Projekt ustawy o kredycie konsumenckim wprowadza niewystarczającą proporcjonalność i możliwość miarkowania sankcji kredytu darmowego, jednocześnie rozszerzając pole do jej wykorzystywania, co może prowadzić do nadużyć - oceniła w środę wiceprezes Związku Banków Polskich Agnieszka Wachnicka.
Na początku lipca na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o kredycie konsumenckim. Zakłada on zwiększenie ochrony klientów oraz nałożenie nowych obowiązków na kredytodawców. Wśród proponowanych przez Urząd Ochrony i Konkurencji rozwiązań jest m.in.
- zakaz reklam, w których kredyt pokazany jest jako sposób poprawy poziomu życia,
- obowiązek przekazywania klientom wyjaśnień dot. istotnych kwestii ich umowy,
- wymóg badania zdolności kredytowej konsumenta oraz zmiany w sankcji kredytu darmowego (SKD).
Projektowana ustawa ma objąć cały rynek kredytów konsumenckich z wyjątkiem np. umowy pożyczki czy umowy kredytów udzielanych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe swoim członkom.
Wiceprezes Związku Banków Polskich Agnieszka Wachnicka, komentując w środę projekt przygotowany przez UOKiK, zwróciła uwagę na kwestię sankcji kredytu darmowego. Jej zdaniem obecne przepisy krajowe są niezgodne z unijną dyrektywą o kredycie konsumenckim, gdyż zamiast proporcjonalności kary przerzucają winę na jedną stronę umowy - banki.
Polskie przepisy są zero-jedynkowe i właściwie sankcja materializuje się za każde przewinienie również stosunkowo niewielkiego ciężaru i właściwie jeszcze nie ma możliwości jej miarkowania, czyli zawsze mamy sankcje kredytu darmowego - dodała.
Wiceszefowa ZBP wskazała, że Komitet Stabilności Finansowej w marcu tego roku wystosował opinię, iż brak możliwości miarkowania sankcji tworzy bodźce do wykorzystania SKD i podważania umów kredytowych bez względu na to czy uchybienie niesie skutki ekonomiczne dla kredytobiorcy, czy nie. KSF - jak relacjonowała - miał też zauważyć, że kreuje to warunki sprzyjające dla rozwoju praktyk dochodzenia roszczeń przez podmioty wyspecjalizowane w tego typu działaniach. Jej zdaniem projekt nie uwzględnia rekomendacji Komitetu.
W ocenie Wachnickiej, prace nad projektem powinny skupić się na zmianach w przepisach dotyczących SKD, tak by nie tylko uczynić ją instytucją o charakterze odstraszającym i skutecznym ale także proporcjonalnym do skali naruszeń. - Nowo projektowana ustawa po pierwsze znacznie rozszerza zakres stosowania sankcji i przewiduje jej aż cztery warianty, w tym przewiduje tak zwaną sankcję kredytu darowanego, (...) w którym konsument nie musi spłacać ani kapitału, ani żadnych kosztów związanych z tym, z kredytem - zauważyła wiceprezes. Oceniła, że projekt wprowadza proporcjonalność, ale jest ona niewystarczająca i ograniczona, tak samo jak możliwość miarkowania sądowego SKD.
Zastrzeżenia wiceszefowej ZBP dotyczyły też przepisów o obowiązku oceny zdolności kredytowej konsumenta. W jej ocenie obowiązek ten nie powinien być obwarowany karą w postaci sankcji kredytu darmowego. Podkreśliła, że unijna dyrektywa zmienia paradygmat dotyczący oceny zdolności kredytowej, gdyż kładzie nacisk na przeciwdziałanie nadmiernemu zadłużeniu konsumentów. - Ponieważ to jest zupełna nowość, jeśli chodzi o ocenę zdolności kredytowej, to w naszej ocenie przepisy powinny być w tym zakresie bardzo jednoznaczne i nie pozostawiać pola do jakiejkolwiek oceny i jakiejkolwiek dowolnej interpretacji - powiedziała. Stwierdziła, że wolna przestrzeń do dowolnej interpretacji przepisów będzie skutkowała możliwością instrumentalnego wykorzystania tych przepisów.
- Uważamy, że te przepisy powinny być precyzyjne i jasno wskazywać obowiązki, dlatego że ocena zdolności kredytowej ma zawsze charakter pewnej predykcji, pewnego prawdopodobieństwa, a nie gwarancji tego, że kredyt zostanie spłacony - dodała. W jej ocenie kredytodawca nie może przejmować odpowiedzialności, ryzyka prawnego i finansowego za fakt, że konsument przestanie spłacać kredyt np. powołując się na okoliczność nieprawidłowo przeprowadzonej oceny zdolności kredytowej.
Wachnicka wskazała, że obecne przepisy dotyczące SKD wykorzystywane są jako instrument przez profesjonalne podmioty, przez co - jak przekonywała - ostatecznie są działaniem na szkodę samych konsumentów. Jak dodała, projektowane przepisy powinny zaniechać tym praktykom i zapewnić, że nie będą się one dalej rozprzestrzeniać. - Nie każde naruszenie powinno być obarczone sankcją cywilnoprawną w postaci sankcji kredytu darmowego (...) Ta sankcja powinna być po pierwsze prosta do zastosowania. W tej formie, która została zaproponowana jest to bardzo skomplikowane - podsumowała wiceprezes ZBP. (PAP)
jls/ mick/
