Wydatki na turnusy rehabilitacyjne, koszty użytkowania samochodu, zabiegów leczniczych, sprzętu do rehabilitacji (sprzęt sportowy) czy też ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych (np. wózki, łóżka), utrzymanie psa asystującego czy też opłaty za pomoc pielęgniarską lub rehabilitacyjną – tego rodzaju odliczeń dokonać mogą od dochodu osoby z określonymi problemami zdrowotnymi, w tym również osoby niepełnosprawne, a także podatnicy posiadający na utrzymaniu osobę niepełnosprawną.
Ulgę rehabilitacyjną odliczać można w zeznaniu PIT-36, PIT-37, PIT-28. Opodatkowani podatkiem liniowym (PIT-36L) lub kartą podatkową (PIT-16) nie odliczą od dochodu wydatków na rehabilitację, chyba że posiadają również inne źródła przychodów, rozliczanych w deklaracjach wskazanych powyżej.
Z odliczenia skorzystać można w ramach następujących grup wydatków:
- sprzęty rehabilitacyjne oraz sprzęty ułatwiające wykonywanie czynności życiowych,
- wydatki na samochód oraz inne wydatki na dojazdy na zabiegi i turnusy związane z ulgą,
- wydatki na zabiegi, leczenie i pobyt w ośrodkach
- wydatki na pomoc związaną z niepełnosprawnością,
- wydatki na czasopisma fachowe.
Do wykazania prawa do ulgi wymagane jest udowodnienie niezbędności wydatków poprzez wskazanie:
- orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, lub
- decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia,
- orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.
Dodatkowo w większości przypadków obowiązkowe jest potwierdzenie dokonania wydatku na cele rehabilitacyjne. Potwierdzenie nastąpić może dzięki potwierdzaniu wydatków poprzez imienne dokumenty (np. faktury, rachunki). Same paragony lub inne dokumenty nie wskazujące kto lub kiedy poczynił określone szczegółowo wydatki, nie pozwolą korzystać z ulgi rehabilitacyjnej.
Wyjątkiem od tej zasady pozostają wydatki na przewodników, psa asystującego lub wydatki na wykorzystywany dla dojazdów na zabiegi samochód osobowy. W tych trzech przypadkach nie są wymagane dokumenty potwierdzające wydatki w faktycznie ponoszonych kwotach, natomiast na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej należy przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
- wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
- okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
- okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.
Wydatki na komputer, telefon, tablet a ulga rehabilitacyjna
Organy skarbowe dopuszczają co do zasady rozliczanie w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki na zakup komputera, tabletu, laptopa z drukarką itp. Wskazują jednak, że pomiędzy rodzajem nabytego sprzętu a rodzajem niepełnosprawności pozostawać musi ścisły związek, sprzęt musi być zindywidualizowany dla celów wynikających z niepełnosprawności.
A zatem zakupiony sprzęt musi:
-
mieć indywidualny charakter,
-
być wykorzystywany (używany) w rehabilitacji lub ułatwiać wykonywanie czynności życiowych, ograniczenie których wynika z zakresu niepełnosprawności.
Jeżeli komputer, telefon będzie dostosowany do celów wynikających z niepełnosprawności (np. w związku z niedowidzeniem), można go rozliczyć w ramach ulgi (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, 3.09.2013 r., sygn. akt IBPBII/1/415-576/12/MCZ).
Natomiast sprzęt nie posiadający zindywidualizowanego charakteru nie może być odliczany od dochodu. W ramach ulgi rozliczać można bowiem zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego. Choć organy podatkowe nie kwestionują faktu, że sprzęt elektroniczny ułatwia wykonywanie czynności życiowych, jednak są one dobrami powszechnego użytku, przeznaczonymi dla wszystkich osób niezależnie od tego, czy są osobami niepełnosprawnymi, czy cieszącymi się dobrym zdrowiem. Dlatego też gdy nie wyróżniają się one indywidualnymi cechami i nie są w sposób szczególny przystosowane do niepełnosprawności, nie spełniają kryteriów „indywidualnego sprzętu" niezbędnego w rehabilitacji oraz ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych (por. np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, 23.07.2015 r., sygn. akt ITPB2/4511-524/15/MM).
Metodą na indywidualizację kupowanego sprzętu jest m.in. zakup odpowiedniego oprogramowania, pozwalającego na korzystanie z laptopa w sposób pozwalający na ułatwianie czynności życiowych w związku z konkretną niepełnosprawnością.
Nie ma możliwości, by w ramach ulgi odliczać wydatki na dostęp do sieci internet. Wydatek nie spełnia wówczas kryterium uznania go za poniesiony na zakup urządzenia, sprzętu czy też narzędzia, a zatem nie jest rozliczana w ramach ulgi rehabilitacyjnej (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, 12.06.2014 r., sygn. akt IBPBII/1/415-205/14/BJ).
Wydatki na łóżko rehabilitacyjne, materac, sprzęt sportowy a ulga rehabilitacyjna
W przypadku zakupu materaca czy też łóżka, wydatek musi mieć charakter indywidualny, wynikający z danego rodzaju niepełnosprawności. Właściwym do stwierdzenia, czy dany przedmiot jest niezbędny w rehabilitacji oraz będzie ułatwiał wykonywanie czynności życiowych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, jest w szczególności lekarz specjalista, który biorąc pod uwagę stan zdrowia konkretnej osoby i potrzeby indywidualnej rehabilitacji, może ten fakt potwierdzić, np. w wydanym zaświadczeniu. Warto więc zakup sprzętu tego rodzaju poprzedzić wizytą u lekarza specjalisty, który pisemnie wskaże, że zakup jest niezbędny w procesie rehabilitacji (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, 10.06.2015 r., sygn akt IBPBII/1/4511-260/15/MD).
Ta sama zasada dotyczyć powinna zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, w tym sprzętu mającego charakter sprzętu sportowego, na który wydatek można rozliczać w ramach ulgi, pod warunkiem zindywidualizowania jego charakteru i konieczność jego posiadania i użytkowania w procesie rehabilitacji.
Ulga pozwala na odliczanie zakupu i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.
Wydatki na samochód i paliwo a ulga rehabilitacyjna
W ramach ulgi rehabilitacyjnej możliwe jest odliczanie wydatków na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2 280 zł.
Odliczenie dotyczy zatem wyłącznie wydatku na używania, a nie na zakup samochodu. Dodatkowo, musi to tyć samochód osobowy, a nie inny (bus, dostawczy, o przeznaczeniu mieszanym). Powinien być to pojazd, który w części przynajmniej jest wykorzystywany prywatnie, a zatem nie jest środkiem trwałym w firmie, wykorzystywanym wyłącznie do działalności gospodarczej.
Dopuszczalnym jest przekazanie pojazdu osobie niepełnosprawnej darowizną, jak i sprzedaż tej osobie takiego pojazdu. W przypadku osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych, umowa musi być sporządzona w taki sposób, by była ważna i pojazd był własnością lub współwłasnością rozliczającego ulgę rehabilitacyjną. Dopuszczalne jest również, by umowa darowizny czy tez sprzedaży dotyczyła udziału we własności pojazdu (nawet w niewielkiej części).
Odliczeniu od dochodu podlegają również wydatki na:
- odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
- osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
- osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż karetką transportu sanitarnego;
- odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
- na turnusie rehabilitacyjnym,
- w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
- na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.
Wydatki na zabiegi, operacje i turnusy rehabilitacyjne
W ramach ulgi odliczać można wydatki za odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, a także za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, a także kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.
Ponadto odliczeniu podlega również odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne. Organy podatkowe odróżniają jednak zabieg od operacji i tylko niektóre wydatki pozwalają rozliczać w ramach ulgi. Tytułem przykładu:
- odliczeniu nie podlega wydatek na zabieg usunięcia zaćmy (zabieg okulistyczny usunięcia zaćmy w poprawia stan jego zdrowia, nie można go zakwalifikować jako zabieg rehabilitacyjny, lecz wyłącznie jako zabieg o charakterze medycznym innym niż rehabilitacyjny, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie , 27.06.2014 r., sygn. akt IPPB4/415-260/14-4/MS1),
- odliczeniu nie podlega opłata za podanie leku, gdyż nie można tej czynności uznać za zabieg rehabilitacyjny, lecz wyłącznie jako zabieg o charakterze medycznym innym niż rehabilitacyjny (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, 27.08.2015 r., sygn. Akt IBPB-2-1/4511-156/15/DP),
- odliczeniu nie podlega zabieg operacyjny endoprotezoplastyki całkowitej kolana, dyż nie można tej czynności uznać za zabieg rehabilitacyjny, lecz wyłącznie jako zabieg o charakterze medycznym innym niż rehabilitacyjny (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, sygn. Akt 16.07.2013 r., sygn. akt IBPBII/1/415-439/13/MZ).
Wydatki na leki a ulga rehabilitacyjna
Korzystanie z ulgi na leki zmusza do obliczania różnicy w wartości pomiędzy kwotą miesięcznie wydawaną na leki a kwotą 100 zł. Bardzo popularne odliczenie ma jednak szereg ograniczeń. Przysługuje bowiem wyłącznie, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo). Zakup dotyczyć powinien leków, a nie innych substancji wykorzystywanych w rehabilitacji (np. suplementów, witamin). Wydatek udokumentowany musi być imiennymi dokumentami wystawianymi na nazwisko niepełnosprawnego.
Z ulgi może korzystać również osoba, na której utrzymaniu pozostaje niepełnosprawny, pod warunkiem, że osobami tymi są współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – a w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9 120 zł. W takim wypadku dokumenty potwierdzające ulgę wystawiane powinny być na nazwisko osoby, na utrzymaniu której pozostaje osoba niepełnosprawna.
Adwokat Łukasz Wieszczeczyński, www.adwokaci-twz.pl
