy,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. 

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w w poradniku Ubezpieczenia społeczne - ile i na co płaci pracodawca?

Co grozi pracodawcy za niepłacenie składek ZUS pracowników?

Za nieopłacenie składek w terminie lub nieodprowadzanie ich wcale pracodawcy grożą poważne sankcje. W teorii mają one na celu „zdyscyplinowanie” nierzetelnych pracodawców. Pomimo że kary są dosyć surowe, bardzo często dochodzi do sytuacji, że pracownik dowiaduje się o nieodprowadzeniu składki na fundusz zdrowia dopiero w szpitalu, gdy będzie potrzebował opieki lekarskiej.


Niestety dla pracownika, ZUS traktuje taką sytuację tak, jakby pracownik sam nie opłacił składki. Zakład wychodzi z założenia, że w dużej mierze to na pracowniku ciąży obowiązek kontrolowania pracodawcy. Jak to robić? Otóż m.in. raz w roku ZUS wysyła do ubezpieczonych informację o odprowadzanych składkach. Wówczas należy porównać je z tym, co otrzymujemy w comiesięcznych raportach ZUS RMUA. Gdy nie możemy czekać, ubezpieczony ma prawo zwrócić się do Zakładu z zapytaniem, czy pracodawca odprowadza za niego składkę. Naturalnie najlepiej byłoby, gdyby pracownik w pierwszej kolejności zapytał swojego pracodawcę.

Sankcje przewidziane dla pracodawców

• Odsetki za nieterminowe opłacanie składek – naliczane są od następnego dnia po powstaniu zwłoki. Wynoszą 10% w skali roku, ale nie nalicza się ich, jeżeli wyniosłyby mniej niż 6,60 zł.
• Grzywna – jest to kara niezależna od odsetek i może wynieść 5000 zł. ZUS może wystąpić do sądu z wnioskiem o ukaranie pracodawcy, który np.:
  

1. nie opłaca składek w terminie,
2. nie zgłasza przewidzianych w ustawie danych lub podaje nieprawdziwe dane,
3. utrudnia przeprowadzenie kontroli,
4. nie prowadzi odpowiedniej dokumentacji,
5. nie wywiązuje się z terminowego obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych i comiesięcznych raportów.

• Odpowiedzialność karna – pracodawcy, którzy złośliwie lub uporczywie nie obowiązkowych czynności z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, podlegają karze ograniczenia wolności do lat dwóch.
• Wpis do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych.
• Ograniczenie lub wykluczenie wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
• Dodatkowa opłata – 18 listopada 2010 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że nakładanie dodatkowej opłaty w wysokości 100% sumy nieopłaconych składek na nierzetelnych pracodawców była niezgodna z konstytucją.

Jeżeli pracodawca dalej będzie się uchylać od zapłaty zaległych składek, zostaną one ściągnięte przez komornika. Ponadto ZUS w przypadku stwierdzenia, że dany dłużnik jest niewypłacalny, może złożyć do sądu wniosek o jego upadłość.

Polski pracodawca nie ma łatwo

Problemy z regulowaniem składek mogą być spowodowane przez wiele czynników, na przykład brak wystarczającej ilości środków, nadmierną chciwość lub nierzetelność. W myśl polskiego prawa w praktyce to na pracodawcy spoczywają wszystkie obowiązki związane z opłacaniem składek za swoich pracowników.

Naturalnie dla zatrudnionych jest to sytuacja bardzo komfortowa. Ustawodawca uznał, że takie rozwiązanie pozwoli na uchronienie pracownika przed pokusą niezapłacenia odpowiedniej kwoty do ZUS i US. Niestety, rzeczywistość pokazuje, że czasami to pracodawcy (płatnicy) przegrywają z ową pokusą i nie wypełniają swoich obowiązków należycie. Jak podkreślają zwolennicy takiego rozwiązania – z pewnością takich przypadków jest o wiele mniej, niż gdyby to pracownicy sami mieli za siebie płacić. To prawda, ale tylko dlatego, że pracodawców po prostu jest mniej.

Łukasz Piechowiak
Bankier.pl
l.piechowiak@bankier.pl

Łukasz Piechowiak