Rząd powinien robić więcej, by chronić Polaków przed skutkami zmiany klimatu – wynika z badań przeprowadzonych przez IPSOS na zlecenie Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Prawie 70 proc. ankietowanych uważa, że powinniśmy wydawać na ten cel więcej niż obecnie.
Niemal 60 proc. widzi problem suszy w Polsce jako bezpośredni skutek zmian klimatu i oczekuje od rządzących pilnych rozwiązań. Z kolei 56 proc. respondentów wiąże zeszłoroczną powódź na Dolnym Śląsku z wieloletnimi zaniedbaniami w polityce klimatycznej i gospodarce wodnej.
"W spolaryzowanym społeczeństwie ubywa spraw, o których mówimy jednym głosem. Obiegowy pogląd głosi, że różni nas wszystko poza wagą, jaką nadajemy kondycji służby zdrowia, a od niedawna bezpieczeństwu zewnętrznemu” – mówi Przemysław Sadura, szef Katedry Socjologii Polityki na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz współautor badania.
„Nasze badania dowodzą, że listę tę należy rozszerzyć. Adaptacja, czyli odpowiednie przygotowanie na zmianę klimatu, to największy polski konsensus klimatyczny. Wzrost nakładów na ten cel popiera 70 proc. Polek i Polaków, a aprobata dla tych działań idzie w poprzek politycznych podziałów” – dodał prof. Sadura.
55 proc. ankietowanych przez IPSOS uważa, że jeśli na obronność przeznaczamy około 5 proc. PKB, to dodatkowo powinniśmy zagwarantować przynajmniej 1 proc. PKB na bezpieczeństwo klimatyczne.
"W XXI w. o bezpieczeństwie musimy myśleć wielowymiarowo, uwzględniając kryzys klimatyczny. To nie tylko ważna kwestia bezpieczeństwa granic, ale też gwarancje dostępu do wody, żywności oraz koszty ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak podtopienia, powodzie, pożary, susza czy nawałnice. Zjawiska te często pociągają za sobą ofiary w ludziach i ogromne straty materialne” – powiedziała Agnieszka Warso-Buchanan, radczyni prawna i członkini zarządu Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.
"Fundacja domaga się od władz działań na rzecz bezpieczeństwa klimatycznego. Chodzi m.in. o ochronę przed gwałtownymi zjawiskami pogodowymi poprzez stworzenie ram prawnych pozwalających społeczeństwu na skuteczne przystosowanie się do zmiany klimatu, ale też podejmowanie działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych" – dodała.
Konieczność poprawy bezpieczeństwa klimatycznego podkreślają też autorzy opublikowanego ostatnio raportu Fundacji ClientEarth i Instytutu Reform. Z ich analiz wynika, że do 2050 r. Polska może tracić nawet 124 mld zł rocznie na skutek zmiany klimatu, co odpowiada 2,2 proc. krajowego PKB w połowie wieku.
Eksperci ostrzegają, że bez przyspieszenia transformacji i działań adaptacyjnych straty będą coraz większe i ucierpi nie tylko budżet państwa, ale i społeczeństwo, płacąc swoim majątkiem, zdrowiem, a w skrajnych przypadkach – nawet życiem.
Fundacja ClientEarth proponuje nowelizację ustawy Prawo ochrony środowiska, która umożliwi skuteczną realizację prawa do bezpiecznego klimatu i zbudowanie realnej odporności Polski na skutki kryzysu klimatycznego.
Wśród postulatów - oprócz przeznaczania 1 proc. budżetu na bezpieczeństwo klimatyczne - znajduje się powołanie Rzecznika Bezpieczeństwa Klimatycznego, który stojąc na czele niezależnej, eksperckiej instytucji pilnowałby, żeby państwo realizowało swoje obowiązki wobec obywateli – i mógłby z tego rozliczać władze, a także zwalczać dezinformację klimatyczną. Podobne instytucje działają już m.in. w Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii czy Danii.
Fundacja proponuje też obowiązek posiadania planów adaptacyjnych – każda gmina, województwo i całe państwo powinny mieć konkretny plan radzenia sobie ze skutkami zmian klimatu z przypisanym budżetem i jasno określonym zakresem zadań.
Sondaż został zrealizowany w maju 2025 r. przez agencję IPSOS, według scenariusza przygotowanego przez Przemysława Sadurę, na reprezentatywnej próbie 1000 osób z wykorzystaniem metod ilościowych i jakościowych. Część wywiadów przeprowadzono telefonicznie (CATI), a część online (CAWI), stosując podejście mixed-mode. (PAP Biznes)
pr/
