Zmiany w prawie dotyczące branży wydobycia miedzi i srebra nabierają kształtów. Stosowny projekt ustawy zmniejszający podatek od metali, a także przewidujący ulgę inwestycyjną, przyjął już rząd. Jeśli zmiany wejdą w życie, wesprą KGHM w kapitałochłonnym procesie inwestycyjnym, który w 2025 r. przełożył się na zdolność wypłaty dywidendy. Jak będzie w przyszłości?
Rada Ministrów przyjęła 28 października 2025 r. projekt o zmianie ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz niektórych innych ustaw. Dokument dwa dni później wpłynął do Sejmu, gdzie rozpoczęły się dalsze prace legislacyjne. 7 listopada br. odbyło się już pierwsze czytanie i trwają prace w Komisjach.
Proponowane zmiany od 2026 r. wprowadzają rozwiązania, które zmniejszą obciążenia w zakresie podatku od wydobycia miedzi oraz srebra, a od 2029 r. przewidują ulgę podatkową od nakładów inwestycyjnych związanych z wydobyciem miedzi i srebra w Polsce.
Ambitne plany inwestycyjne KGHM
Wszystko po to, by umożliwić KGHM realizację ambitnych zamierzeń inwestycyjnych i sprostać wyzwaniom rynku, gdzie rośnie popyt na miedź w związku z transformacją gospodarki (zwłaszcza z rosnącą rolą sztucznej inteligencji i centrów danych) oraz jej znaczeniem jako kluczowego surowca nowych technologii czystej energii.
Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) globalny popyt na miedź w 2030 r. wyniesie ponad 31 mln ton, rosnąc o jedną czwartą w ciągu dekady, w scenariuszu ogłoszonych zobowiązań dotyczących emisji gazów cieplarnianych (APS). Prognozowana dynamika wzrostu zapotrzebowania na surowiec jest jeszcze większa w scenariuszu zero emisji netto (NZE) dla roku 2050. Już teraz podaż nie nadąża za popytem, dlatego potrzebne są inwestycje w nowe kopalnie.
KGHM podejmuje wyzwanie zmieniającego się świata, dlatego prace związane z budową trzech nowych szybów górniczych GG-2 „Odra”, Retków i Gaworzyce w polskim Zagłębiu Miedziowym zostały już rozpoczęte. Najpierw prowadzone są prace w zakresie rozpoznania geologiczno-hydrogeologicznego, które umożliwią wybór najlepszej technologii głębienia, a także określenie głębokości mrożenia górotworu.
Finalnie nowe projekty mają zabezpieczyć funkcjonowanie spółki w perspektywie długoterminowej. Szacunkowy koszt inwestycji to minimum 9 mld zł. Pierwszy szyb Retków miałby zostać ukończony około 2035 roku
Zrealizowanie ambitnego planu inwestycyjnego nie uda się bez prac legislacyjnych, które zmienią zasady opodatkowania branży górniczej. W Polsce, na skutek stosowania formuły wykładniczej, są one wyjątkowo nieoptymalne, ponieważ uzależniają stawkę podatku od wartości wydobytego surowca na bazie cen metali, nie biorąc pod uwagę rentowności produkcji górniczej, podczas gdy od 2010 r. do 2024 r. jej koszt jednostkowy wzrósł o ponad 35 proc.
Poza wzrostem kosztów pracy, usług oraz cen energii w dużym stopniu przyczynił się do tego podatek miedziowy wprowadzony w 2012 r. Jego konstrukcja sprawia, że rosnące ceny miedzi na światowych rynkach skutkują tym, że KGHM jako jedyny płatnik podatku miedziowego w Polsce płaci coraz większą daninę (3,8 mld zł w 2024 r. wobec 1,5 mld zł w 2014 r.). Efektywna stawka opodatkowania w Polsce sięga 79 proc., podczas gdy średnia w innych państwach zasobnych w złoża miedzi (Australia, Kanada) wynosi od 30 do 40 proc.
Zmiany w podatku miedziowym nabierają kształtu
Zmiany, które wprowadza projekt ustawy procedowanej obecnie w Sejmie, mają obniżyć docelowo efektywną stawkę o 10 punktów procentowych. Zgodnie z projektem będą wprowadzane etapowo. W 2026 r. współczynnik 0,85 we wzorze służącym do obliczania wysokości należnego podatku zostanie obniżony do 0,74, natomiast w latach 2027-2028 będzie wynosił 0,68. To nawet do 500 mln zł więcej dla KGHM już w 2026 r. oraz około 750 mln zł rocznie w kolejnych latach.
Z kolei od 2029 r. obowiązywać ma mechanizm umożliwiający odliczenie od podatku 40 proc. kwalifikowanych nakładów inwestycyjnych w zakresie wydobycia miedzi i srebra. Maksymalna wysokość odliczenia nie będzie mogła przekroczyć 30 proc. wysokości podatku od wydobytej miedzi i srebra w danym okresie rozliczeniowym. Mechanizm odliczeń nakładów inwestycyjnych od tego podatku będzie wprawdzie działać od 2029 r., ale w jego ramach KGHM będzie mógł odliczać wydatki poniesione już w 2026 r.
Zmiany, jeśli wejdą w życie, niewątpliwie wesprą KGHM i odciążą napięty budżet spółki, w którym w 2025 r. na inwestycje zaplanowano 3,8 mld zł. Przy czym w dużej mierze to wydatki związane z utrzymaniem dotychczasowych szybów.
„Wprowadzenie zmian w ustawie o podatku od wydobycia niektórych kopalin to dla KGHM szansa na uwolnienie środków, które będą mogły być przeznaczone na inwestycje w główny ciąg technologiczny. Nowe szyby pozwolą w długoterminowej perspektywie zapewnić KGHM odpowiedni strumień koncentratu i co najmniej utrzymać poziom produkcji w najbliższych 15 latach. Na takim poziomie, żeby wykorzystać zdolności produkcyjne hut KGHM" – powiedział Bankier.pl Piotr Krzyżewski, wiceprezes zarządu KGHM ds. Finansowych.
Brak dywidendy od KGHM tylko na chwilę?
Realizacja tych planów oznacza większą produkcję i możliwe większe zyski w przyszłości dla właścicieli spółki, wśród których największym jest Skarb Państwa (31,79 proc. udziałów w akcjonariacie). Kapitałochłonność planu inwestycyjnego sprawia, że pojawia się pytanie o realizację polityki dywidendowej KGHM w krótkiej i dłuższej perspektywie czasowej.
Zgodnie z nią zarząd będzie rekomendował wypłatę dywidendy na poziomie do jednej trzeciej jednostkowego zysku netto uzyskanego w poprzednim roku obrotowym, ale z uwzględnieniem aktualnej oraz przewidywanej sytuacji finansowej spółki, oraz grupy kapitałowej. To właśnie zapotrzebowanie na wolne środki w celu inwestowania w przyszłość stały za rekomendacją zarządu o niewypłacaniu dywidendy za 2024 r.
"Priorytetem KGHM są inwestycje w nowe szyby, które umożliwią wykorzystanie zdolności produkcyjnych naszych hut w perspektywie długoterminowej” – informował prezes KGHM Andrzej Szydło przy okazji ostatniej konferencji wynikowej za III kwartał 2025 r. „Wypracowane przez KGHM wyniki operacyjne i finansowe przekroczyły założenia budżetowe – dodał prezes.
Po wynikach za trzeci kwartał 2025 r. analitycy optymistycznie jednak spojrzeli na KGHM w kontekście powrotu do wypłacania dywidendy. Zarząd KGHM jeszcze ostrożnie wypowiada się na temat planów dywidendowych, podkreślając, że koncentruje się na decyzjach inwestycyjnych i operacyjnych, kluczowych dla stabilnego funkcjonowania w długim horyzoncie czasowym, budujących wartość dla akcjonariuszy, biorąc oczywiście pod uwagę oczekiwania krótkoterminowych zwrotów z kapitału.
„Duże inwestycje wymagają stabilnego kapitału. Prowadzone od dwóch lat w KGHM prace w ramach Programu Optymalizacji Kosztowej przynoszą efekty, a systemowa zmiana w zakresie modyfikacji formuły podatku od wydobycia niektórych kopalin wesprze naszą zdolność generowania gotówki i możliwości inwestycyjne. Niezależnie od wspomnianych działań, w aktywny sposób pracujemy nad rozwojem i uporządkowaniem naszych aktywów zagranicznych. Suma tych inicjatyw przekłada się na konsekwentne budowanie wartości dla akcjonariuszy, gdzie jednym z elementów procesu jest nasza polityka dywidendowa” – podkreśla Piotr Krzyżewski, Wiceprezes Zarządu KGHM ds. Finansowych
Utrzymujące się wysokie ceny miedzi i zatrzymana deprecjacja dolara dają nadzieję, że brak dywidendy w 2025 r. może być tylko epizodem, który przecież kilka razy w przeszłości się zdarzał (ostatni raz w 2020 r.).
„Podejmujemy racjonalne decyzje dotyczące alokacji kapitału, tak aby z jednej strony spojrzeć z punktu widzenia kwestii dywidendy, ale też, żeby inwestorzy zobaczyli, gdzie jest budowana wartość, jakie inwestycje są konieczne i jaki zwrot one przyniosą. Nie zmieniamy polityki dywidendowej” – dodaje Wiceprezes Piotr Krzyżewski.
KGHM chce wykorzystać okno rozwojowe
Doprowadzenie zmian legislacyjnych związanych z podatkiem miedziowym do szczęśliwego dla spółki końca, oznaczającego wejście stosownych przepisów w życie, pozwoli uwzględnić nowy stan prawny w zaktualizowanej strategii spółki, na którą czeka rynek, by dowiedzieć się, jaka będzie wartość wydatków inwestycyjnych w najbliższych latach i jak jest zaplanowany rozwój wydobycia nie tylko w Polsce, ale i na rynkach zagranicznych.
Przypomnijmy, że choćby w Chile trwa opracowanie studium wykonalności rozbudowy kopalni Sierra Gorda. „Termin ich zakończenia przypadnie na końcówkę tego roku lub pierwszą połowę przyszłego roku” – mówiła na konferencji wynikowej Anna Sobieraj-Kozakiewicz, wiceprezes KGHM ds. aktywów zagranicznych. Koszt inwestycji w tzw. czwartą linię kopalni można według niej szacować na 700 mln dol.
Dla KGHM z pewnością ciekawy okres związany ze zwiększeniem skali działalności operacyjnej, będącej odpowiedzią na bardzo dobre perspektywy rynku miedzi na świecie, znajdującego się w fazie strukturalnego deficytu. Popyt napędzany przez globalną transformację energetyczną, rozwój elektromobilności i zapotrzebowania na centra danych powinien utrzymywać ceny na podwyższonym poziomie.
Według prognozy EY na najbliższe dekady przypadnie szczytowy okres światowego zapotrzebowania na miedź. Okres ten może się nagle skończyć, jeśli dojdzie do kolejnego przełomu cywilizacyjnego (np. w technologiach nadprzewodnikowych), co mogłoby sprawić, że przyszłe pokolenia nie będą potrzebowały tak dużej ilości metalu. Warto zatem maksymalnie wykorzystać to "krótkie, w ujęciu historycznym, okno rozwojowe". KGHM chce je wykorzystać, a zmiany w podatku miedziowym mogą tylko w tym pomóc.
Michał Kubicki
