Niemal każdy system stworzony przez człowieka działa w oparciu o pewne zasady i kontrolę ich przestrzegania. Podobnie jest w przypadku tak skomplikowanego organizmu, jakim jest polski system podatkowy. Sprawdziliśmy, z jakich instrumentów mogą korzystać uprawnieni do tego urzędnicy, aby skontrolować, czy podatnik nie nagina prawa lub nie okrada państwa.
foto: thinkstock
Podatki płacą wszyscy i to niemal od wszystkiego. Największą bolączką budżetu państwa jest jednak to, że nie wszyscy należycie wywiązują się z tego obowiązku. Żeby cały system działał sprawnie i efektywnie, przewidziane są instrumenty kontroli podatników.
Informacje o majątku podatnika
Zanim w ogóle dojdzie do kontroli skarbowej albo postępowania podatkowego, urzędnicy muszą przeprowadzić weryfikację. Tym sposobem uzyskują informacje o posiadaniu przez podatnika majątku, którego nie ujawnił. Jak to robią? Wstępna weryfikacja wydatków i dochodów odbywa się w oparciu o bazy własne. Urzędnicy korzystają z aplikacji DWP (Dochody i Wydatki Podatników), która integruje dane z systemu POLTAX (baza danych podatkowych), CZM (wykaz czynności majątkowych tworzony na podstawie składanych deklaracji PCC i przekazywanych danych notarialny) oraz Biblioteki Akt.
 | »Żona z sąsiadem doniosą do skarbówki |
Wywiad i podsłuch
Już od 1998 roku działa w Polsce instytucja Wywiadu Skarbowego, która podlega Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej w resorcie finansów. Została ona przekształcona z dawnego Departamentu Kontroli Resortowej, który wcześniej był zwany Departamentem Kontroli Skarbowej, a jeszcze wcześniej Biurem Dokumentacji Skarbowej. Do zadań Wywiadu Skarbowego należy wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych, których celem jest m.in. ujawnianie i zapobieganie korupcji, określenie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania czy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej i dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.
Niektóre metody Wywiadu Skarbowego są iście orwellowskie. Za zgodą sądu pracownicy komórek wywiadu skarbowego mogą zastosować podsłuch czy też współpracę z osobami chcącymi udzielić im informacji w zakresie dochodów, obrotów, rzeczy czy praw majątkowych kontrolowanego podmiotu.
Wbrew pozorom stosowanie tych metod nie należy do rzadkości. Od początku 2010 r. do połowy 2012 r. służby wywiadowcze resortu finansów wystąpiły do firm telekomunikacyjnych z prośbą o udostępnienie danych z billingów aż 10.338 razy. Prawie 350 miesięcznie! Takie informacje znajdują się w raporcie pokontrolnym Najwyższej Izby Kontroli.
Czy urzędnik zapuka do naszych drzwi?
Do tej pory urzędnik kontroli skarbowej miał prawo skontrolować dom podatnika, aby ustalić, czy przysługuje mu ulga mieszkaniowa. W mediach zawrzało na ten temat, kiedy na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano założenia projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej. Dokument ten zawiera dokładnie 151 propozycji zmian w dotychczasowych przepisach, dzięki którym kontrolerzy skarbowi zyskaliby szerszy wachlarz uprawnień.
 | »Jak bronić się podczas kontroli fiskusa? |
- Śpieszę wyjaśnić, że nie ma ani takiego pomysłu ani takiej propozycji. Nic w tej kwestii się nie zmienia. Przeprowadzenie oględzin w ramach czynności sprawdzających dotyczących przedmiotu opodatkowania, tak jak do tej pory, będzie się odbywało tylko za zgodą podatnika. W przypadku odmowy na przeprowadzenie oględzin w ramach czynności sprawdzających podatnik nie będzie ukarany karą porządkową. Czyli przeprowadzenie oględzin lokalu mieszkalnego będzie się odbywało na dotychczasowych zasadach, tj. za zgodą podatnika. Proponujemy jedynie, żeby kara porządkowa w czynnościach sprawdzających była nakładana na podatnika, który bez uzasadnionej przyczyny nie zgłosił się na wezwanie organu podatkowego lub bezzasadnie odmówił przedstawienia dokumentów, np. po nieuzasadnionej odmowie okazania przez podatnika faktury dotyczącej zwrotu nadwyżki podatku VAT, wykazanego w deklaracji – mówi Wiesława Dróżdż.
Resort finansów daje urzędnikom coraz nowsze uprawnienia, aby mogli jeszcze skuteczniej ścigać przestępców podatkowych. To zaś rodzi coraz większą niechęć podatników do fiskusa. Nie dość, że przed podatkami uciec nie mogą, to jeszcze czują się jak potencjalni przestępcy w oczach państwa.
Justyna Niedbał
Bankier.pl
j.niedbal@bankier.pl
