Kontrolerzy ewakuują się z Inspekcji Handlowej. Martwi to nawet polityków PiS

Inspekcja Handlowa dba m.in. o to, by produkty, które trafiają do konsumentów, były bezpieczne dla zdrowia i odpowiednio oznaczone, a ich ceny nie były wynikiem zmowy. W ubiegłym roku w ramach ogólnopolskich kontroli inspektorzy odwiedzili m.in. sklepy i hurtownie z elektroniką i kosmetykami, a także składy węgla. IH regularnie sprawdza również jakość paliw na stacjach benzynowych, a ostatnio pilnuje, by sprzedawcy stosowali się do unijnej dyrektywy Omnibus. Wkrótce będzie też odpowiedzialna za nadzorowanie lombardów.

W 2021 r. przeciętne wynagrodzenie zasadnicze (nieuwzględniające dodatków stażowych i zadaniowych) wyniosło w przypadku IH 3776 zł brutto. Postanowiliśmy zapytać poszczególne wojewódzkie inspektoraty o pensję zasadniczą, którą – już w 2022 r. – otrzymywali inspektorzy, a więc osoby bezpośrednio przeprowadzające kontrole.I tak wynagrodzenie zasadnicze inspektora w Wojewódzkim Inspektoracie Inspekcji Handlowej  Białymstoku wyniosło w ubiegłym roku 3296 zł brutto, czyli sporo mniej niż ogólnopolska średnia z 2021 r. W Rzeszowie było to 3321 zł, a we Wrocławiu i Warszawie nieco ponad 3370 zł.

Inspektorzy z Bydgoszczy, Poznania i Łodzi zarabiali bez premii odpowiednio: 3415, 3454 i 3500 zł. Najwięcej, bo 4021 i 4267 zł brutto, wpływało na konta inspektorów z Gdańska i Szczecina.

„Gdy uda nam się stworzyć związek w IH, wejdziemy w spór zbiorowy”

W ocenie Piotra Szumlewicza, przewodniczącego związku zawodowego Związkowa Alternatywa, to bulwersująco niskie kwoty, oscylujące wokół płacy minimalnej. Jego zdaniem wykwalifikowani pracownicy powinni zarabiać co najmniej 50 proc. więcej.

– Nie mamy naszej komórki w Inspekcji Handlowej, ale otrzymywaliśmy już stamtąd sygnały dotyczące upokarzających zarobków. Dlatego, gdy uda nam się stworzyć związek w IH, wejdziemy w spór zbiorowy i będziemy żądać podwyżki płac o połowę – zapowiada.

Przypomina też, że ponad rok temu ZA weszła w podobny spór z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, domagając się podwyżki wynagrodzeń zasadniczych o 60 proc. – Część komentatorów uznała tę propozycję za prowokację. Tymczasem prowokacją są raczej pensje wypłacane obecnie w wielu instytucjach państwowych – dodaje Szumlewicz w rozmowie z Bankier.pl.

O większe płace w budżetówce upominają się nawet posłowie PiS

Paski wynagrodzeń w IH martwią nie tylko związkowców. Problem stał się na tyle jaskrawy, że alarm podnieśli również politycy. Uderzanie w rząd niezadowolonymi urzędnikami to przecież samograj dla opozycji. I tu następuje plot twist, bo interpelacji ws. zarobków w Inspekcji Handlowej do premiera nie skierowali wcale członkowie Lewicy czy KO, ale troje posłów z jego własnego ugrupowania.

W piśmie do szefa rządu Anna Dąbrowska-Banaszek, Fryderyk Kapinos i Tadeusz Chrzan zauważają, że zarobki oferowane w IH są „niewspółmierne do liczby i charakteru wykonywanych zadań”, a sama instytucja musi mierzyć się obecnie z poważnymi problemami kadrowymi.

„W ostatnim czasie nastąpiło znaczne uszczuplenie liczebności pracowników poprzez odejście tych, którzy nabyli prawa emerytalne. Dodatkowe nabory do pracy – ze względu na niskie wynagrodzenia oraz wysokie wymagania w zakresie kompetencji – kończyły się wielokrotnie niepowodzeniem” – twierdzą posłowie PiS.

Co mówią na ten temat statystyki? Ponownie zwróciliśmy się do wojewódzkich inspektoratów IH, tym razem pytając o liczbę inspektorów zatrudnionych w latach 2019-2022.

Jak widać w poniższej tabeli, na przestrzeni tych lat do pracy przyjmowano zwykle od jednej do czterech osób. Kadrowe ubytki były niestety znacznie większe, by przywołać tylko WIIH w Lublinie* i Katowicach, z których w ciągu trzech lat odeszło odpowiednio 14 i 9 kontrolerów. W latach 2019-22 liczba inspektorskich etatów zmniejszyła się w skali całego kraju aż o 79,5.

Prezes UOKiK: W budżecie zabezpieczono środki na podwyżki dla pracowników IH

Odpowiedzi na poselską interpelację nie udzielił premier, tylko szef Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a więc instytucji sprawującej merytoryczny nadzór nad działaniami IH.

Tomasz Chróstny z zadziwiającą szczerością przyznał, że Inspekcja znajduje się w „trudnej sytuacji finansowej” i że w związku z tym zwrócił się do Ministra Finansów o dodatkowe środki na wzrost wynagrodzeń w wojewódzkich inspektoratach. Resort przychylił się do tej prośby i w tegorocznym budżecie na ten cel zapisano 11,3 mln złotych.

To nie koniec ciekawych wątków z pisma przekazanego posłom. Szef UOKiK zwrócił bowiem uwagę, że w ostatnich latach zakres działania IH ulegał zmianom – z niektórych kompetencji ją okrojono (np. z tych w zakresie kontroli żywności), ale nie zapomniano o dołożeniu innych. Przypominając ten fakt i apelując niejako do prawodawcy, Chróstny pisze o „konieczności nowego zdefiniowania roli Inspekcji Handlowej jako organu kontroli”, co musiałoby się wiązać również ze zmianami w samej strukturze organizacyjnej tej instytucji.

W tym kontekście przypomnijmy raport NIK z 2018 r., w którym wyraźnie zaznaczono, że podwójna podległość wojewódzkich inspektorów IH wobec prezesa UOKiK i zarazem 16 wojewodów jest „niekorzystna z punktu widzenia efektywnego zarządzania”. Izba stwierdziła też „niewielki wpływ oraz znikome zainteresowanie wojewodów działalnością WIIH, w przeciwieństwie do aktywności prezesa UOKiK”.

 „Żadna z partii nie walczy o systemowy wzrost wynagrodzeń w budżetówce”

Według Szumlewicza inicjatywa posłów PiS nie zaskakuje tak bardzo, gdy spojrzymy na liczby. – W ubiegłym roku nastąpił wzrost funduszu płac w sferze budżetowej o zaledwie 4,4 proc. przy inflacji blisko 15 proc., w tym roku podwyżka wynagrodzenia bazowego, odpowiednio później mnożonego, ma wynieść 7,8 proc. – do 2190 zł – przy wzroście cen o ok. 12 proc. – wymienia.

– Zestawienie tych danych pokazuje radykalny spadek płac w budżetówce. Trudno się więc dziwić, że nawet niektórzy przedstawiciele partii rządzącej dostrzegają, że mamy do czynienia z regresem – tłumaczy.

Szumlewicz punktuje jednocześnie bierną jego zdaniem opozycję, która powinna zasypywać rząd wnioskami o znaczne podwyżki płac dla służby cywilnej, w tym dla pracowników Inspekcji Handlowej. – Niestety poza pojedynczymi deklaracjami żadna z partii opozycyjnych nie walczy o systemowy wzrost wynagrodzeń urzędników – twierdzi szef Związkowej Alternatywy.

Dopytywany o to, z których instytucji płyną do niego podobne informacje o niskich płacach i masowych odejściach, wymienia ZUS oraz pracowników cywilnych policji. W tym pierwszym przypadku do ZA docierają skargi nie tylko na pensje, ale też liczne nadgodziny, mobbing czy ciężkie warunki pracy. Natomiast wśród pracowników cywilnych policji wysoki odsetek zatrudnionych otrzymuje zarobki balansujące wokół płacy minimalnej.

– To oczywiście nie koniec. Mieliśmy sygnały o złych warunkach pracy m.in. ze strony pracowników Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Do ZA zwracają się też pracownicy urzędów wojewódzkich, w tym zrzeszeni u nas operatorzy Centrów Powiadamiania Ratunkowego – dodaje Szumlewicz.

*Jak poinformował nas WIIH w Lublinie, zmniejszenie liczby inspektorów kontroli w roku 2020 w porównaniu do roku 2019 wynikało w szczególności z: przekazania 4 inspektorów do Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Lublinie w związku z ustawowym przekazaniem zadań dotyczących kontroli żywności z Inspekcji Handlowej do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych; nabycia uprawnień emerytalnych przez 8 inspektorów, a następnie rozwiązania stosunku pracy przez tych pracowników w związku z przejściem na emeryturę.