Prezydent Liberii Jospeh Bokai odwołał wszystkich ambasadorów, specjalnych wysłanników i przedstawicieli ds. handlu i inwestycji, ponieważ, jak tłumaczył, "ma na celu odnowę krajobrazu dyplomatycznego Liberii", na którym pojawiły się skazy spowodowane sprzedażą paszportów dyplomatycznych i niekompetencją urzędników.
Oficjalnie przekazano, że nominacje odwołanych dyplomatów nie były zgodne z ustalonymi procedurami, określonymi w "Podręczniku służby zagranicznej Republiki Liberii" i w ustawie o stosunkach zagranicznych. Jednak polityka zagraniczna tego zachodnioafrykańskiego kraju przeżywa poważny kryzys.
Przed dwoma laty Departament Stanu USA i FBI aresztowały i wszczęły śledztwa w sprawie przestępców, w tym Nigeryjczyków i Liberyjczyków, posługujących się liberyjskimi paszportami dyplomatycznymi. Prowadzone w Liberii dochodzenie ujawniło, że w ciągu kilku minionych lat sprzedano co najmniej 4 tys. paszportów dyplomatycznych, których cena sięgała 2 tys. dolarów. Setki cudzoziemców stawało się konsulami honorowymi małego kraju Afryki Zachodniej.
Sprawa jest poważna, ponieważ godzi nie tylko w wizerunek Liberii, która paszporty dyplomatyczne wydaje od 2007 r. w imieniu szerszego bloku regionalnego ECOWAS. Wyłoniony na początku mijającego roku rząd, próbując ratować sytuację, anulował niedawno wszystkie wystawione wcześniej paszporty dyplomatyczne.
Trwająca afera paszportowa rozpoczęła się w 2020 r., gdy w Liberii prezydentem był były piłkarz George Weah. W Stanach Zjednoczonych zatrzymano jego dobrego znajomego, liberyjskiego biznesmena Sheika Bassirou Kante. Oskarżono go o pranie brudnych pieniędzy i wielomilionowe oszustwa. Podczas przeszukania znaleziono przy nim paszport dyplomatyczny wystawiony przez liberyjskie ministerstwo spraw zagranicznych. Na wieść o tym aresztowaniu z kraju uciekł jeden z dyrektorów w MSZ, odpowiedzialny za wydawanie paszportów. Był on objęty amerykańskimi sankcjami. Już za granicą urzędnik opisał mechanizm sprzedaży paszportów i jako głównego winnego wskazał byłego szefa dyplomacji. Z jego rewelacji wynika m.in., że jednym z konsulów honorowych Liberii został Nigeryjczyk zajmujący się przerzutem na wielką skalę narkotyków z Ameryki Południowej do Afryki.
W Liberii handel paszportami ma długą tradycję. W 2012 r. duński dziennikarz Mads Brugger udowodnił, że za kilkadziesiąt tysięcy dolarów można zostać konsulem honorowym Liberii w Republice Środkowoafrykańskiej, z dostępem do objętych sankcjami kopalni diamentów.
Paszporty dyplomatyczne to oficjalne dokumenty podróży wydawane przez rządy osobom zaangażowanym w działalność dyplomatyczną. Paszporty te przyznają pewne przywileje i immunitety, zapewniając dyplomatom i urzędnikom państwowym ochronę prawną i ułatwiając im podróżowanie. Chronią przed jurysdykcją zagranicznych sądów i gwarantują ich posiadaczom immunitet przed postępowaniem cywilnym i karnym.
Liberia jest jednym z najbardziej skorumpowanych krajów nie tylko w Afryce, ale i na świecie. Potwierdził to niedawno Departamentu Stanu USA, wymieniając korupcję jako główny powód, dla którego niewielu inwestorów przyjeżdża do Liberii. Stany Zjednoczone objęły sankcjami wielu senatorów i ministrów Liberii, których oskarżyły o żądanie i przyjmowanie wielomilionowych łapówek. Ofiarami zachłannych urzędników są nawet organizacje pozarządowe badające korupcję - również te międzynarodowe, które zgłaszają, że urzędnicy żądają od nich łapówek, grożąc anulowaniem wiz pobytowych. W kraju nie wszczęto żadnego śledztwa wobec objętych sankcjami osób.
Z Monrowii Tadeusz Brzozowski (PAP)
tebe/ szm/
