Polska za pośrednictwem funduszy pozabudżetowych sfinansowała w 2022 roku wydatki w wysokości 324 mld zł - ocenia Polski Instytut Ekonomiczny.
"Mimo relatywnie niskiego, jak na warunki europejskie, zadłużenia publicznego, polski rząd również sięgnął po to narzędzie, głównie za pośrednictwem PFR oraz BGK" - napisano.
"Łącznie wydatki publiczne zrealizowane za pośrednictwem funduszy pozabudżetowych w 2022 r. sięgnęły 324 mld zł" - dodano.
W tabeli zaprezentowano porównanie skali stosowania instrumentów finansowania pozabudżetowego w Polsce i Niemczech. Ze względu na różnice w metodologii naliczania tego zadłużenia w obu krajach, w celach porównawczych prezentujemy wartości skumulowane dla Niemiec. Co istotne, na poziomie międzynarodowym brakuje ewidencji tego typu instytucji i skali kreowanych przez nie zobowiązań, dlatego zestawienie należy traktować jedynie poglądowo.
| Tabela 1. Zadłużenie pozabudżetowe jako proc. PKB w Polsce i Niemczech | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Całkowite zadłużenie pozabudżetowe na koniec roku kalendarzowego | ||||||
| Polska2 | 10,4 | 10,7 | 12,5 | 13,6 | 14,1 | 15,4 |
| Skumulowane zadłużenie pozabudżetowe | ||||||
| Niemcy | n.d. | n.d. | 5,3 | 7,6 | 9,5 | 10,7 |
|
Uwaga: w Niemczech przedstawia się zadłużenie pozabudżetowe zaciągnięte w danym roku kalendarzowym. W praktyce oznacza to, że w danych za pojedyncze lata nie widać zadłużenia całkowitego, gdyż jest ono „rozciągnięte” w czasie. 2 Dług pozabudżetowy obliczony jako różnica między długiem sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz długiem Skarbu Państwa |
||||||
W szacunków PIE wynika, że w 2022 roku zadłużenie pozabudżetowe jako proc. PKB w Polsce wyniosło 10,7 proc. , w 2023 roku ma wzrosnąć do 12,5 proc., w 2024 roku - 13,6 proc, w 2025 - 14,1 proc. i w 2026 roku - 15,4 proc.
Niemcy dla porównania
Na lata 2022-26 niemiecki rząd zaplanował wydatki pozabudżetowe w 15 różnych
funduszach i programach, często składających się z kolejnych subfunduszy. 6 z nich do-
tyczy skutków pandemii COVID-19, a pozostałe obejmują następujące obszary: obniżki cen
energii (3 programy), ulgi podatkowe (3 programy), obronność, podwyżki emerytur, podwyż-
ki pensji, pomoc humanitarną, rozwój technologiczny, walkę ze zmianami klimatycznymi
oraz, co ciekawe, środki na zakup pakietu większościowego w koncernie energetycznym
Uniper od fińskiego Fortum. Tylko w 2022 r. wydatki realizowane za pośrednictwem fun-
duszy pozabudżetowych wyniosły w Niemczech 120 mld EUR3.
Fundusze pozabudżetowe stosują także inne kraje z grupy największych gospodarek UE. Zgodnie z włoskim planem budżetowym opublikowanym pod koniec 2022 r., rząd do 2025 r. będzie miał do dyspozycji 24 fundusze i programy pozabudżetowe, w ramach których realizowane będą wydatki publiczne. 6 z nich będzie przeznaczone na ulgi podatkowe, 5 na obniżki cen energii, po 2 na podwyżki emerytur oraz bezpośrednie wsparcie dla najbiedniejszych. Ponadto, pojedyncze fundusze będą wydatkowane na bieżącą działalność administracji, fundusz zdrowia, inwestycje infrastrukturalne, wsparcie dla samorządu oraz wsparcie dla szkół (4 obszarów nie sprecyzowano).
Nadzwyczajne okoliczności wywołane kryzysem pandemicznym oraz inwazją Rosji na Ukrainę sprawiły, że fundusze pozabudżetowe stają się coraz ważniejszym narzędziem finansowania potrzeb społecznych w największych gospodarkach UE - pisze PIE.
Dobry czy zły kierunek?
Jednoznaczna ocena, czy jest to dobra wiadomość dla stabilności unijnej gospodarki wymagałaby osobnej analizy uwzględniającej m.in. społeczne konsekwencje braku takich mechanizmów. Wpływ
funduszy pozabudżetowych na długoterminową stabilność gospodarczą jest z kolei uzależniony przede wszystkim od ich wielkości oraz rozłożenia wydatków w czasie. Nie ulega wątpliwości, że ze względu na ich coraz powszechniejsze stosowanie, potrzebne jest stworzenie uniwersalnej metodologii ich kategoryzowania przez Eurostat lub Komisję Europejską, by móc dokonywać wiarygodnych porównań międzynarodowych - kończy Polski Instytut Ekonomiczny.
1 Obliczone jako różnica między: długiem sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2022 r. (1560 mld PLN) oraz długiem skarbu państwa (1236 mld PLN) wg danych Ministerstwa Finansów.
2 Dług pozabudżetowy obliczony jako różnica między długiem sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz długiem Skarbu Państwa.
3 Obliczone jako proc. wydatków pozabudżetowych niemieckiego rządu w 2022 r. (3,1 proc. podane w German Federal Ministry of Finance, German Draft Budgetary Plan 2023) pomnożony przez niemieckie PKB w 2022 r. (3,867 mld EUR wg danych destatis.de)
map/ ana/
