Ulga mieszkaniowa to preferencyjne rozwiązanie, które pozwala uniknąć podatku od spadków i darowizn w określonych sytuacjach związanych z nabyciem nieruchomości lub środków pieniężnych na cele mieszkaniowe.
Artykuł jest częścią tekstu Jak przekazać nieruchomość w spadku bez komplikacji? Prawniczka wyjaśnia.
Kto może skorzystać z ulgi mieszkaniowej?
Możliwość skorzystania z ulgi mieszkaniowej uzależniona jest od tytułu prawnego, na podstawie którego następuje nabycie nieruchomości (budynku, lokalu lub spółdzielczego prawa), a także od przynależności do określonej grupy podatkowej.
- W przypadku osób zaliczonych do I grupy podatkowej (np. dzieci, wnuki, małżonek, rodzice), ulga mieszkaniowa przysługuje przy nabyciu nieruchomości w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy.
- W przypadku osób należących do II i III grupy podatkowej, możliwość skorzystania z ulgi ogranicza się wyłącznie do sytuacji, gdy nabycie następuje w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego.
- W odniesieniu do osób z III grupy podatkowej wprowadzono dodatkowy warunek. Aby móc skorzystać z ulgi, konieczne jest sprawowanie opieki nad spadkodawcą wymagającym takiej opieki. Opieka ta musi być świadczona na podstawie pisemnej umowy, której podpisy zostały poświadczone notarialnie, przez okres co najmniej dwóch lat przed śmiercią spadkodawcy.
Jakie warunki musisz spełnić, aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej?
Aby zachować prawo do ulgi, należy spełnić łącznie poniższe warunki:
- Brak prawa własności do innego mieszkania lub domu. Jeśli jesteś właścicielem innego lokalu lub budynku mieszkalnego, musisz przenieść własność na zstępnych (dzieci, wnuki), Skarb Państwa lub gminę w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny.
- Brak prawa do spółdzielczych uprawnień mieszkaniowych. Jeśli masz spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, prawo do domu jednorodzinnego lub lokalu w małym domu mieszkalnym, musisz przekazać je zstępnym lub spółdzielni w terminie 6 miesięcy.
- Brak umowy najmu. Jeśli jesteś najemcą lokalu lub budynku, musisz rozwiązać umowę najmu w terminie 6 miesięcy.
- Obowiązek zamieszkania i zameldowania na pobyt stały. Musisz mieszkać w nabytym lokalu lub budynku i być tam zameldowany na pobyt stały przez co najmniej 5 lat.
- Zakaz zbycia nieruchomości. Nie możesz sprzedać ani w inny sposób zbyć nabytego budynku lub lokalu przez 5 lat.
Zwolnienie obejmuje wartość nieruchomości (lub praw do lokalu) do 110 m² powierzchni użytkowej. Jeśli nabywasz udział w nieruchomości – ulga przysikujługuje proporcjonalnie do wielkości udziału.
Co zrobić, aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej?
Aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej, konieczne jest poinformowanie o tym naczelnika urzędu skarbowego przed wydaniem decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe. Informację o zamiarze skorzystania z ulgi można:
- wpisać w polu „Uwagi” w formularzu SD-3, lub
- złożyć w formie osobnego, pisemnego oświadczenia.
Jeśli nabycie nieruchomości (lub udziału w niej) następuje w formie aktu notarialnego, np. w ramach umowy darowizny, informację o zamiarze skorzystania z ulgi należy przekazać notariuszowi, który przygotowuje akt przeniesienia własności. W takim przypadku notariusz zgłasza ulgę do urzędu skarbowego w imieniu podatnika.
Kiedy tracisz prawo do ulgi mieszkaniowej?
Prawo do ulgi mieszkaniowej możesz utracić, jeżeli w ciągu 5 lat od nabycia:
- zbywasz budynek, lokal lub udział w nich (np. sprzedajesz, darujesz)
- przestajesz w nim mieszkać
- zmieniasz adres zameldowania na pobyt stały
W przypadku zaistnienia takiej sytuacji masz obowiązek poinformować o tym naczelnika urzędu skarbowego.
Jak liczyć 5-letni okres zamieszkiwania?
Jeśli w chwili złożenia zeznania podatkowego SD-3 lub podpisania umowy darowizny mieszkasz i jesteś zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu, okres 5 lat liczysz od tej daty.
PRZYKŁAD:
Pani Maria zmarła w 2021 roku, pozostawiając w spadku dom dla swojego syna Jana. Jan mieszka w tym domu od 2019 roku i jest tam zameldowany na pobyt stały. 22 marca 2022 roku Pan Jan złożył w urzędzie skarbowym zeznanie SD-3, w którym oświadczył, że spełnia warunki do skorzystania z ulgi mieszkaniowej. Zadeklarował, że nadal będzie mieszkał w odziedziczonym domu przez co najmniej 5 lat.
Od kiedy liczony jest 5-letni okres?
Okres ten liczy się od dnia
złożenia zeznania podatkowego SD-3, czyli od 22 marca 2022 roku.
Jeśli zamieszkujesz i meldujesz się na pobyt stały dopiero później, masz na to rok od złożenia zeznania lub podpisania umowy – wtedy okres 5 lat liczy się od dnia zameldowania.
PRZYKŁAD:
Pan Andrzej zmarł 10 marca 2024 r. Zostawił testament, w którym mieszkanie zapisał swojemu wnukowi Michałowi. Michał nigdy nie mieszkał w tym mieszkaniu, nie był tam zameldowany. Po złożeniu zeznania SD-3 w maju 2024 r., Michał wprowadził się do mieszkania i zameldował na pobyt stały w dniu 1 lipca 2024 r.
Od kiedy liczy się 5-letni okres zamieszkiwania dla ulgi?
W przypadku, gdy nabywca nie mieszkał wcześniej w mieszkaniu,
5-letni okres liczy się od dnia zamieszkania
potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały – w tym przypadku od 1 lipca 2024 r.
Kiedy zachowujesz prawo do ulgi, mimo zbycia nieruchomości?
Prawo do ulgi mieszkaniowej nie zostaje utracone, jeżeli spełnione zostaną określone warunki:
- udział w budynku lub lokalu zostaje przeniesiony na innego ze spadkobierców lub obdarowanych, lub
- zbycie nieruchomości (lub udziału w niej) było uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a uzyskane środki pieniężne zostały w całości przeznaczone na zakup innego budynku mieszkalnego, lokalu, spółdzielczego prawa do lokalu (lub udziału w nim), albo na budowę innego budynku lub lokalu mieszkalnego.
Dodatkowo:
- środki ze sprzedaży muszą zostać przeznaczone na te cele w terminie do 2 lat od dnia zbycia,
- łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym lub wybudowanym budynku (lokalu) musi wynosić co najmniej 5 lat i być potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały.
Magdalena Łabuda z Kancelarii Babiak
Artykuł jest częścią tekstu Jak przekazać nieruchomość w spadku bez komplikacji? Prawniczka wyjaśnia.
Przewodnik po kwestiach prawnych i finansowych rodziny
1. Dostęp do kont bankowych i produktów finansowych »
- Co dzieje się z kontem bankowym po śmierci właściciela?
Blokada środków, wygaśnięcie pełnomocnictw, sytuacja kont wspólnych. - Jak szybko przekazać pieniądze bliskim?
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – zasady, beneficjenci, limity. - Wspólne konto po śmierci współposiadacza – co warto wiedzieć?
Czy bank może je zamknąć? Jak zabezpieczyć dostęp do środków?
2. Dziedziczenie: testament czy reguły ustawowe? »
Kto dziedziczy, jak uniknąć sporów i zapewnić podział zgodny z wolą spadkodawcy?
3. Małoletni jako spadkobiercy – kluczowe aspekty »
Zarząd majątkiem, ograniczenia prawne, zabezpieczenie przyszłości dziecka.
4. Jak przekazać nieruchomość w spadku bez komplikacji? »
Formalności, podział między spadkobierców.
5. Sukcesja biznesu: jak chronić firmę po śmierci właściciela? »
Zarząd sukcesyjny vs. fundacja rodzinna – które rozwiązanie wybrać?
6. Czerwona teczka – sposób na uporządkowanie finansów »
Jak przygotować zestaw kluczowych dokumentów, by ułatwić bliskim przejęcie majątku?
Magdalena Łabuda z Kancelarii Babiak
