Z ekspertyz naukowców z UW i SGH wynika, że nieprawidłowości w wyborach prezydenckich mogły wystąpić w kilkuset komisjach wyborczych i dotyczyć kilkunastu tysięcy głosów - powiedział w piątek Adam Bodnar. Prokuratura podkreśliła, że ekspertyzy te stały się podstawą stanowiska PG ws. ważności wyborów.
Szef MS, Prokurator Generalny podkreślił też w piątkowej rozmowie w Polsat News, że decyzja o tym, "co zrobić" z orzeczeniem Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN w sprawie ważności wyborów będzie należała do marszałka Sejmu.
Bodnar był w piątek pytany m.in. o kwestię nieprawidłowości przy liczeniu głosów w niedawnych wyborach prezydenckich. Na pytanie, czy na podstawie dostępnych danych mógłby ocenić wybory jako sfałszowane, minister odparł, że "zarzut sfałszowania jest bardzo daleko idący".
"Jestem ostatnią osobą, która sformułuje tego typu zarzuty. Natomiast moim obowiązkiem, (...) jako prokuratora generalnego, jest weryfikacja wszystkich nieprawidłowości, i tych nieprawidłowości było sporo. Co więcej, wiele z nich zostało potwierdzone" - zaznaczył.
Podkreślił, że obowiązkiem prokuratury jest "dokonanie szerszych analiz, jaką to mogło przyjąć skalę w skali kraju - czy to był proceder dotyczący kilkunastu, kilkuset czy może większej liczby komisji".
Bodnar poinformował, że zostały zamówione dwie ekspertyzy - od prof. SGH dr. hab. Andrzeja Torója oraz dr. hab. Jacka Hamana z Wydziału Socjologii UW. Ekspertyzy - jak wskazał minister - miały na celu statystyczną ocenę, w ilu komisjach wyborczych w skali kraju mogło dojść do nieprawidłowości przy liczeniu głosów. Zapowiedział, że obie analizy będą publicznie dostępne.
"Z tych ekspertyz wynika, że ta skala raczej dotyczy kilkuset komisji. Jeżeli chodzi o prof. Hamana, to on wskazał, że tych komisji, co do których wychodzą takie silne nieprawidłowości, które mogłyby zaburzać wynik, to jest 259 komisji, z czego duża część jest na niekorzyść Rafała Trzaskowskiego, a mniejsza - na niekorzyść Karola Nawrockiego. To nie jest tak, że wszystkie są na niekorzyść jednej osoby" - wskazał Bodnar.
Jak dodał, prof. SGH Andrzej Torój ocenił, jakie nieprawidłowości w komisjach mogły mieć przełożenie na poparcie obu kandydatów w wyborach. Wskazał, że - zdaniem eksperta - może chodzić o kilkanaście tysięcy głosów.
W piątek wieczorem na stronach Prokuratury Krajowej został opublikowany komunikat rzeczniczki PG prok. Anny Adamiak, udostępniono także obie ekspertyzy, które zostały załączone do komunikatu.
W komunikacie prok. Adamiak przypomniała, że SN, rozstrzygający w przedmiocie ważności wyborów prezydenckich, zobowiązał Prokuratora Generalnego, jako uczestnika postępowania, do przedstawienia stanowiska w przedmiocie ważności wyborów. Podkreśliła, że PG, zapoznając się protestami wyborczymi przekazanymi przez SN, stwierdził, iż "w wielu z nich podnosi się okoliczności związane z ewentualnymi błędami czy nadużyciami w obwodowych komisjach wyborczych".
"Część z nich uwzględniała analizy statystyczne i oparte o nie symulacje. Wskazywano na potencjalnie dużą skalę tego zjawiska" - zauważyła prok. Adamiak.
"Z uwagi na dostrzeżone, jak również potwierdzone sądowymi protokołami oględzin kart do głosowania w licznych obwodowych komisjach wyborczych, nieprawidłowości związane z ustaleniem wyniku wyborów, przyjmujące postać naruszenia przepisów prawa wyborczego, Prokurator Generalny zasięgnął opinii biegłych z zakresu ekonometrii oraz socjologii, w celu ustalenia skali tych nieprawidłowości i ich potencjalnego wpływu na wynik wyborów" - czytamy w komunikacie. Podkreślono, że powołani biegli przedstawili dwie odrębne opinie, niezależnie od siebie.
Jak podano, ze względu na datę sporządzenia dwóch niezależnych ekspertyz - datowanych na 26 i 27 czerwca - "nie mogły one być wykorzystane do opracowania stanowisk" Prokuratora Generalnego ws. zasadności poszczególnych protestów wyborczych.
Ekspertyzy te natomiast - jak podkreśliła prok. Adamiak - "stanowiły podstawę do wypracowania stanowiska Prokuratora Generalnego w przedmiocie ważności wyborów i podjęcia dalszych działań w zakresie prawno-karnej oceny wynikających z tych opinii nieprawidłowości".
Według danych PKW, w II turze wyborów prezydenckich Karol Nawrocki wygrał z Rafałem Trzaskowskim różnicą prawie 370 tysięcy głosów.
W środę SN poinformował w komunikacie, że posiedzenie w sprawie podjęcia uchwały odnoszącej się do ważności wyborów wyznaczono na przyszły wtorek, 1 lipca.
Bodnar zapowiedział w piątek, że wybiera się na to posiedzenie. "Mój obowiązek to pokazać te wszystkie argumenty konstytucyjne, wszystkie nieprawidłowości, i wszystkie analizy, i przygotować wnioski (...), jak można naprawiać Kodeks wyborczy w tych aspektach, gdzie jest nieszczelny albo stwarza możliwości nadużyć" - powiedział.
Szef MS zwrócił jednocześnie uwagę na kontrowersje dotyczące statusu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, która odpowiada za stwierdzanie ważności wyborów. "Będzie orzeczenie tej właśnie Izby, i sam pan marszałek (Sejmu Szymon Hołownia - przyp. PAP) będzie musiał podjąć decyzję, co z tym orzeczeniem zrobić" - powiedział szef MS, pytany, czy możliwe jest niezwołanie Zgromadzenia Narodowego na zaprzysiężenie nowego prezydenta.
Kadencja prezydenta Andrzeja Dudy kończy się 6 sierpnia. Marszałek Hołownia już wcześniej zapowiedział, że "jeżeli nie będzie stwierdzenia nieważności wyboru prezydenta przez Sąd Najwyższy" to na 6 sierpnia zwoła Zgromadzenie Narodowe, by Karol Nawrocki złożył przysięgę. Zgodnie z konstytucją nowo wybrany prezydent składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego prezydenta RP.
W ub. tygodniu Hołownia przekazał, że zaprosił prezydenta elekta na rozmowę o "szczegółach technicznych"; ma się ona odbyć między decyzją SN ws. ważności wyboru prezydenta RP a terminem zaprzysiężenia Nawrockiego.
Zgodnie z przepisami wprowadzonymi w 2018 r. za czasów rządów PiS, właściwa do rozpatrywania protestów wyborczych i stwierdzania ważności wyborów jest utworzona wówczas Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN. Tworzą ją osoby powołane po 2017 r. na urząd sędziego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy o KRS z 2017 r. Z tego powodu status tej Izby jest kwestionowany przez obecny rząd, który przywołuje tu m.in. orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Przed 2018 r. kwestie wyborcze rozpatrywała ówczesna Izba Pracy Ubezpieczeń i Spraw Publicznych.
W zeszłym tygodniu Bodnar oświadczył, że orzeczenia wydawane przez sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN nie będą mogły zostać uznane za podjęte w sposób niezależny i bezstronny. Dodał, że w sprawie protestów wyborczych oraz ważności wyborów powinni orzekać sędziowie Izby Pracy SN. (PAP)
mml/ sdd/ lm/
