Na długo czy na krótko?
Pierwszym krokiem w budowaniu planu oszczędzania powinno być uporządkowanie celów, do których realizacji konieczne będą zgromadzone środki. Zadajmy sobie pytanie, kiedy będą potrzebne zaoszczędzone pieniądze:- do 1 roku – to nasze cele krótkoterminowe,
- od 1 do 5 lat – cele średnioterminowe,
- od 5 do 10 lat – cele długoterminowe,
- powyżej 10 lat – cele strategiczne.
Cele wymagające dłuższego okresu gromadzenia środków dają nam większe możliwości wyboru – każde narzędzie oszczędzania dostępne na rynku będzie w tym przypadku odpowiednie. Musimy zatem zawęzić obszar poszukiwań.
Elastycznie czy systematycznie?
Jeśli nasze dochody mają nieregularny charakter, a ich wysokość trudno przewidzieć, powinniśmy skoncentrować się na produktach dających możliwość swobodnego wpłacania środków wtedy, gdy w domowym budżecie pojawią się nadwyżki. Wymóg ten spełniają przede wszystkim rachunki oszczędnościowe, ale również:- fundusze inwestycyjne – w tym przypadku powinniśmy zwrócić uwagę na minimalną wysokość wpłaty,
- lokaty typu „skarbonka” (ostatnio rzadziej spotykane w ofertach banków),
- Indywidualne Konta Emerytalne (gdy oszczędzamy długoterminowo, z myślą o emeryturze),
- obligacje (np. skarbowe) kupowane na rynku pierwotnym lub wtórnym.
Jednorazowe większe wpływy do domowego budżetu również mogą zasilić nasze oszczędności. Dysponując znaczniejszą kwotą wolnych środków, możemy pokonać barierę wejścia typową dla produktów hybrydowych – lokat z polisą, lokat z funduszem oraz produktów strukturyzowanych. Dostępne stają się także niektóre instrumenty nabywane bezpośrednio na rynku kapitałowym – na przykład certyfikaty zamkniętych funduszy inwestycyjnych.
Z łatwym dostępem czy bez pokus?
Produkty oszczędnościowe ze względu na szybkość i konsekwencje wycofania środków można podzielić na:- „swobodne” – wycofanie środków nie wiąże się z konsekwencjami finansowymi i jest natychmiastowe. Do tej grupy zalicza się rachunki oszczędnościowe, ale z zastrzeżeniem, że za więcej niż jedną wypłatę w miesiącu banki z reguły narzucają dodatkową opłatę;
- „powolne” – wycofanie środków nie jest związane z nadzwyczajnymi opłatami, niemniej może zająć kilka dni. Przykładami są jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych czy wszelkie instrumenty nabywane bezpośrednio na rynku kapitałowym (obligacje, certyfikaty zamkniętych funduszy inwestycyjnych – należy pamiętać w tym przypadku o opłatach transakcyjnych);
- „trudno dostępne” – przewidujące dodatkowe opłaty, obciążenie zysku podatkiem lub utratę wypracowanego zysku za wcześniejsze wycofanie środków. W tej grupie mieści się większość dostępnych na polskim rynku produktów oszczędnościowych. Konsekwencje wycofania środków mogą być niezbyt bolesne (np. utrata części odsetek w przypadku lokat bankowych) lub bardziej dotkliwe (np. dodatkowa opłata w produktach strukturyzowanych).
Ostrożnie czy ryzykownie?
Słowo „oszczędzanie” w potocznym rozumieniu przeciwstawia się „inwestowaniu” – to ostatnie bowiem czasami oznacza uzyskanie ponadprzeciętnych zysków, ale innym razem powoduje straty. Ale produkty nazywane „oszczędnościowymi” też nie zawsze są pozbawione ryzyka. W ofertach banków, towarzystw ubezpieczeń i innych pośredników finansowych odnajdziemy instrumenty, które:- nie niosą ze sobą ryzyka i gwarantują określoną (zazwyczaj niską) stopę zwrotu – są to przede wszystkim klasyczne bankowe produkty depozytowe oraz obligacje. Najlepiej nadają się one do przechowywania krótko- i średnioterminowych oszczędności o płynnym charakterze i mogą stanowić narzędzie akumulowania środków, które później zostaną przeznaczone na bardziej ryzykowne formy lokowania;
- nie niosą ze sobą ryzyka straty, lecz nie gwarantują osiągnięcia zysku – przykładem są produkty strukturyzowane ze stuprocentową gwarancją zwrotu kapitału. Można je polecić osobom, które poszukują narzędzia odpowiedniego do przechowania średnioterminowych oszczędności „trudno dostępnych” bez możliwości dokonywania dopłat. Oszczędzający może liczyć na zyski niedostępne dla produktów z poprzedniej grupy, ale jednocześnie ma pewność, że zgromadzony kapitał nie zostanie uszczuplony;
- zakładają możliwość straty o ograniczonej wysokości i nie gwarantują zysku – np. produkty strukturyzowane z gwarancją ochrony kapitału poniżej 100% czy lokaty inwestycyjne, gdzie część inwestowana w fundusze może zostać uszczuplona. Instrumenty tego typu mogą dawać nadzieję na wyższe zyski niż w przypadku produktów z gwarancją zwrotu kapitału, ale nie jest to regułą;
- związane są z nieograniczonym ryzykiem – m.in. jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i programy systematycznego inwestowania bez gwarancji zwrotu kapitału. Są one najlepiej przystosowane do systematycznego gromadzenia oszczędności długoterminowych i strategicznych. Systematyczność wpłat pozwala w tym przypadku na uśrednienie ceny zakupu ryzykownych instrumentów, co zmniejsza niebezpieczeństwo ulokowania większej kwoty w momencie, gdy cena aktywów będzie wysoka.
Indywidualnie i rozważnie
Poszukiwanie odpowiedniej formy gromadzenia oszczędności nie powinno ograniczać się do jednego pytania - ile można zarobić? Do każdego życiowego celu wymagającego finansowego wysiłku warto podejść indywidualnie. Trzeba rozważyć, czy stać nas na ponoszenie ryzyka w imię możliwego zarobku, określić, skąd będą pochodziły nadwyżki pieniężne i jak często będą zasilały nasz rachunek, zastanowić się, czy nagła zmiana planów nie pociągnie za sobą uszczuplenia zgromadzonych zasobów. Chwila refleksji opłaci się później, gdy będziemy zbierali owoce naszej zapobiegliwości.Źródło:
