Wprowadzenie pakietu mobilności, gospodarcze konsekwencje COVID-19, zaburzenia łańcuchów dostaw i dekarbonizacja sprawiają, że perspektywy dla kierowców nie są tak dobre jak jeszcze jakiś czas temu. Ofert pracy dla wykwalifikowanych kandydatów wciąż jednak nie brakuje. Do tego zawodu niezmiennie przyciągają również atrakcyjne zarobki.
Polska branża spedycyjna wciąż rośnie
Kariera kierowcy zawodowego przyciąga wielu kandydatów. Bez wątpienia wynika to ze znakomitej koniunktury na lokalnym rynku logistycznym i spedycyjnym. Według danych GUS generuje 6% PKB. Autorzy raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+” oceniają natomiast, że transport ma udział w wytworzeniu połowy produktu krajowego brutto. Rodzime podmioty są również liderami w skali całej Unii Europejskiej. Statystyki podawane przez Eurostat wskazują, że polskie firmy w 2018 roku realizowały aż 17% wszystkich przewozów drogowych w Unii Europejskiej.
Profil działania przedsiębiorstw w znacznej mierze wpływa przy tym na pracę zatrudnionych osób: aż w 64% polskie firmy transportowe skupiały się na przewozach międzynarodowych. Dotyczy to nie tylko transportów pomiędzy Polską i jej partnerami handlowymi, gdzie udział polskich firm wynosi 93%, ale również przewozów typu cross-trade realizowanych pomiędzy obcymi państwami. W tym ujęciu na Polskę przypada jedna trzecia wszystkich transportów realizowanych w UE. Polscy przewoźnicy są również liderem pod względem kabotażu – odpowiadają za przewóz 17% ładunków.
Zmieniające się przepisy i kłopoty z zatrudnieniem
Branża boryka się jednak z poważnymi problemami, które w znacznym stopniu wpływają na jej kondycję i mogą zahamować dalsze wzrosty. Według danych firmy VIAON aż 80% polskich firm transportowych doświadcza trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej. Ma na to wpływ kilka czynników. Jednym z nich są zmieniające się regulacje. W polskie przedsiębiorstwa, w znacznej mierze bazujące na transporcie międzynarodowym, szczególnie uderzają nowe przepisy pakietu mobilności, które weszły w życie 2 lutego 2022 roku. Dotyczą one między innymi obowiązkowego powrotu pojazdu do bazy raz na osiem tygodni oraz wyliczania wynagrodzeń kierowców zgodnie z minimalnymi stawkami obowiązującymi w państwach, w których realizowany jest przewóz. Według niektórych szacunków oznacza to wzrost kosztów zatrudnienia nawet o jedną piątą.
Kolejnym istotnym czynnikiem, który bardzo często utrudnia lub uniemożliwia rozwój firm transportowych, jest brak kandydatów do pracy. Choć na rynku pojawia się coraz więcej kierowców, podaż nie pozwala na zaspokojenie rosnącego popytu – liczba ofert wciąż jest bardzo wysoka. Eksperci oceniają, że ta sytuacja utrzyma się przez długi okres: rynek transportu ma wzrosnąć dwukrotnie w ciągu najbliższych trzech dekad.
Oferty pracy dla kierowców coraz liczniejsze
Według raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+” sektor logistyczny tworzy ok. milion osób, z czego największa grupa – ok. 750 tys. pracowników – tworzy rynek transportu drogowego. Szacuje się, że wśród nich pół miliona stanowią kierowcy. Za olbrzymie zapotrzebowanie odpowiada 125 tys. przedsiębiorstw branży transportu drogowego – stanowią aż 6,6% wszystkich firm zarejestrowanych w kraju.
Jak wskazuje raport „Zapotrzebowanie rynku pracy na pracowników według zawodów w 2021 r.”, kierowcy ciężarówek stanowili 5% wszystkich kandydatów, do których były kierowane oferty pracy w badanym okresie. Kierowcy ciągników siodłowych oraz kierowcy samochodów ciężarowych pod względem zapotrzebowania ustąpili wyłącznie magazynierom oraz sprzedawcom. Jak widać, pracy z pewnością nie zabraknie. Ze względu na intensywny rozwój rynku i niedobór wykwalifikowanych kadr można liczyć również na atrakcyjne zarobki.
Ile zarobi kierowca?
Z perspektywy kandydatów zainteresowanych karierą w tej branży kluczową rolę odegra oczywiście to, ile zarobi kierowca. Praca i sposób świadczenia obowiązków w znacznej mierze decydują o środkach, na które można liczyć. Autorzy raportu „Transport drogowy w Polsce” wskazują, że o ile przeciętne zarobki w transporcie są niższe od średniej krajowej, na zdecydowanie wyższe wynagrodzenia mogą liczyć chociażby kierowcy realizujący przewozy międzynarodowe. Według danych z września 2021 roku przeciętne wynagrodzenie w transporcie wyniosło 5 tys. zł – było wobec tego niższe od średniej krajowej w analogicznym okresie (5,9 tys. zł). Jak wskazują dane Inelo, kierowca w transporcie międzynarodowym mógł liczyć w tym samym czasie na wypłatę w wysokości 7200 zł netto.
Sytuacja kierowców zajmujących się przewozami międzynarodowymi uległa poprawie po 2 lutego 2022 roku w związku z wprowadzeniem reguł obliczania wynagrodzeń zgodnych z pakietem mobilności. Według ankiety realizowanej przez Instytut Transportu Drogowego w 2021 roku średnie zarobki kierowcy samochodu ciężarowego wyniosły średnio 6310 zł netto. Oznacza to wzrost w relacji rok do roku o 99 zł. Jeszcze wyraźniej wzrosła jednak mediana zarobków: w 2021 roku uplasowała się na poziomie 6500 zł, a rok wcześniej było to 6000 zł. 62% respondentów realizuje przewozy w granicach Wspólnoty Europejskiej, co dziesiąty wyjeżdżał poza jej obszar (i to właśnie w tej grupie stwierdzono najwyższe średnie zarobki), 19% specjalizuje się w ruchu krajowym, natomiast 9% zajmuje się przewozami lokalnymi.
Co trzeci kierowca biorący udział w badaniu zarabia powyżej 7 tys. zł na rękę, jedynie 28% kierowców otrzymuje natomiast mniej niż 5 tys. zł netto. Wynagrodzenie kierowców składa się z kilku składowych. Oprócz diety i ryczałtu co trzeci kierowca otrzymuje również różnego typu premie i dodatki. Mogą obejmować np. dniówki czy dodatki za zrealizowane przejazdy.
Kim jest typowy kierowca? Nowych kandydatów brakuje
Pomimo znakomitych perspektyw zawód kierowcy wciąż przyciąga stosunkowo mało młodych kandydatów. Według raportu „Transport drogowy w Polsce 2022+” w transporcie drogowym pracownicy poniżej 30. roku życia stanowią jedynie 6,5% ogółu zatrudnionych. To znacznie mniej niż w przypadku gospodarki ogółem, w której ich odsetek wynosi 16,7%. Najwięcej kierowców mieści się w grupie wiekowej od 40 do 49 lat (33,1% wobec 27,5% w gospodarce ogółem). Podobna zależność dotyczy również grupy wiekowej od 50 do 59 lat (23,7% kierowców wobec 19,5% w gospodarce ogółem) oraz powyżej 60 roku życia (10,9% wobec 8,3% w gospodarce).
Pomimo dobrych warunków finansowych praca kierowcy nie cieszy się więc dużą popularnością wśród młodych ludzi rozpoczynających karierę zawodową. Przede wszystkim ma to związek z wymagającymi warunkami pracy oraz koniecznością uzyskania kosztownych i wymagających uprawnień. Sam kurs na prawo jazdy może kosztować ok. 6000 zł (biorąc pod uwagę uzyskanie kategorii C oraz C+E). Do tego należy doliczyć koszty badań lekarskich, psychologicznych, samego egzaminu (w przypadku tej kategorii mowa o 245 zł) oraz pozostałych dokumentów niezbędnych do przystąpienia do pracy.
Już teraz coraz ważniejszą rolę na lokalnym rynku odgrywają obcokrajowcy. Według TLP w 2021 roku liczba ważnych świadectw kierowców wydanych przez Główną Inspekcję Transportu Drogowego sięgnęła 132 625. Oznacza to skokowy wzrost: jeszcze w 2015 roku było ich zaledwie 13 238. Trzy czwarte wszystkich zagranicznych kierowców stanowią Ukraińcy. Co piąty pochodzi natomiast z Białorusi.
Nie tylko transport ciężarowy: rosnąca popularność przewozów kurierskich
Oczywiście praca w charakterze kierowcy dotyczy nie tylko osób posiadających prawo jazdy C+E. Zdecydowanie łatwiej dostępnym, ale również dobrze płatnym zajęciem jest podjęcie zatrudnienia w branży KEP obejmującej usługi kurierskie, logistyczne i pocztowe. To jeden z najszybciej rozwijających się rynków, który w znacznym stopniu rozwinął się w trakcie pandemii. Oczywiście wpływ na to miała przede wszystkim rosnąca skokowo popularność sektora e-commerce. Według cytowanych w raporcie ekspertów SpotData i Mazars ten sektor rośnie w tempie ok. 20% w relacji rok do roku. To natomiast przekłada się na znakomite perspektywy, wysoką konkurencyjność i bardzo dużo ofert pracy adresowanych zarówno do kurierów posiadających doświadczenie, jak i kandydatów, którzy dopiero chcieliby rozpocząć karierę w tej branży.
W większości przypadków do podjęcia pracy wystarczające będzie standardowe prawo jazdy kategorii B uprawniające do prowadzenia pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Według raportu o stanie rynku pocztowego w 2021 roku Urzędu Komunikacji Elektronicznej wartość tego sektora wyniosła ponad 12 mld zł. Jego najważniejszą częścią (63,6%) są przesyłki kurierskie, których sumaryczną wartość wyceniono na ponad 8 mld zł.
