W czwartek po południu, w zamku Balmoral, w wieku 96 lat zmarła Królowa Elżbieta II. Karol, najstarszy syn Elżbiety II, został po jej śmieci następcą tronu. London Brigde is down...
"Królowa zmarła w spokoju w Balmoral dziś po południu. Król Karol i królewska małżonka pozostaną dziś wieczorem w Balmoral, a jutro powrócą do Londynu" - w tak lakonicznym komunikacie Pałac Buckingham poinformował w czwartek wieczorem o śmierci władczyni.
The Queen died peacefully at Balmoral this afternoon.
— The Royal Family (@RoyalFamily) September 8, 2022
The King and The Queen Consort will remain at Balmoral this evening and will return to London tomorrow. pic.twitter.com/VfxpXro22W
Flaga na Pałacu Buckingham została opuszczona do połowy masztu. Tłumy rozpaczające po śmierci królowej po raz ostatni zaśpiewali brytyjski hymn ze słowami "God save The Queen", by później po raz pierwszy zaintonować "God save the King". Królowa Elżbieta II była najdłużej panującym monarchą, z kolei król Karol III będzie najstarszym z dynastii, który objął tron.
W zamku Balmoral przy łożu królowej czuwali następca tronu książę Walii Karol i księżniczka Anna. Obecna była także księżna Camila.
Książę William, Książę Edward, książę Andrzej i książę Harry ruszyli do Szkocji, gdy tylko dotarła do nich informacja o pogarszającym się stanie zdrowia królowej. Niestety zgodnie z doniesieniami prasowymi na miejsce dotarli już po śmierci monarchini.
Przeczytaj także
Brytyjska premier Liz Truss została poinformowana o śmierci królowej Elżbiety II w czwartek o godzinie 16:30 brytyjskiego czasu. Rzecznik szefowej rządu dodał, że wiadomość została przekazana Truss przez sekretarza gabinetu Simona Case'a, a po jej otrzymaniu premier rozmawiała z nowym królem Karolem III. Rzecznik przekazał też, że premier przewodniczyła posiedzeniu rządu, które zwołano na godz. 21:00 brytyjskiego czasu.
Księżna Kate wraz z dziećmi pozostała w Londynie. Był to bowiem ich pierwszy dzień w nowej szkole.
Nowy następca brytyjskiego tronu książę William i jego żona księżna Kate będą nosić teraz tytuły księcia i księżnej Kornwalii i Cambridge - potwierdzono w czwartek wieczorem. William i Kate nosili do tej pory tytuły księcia i księżnej Cambridge, zaś tytuł księżnej Kornwalii miała żona dotychczasowego następcy tronu, Karola - Camilla. W związku ze śmiercią królowej Elżbiety II, jej najstarszy syn automatycznie przejął tron, przyjmując imię Karola III, z kolei jego starszy syn William został następcą tronu.
Syn Karola III i jego żona Kate są zatem obecnie księciem i księżną Cambridge oraz Kornwalii. Niebawem może się to jednak zmienić, ponieważ monarcha nada Williamowi tytuł księcia Walii. Ponadto William i Kate będą mogli tytułować się mianem hrabiego i hrabiny Chester.
Dzieci drugiego z synów Karola III Harry'ego, noszącego tytuł księcia Sussex, oraz jego żony Meghan otrzymają tytuły arystokratyczne. Urodzeni odpowiednio w 2019 i 2021 roku Archie i Lilibet, czyli prawnuk i prawnuczka królowej Elżbiety II, zostają księciem i księżniczką.
Hołd Karola III dla zmarłem Królowej i Matki
"Śmierć mojej Matki, Jej Królewskiej Mości, jest chwilą największego smutku dla mnie i wszystkich członków mojej rodziny.
Głęboko opłakujemy umiłowaną Władczynię i bardzo kochaną Matkę. Wiem, że jej strata będzie głęboko odczuwana w całym kraju, królestwach i Wspólnocie Narodów, a także przez niezliczone rzesze osób na całym świecie.
Podczas tego okresu żałoby i zmian, moja rodzina i ja będziemy szukać oparcia w szacunki i głębokich uczuciach, jakie wywoływała w sercach Królowa".
Co teraz? Wielka Brytania i królestwa Wspólnoty Narodów ogłosiły dziesięciodniowy okres żałoby. Ciało królowej zostanie przewiezione pociągiem z Aberdeen do Edynburga, gdzie najpierw spocznie w pałacu Holuroodhouse, który jest oficjalną rezydencją królowej. Po nabożeństwie w katedrze św. Idziego (tam też będzie księga kondolencyjna) trumna zostanie umieszczona na pokładzie Royal Train na stacji Waverly i przewieziona do Londynu. Ta operacja otrzymała kryptonim "Jednorożec" [szczegóły 10 dni żałoby po śmierci królowej w ramce poniżej].
Choć data pogrzebu brytyjskiej królowej Elżbiety II nie została jeszcze podana, to wiadomo, że ceremonia pogrzebowa odbędzie się w Opactwie Westminsterskim w Londynie, ale później jej ciało zostanie złożone w kaplicy na zamku w Windsorze u boku męża, księcia Filipa. Data pogrzebu Elżbiety II najprawdopodobniej zostanie ogłoszona jeszcze w piątek, najprawdopodobniej odbędzie się on 17 lub 18 września.
"W związku ze śmiercią Jej Królewskiej Mości, życzeniem Jego Królewskiej Mości jest, aby okres królewskiej żałoby był przestrzegany od teraz do siedmiu dni po pogrzebie Królowej" - przekazał w oświadczeniu Pałac Buckingham.
Królewska żałoba będzie obowiązywała członków rodziny królewskiej, pracowników dworu królewskiego i przedstawicieli dworu pełniących oficjalne obowiązki, wraz z oddziałami zaangażowanymi w obowiązki ceremonialne. Jest ona dłuższa niż żałoba narodowa, która jak się oczekuje będzie trwała do następnego dnia po pogrzebie.
Jak przekazano, rezydencje królewskie będą zamknięte do czasu zakończenia pogrzebu królowej. Nie będzie w nich ksiąg kondolencyjnych, wpisów można dokonywać jedynie w wirtualnej księdze, która jest dostępna na stronie internetowej rodziny królewskiej.
Jeszcze przed pogrzebem następca tronu wyruszy ze swoją małżonką w podróż po Wielkiej Brytanii. Później Wyspy czeka szereg zmian, m.in. wymiana całej waluty, gdyż trzeba będzie zmienić m.in. napis na "God save the King".
NIe tylko hymn, ale i znaczki, pieniądze czy paszporty
W Wielkiej Brytanii wszystkie banknoty i monety noszą wizerunek zmarłej królowej, lecz po jej śmierci pojawią się nowe - z obliczem nowego króla Karola III. Pieniądze z wyobrażeniem Elżbiety II jeszcze przez pewien czas pozostaną prawnym środkiem płatniczym. Niebawem zostanie wyznaczona data, po której nie będzie można ich już używać.
Gotówka z wizerunkiem królowej jest również używana w takich krajach jak Kanada, Australia i Nowa Zelandia; one również stopniowo będą wycofywać banknoty i monety, na których widnieje Elżbieta II.
Monogram królowej jest na mundurach wielu formacji brytyjskich, w tym na ubiorach policjantów i żołnierzy. Mundury te prawdopodobnie będą sukcesywnie zastępowane przez ubiory z monogramem Karola III.
Brytyjski paszport zawiera formułę: "Sekretarz Stanu Jej Brytyjskiej Królewskiej Mości prosi i wymaga w imieniu Jej Królewskiej Mości wszystkich, których może to dotyczyć, aby pozwolili okazicielowi tego dokumentu przejść swobodnie bez przeszkód i udzielili okazicielowi takiej pomocy i ochrony, jaka może być konieczna". Nowo wydawane paszporty będą uwzględniały zmianę zaimków osobowych związaną z odmienną płcią nowego monarchy. Stare paszporty zachowają jednak ważność do końca okresu określonego podczas ich wydania.
W dniu pogrzebu Elżbiety II nie będą działały banki; firmy i sklepy częściowo zamknięte
W dniu pogrzebu królowej Elżbiety II nie będą funkcjonowały w Wielkiej Brytanii banki, natomiast większość firm i sklepów, które pozostaną otwarte, planuje pracę w ograniczonym wymiarze godzin; odwołane zostaną wydarzenia sportowe, zmieniono ramówki programów telewizyjnych - informuje w piątek dziennik "Mirror".
Według gazety pogrzeb monarchini odbędzie się w poniedziałek, 19 września.
Pracodawcy nie będą mieli obowiązku, by udzielić swoim pracownikom urlopu w dniu pogrzebu, lecz większość przedsiębiorstw prawdopodobnie i tak zdecyduje się na taki krok w związku z żałobą narodową. Londyńska giełda pozostanie zamknięta co najmniej w dniu pogrzebu królowej i prawdopodobnie przez kilka dni po uroczystościach, co może kosztować brytyjską gospodarkę miliardy funtów - czytamy na łamach dziennika.
Władze nie przewidują zamykania szkół. Decyzja w sprawie działalności pubów, podobnie jak m.in. sklepów, należy do właścicieli lokali. Powiadomiono również, że teatry nie będą odwoływać zaplanowanych przedstawień, ale podczas występów zostanie przyciemnione oświetlenie, a pamięć Elżbiety II zostanie uczczona minutą ciszy. Odgrywany będzie hymn państwowy, a widzowie otrzymają możliwość wpisania się do ksiąg kondolencyjnych.
Prawdopodobnie wszystkie wydarzenia sportowe, w tym mecze piłki nożnej i krykieta, odbędą się w innych terminach.
Elżbieta II powoli "oddawała" już część obowiązków
Stan zdrowia królowej Elżbiety od dawna budził niepokój. Od października cierpiała na epizodyczne problemy z poruszaniem się. Na początku roku to książę Karol zastępował królową podczas uroczystego otwarcia parlamentu. Lekarze zalecili jej także odpoczynek zamiast nabożeństwa podczas Niedzieli Pamięci w listopadzie w Londynie (czyli Remembrance Day - to międzynarodowe święto na cześć poległych żołnierzy, które w Wielkiej Brytanii obchodzone jest w niedzielę najbliższą 11 listopada) czy rozmów COP26 w Glasgow.
Królowa, która straciła księcia Filipa w kwietniu ubiegłego roku, w lutym przeszła COVID-19. Choć jej objawy były dość łagodne i przypominające przeziębienie, to po chorobie czuła się "bardzo wyczerpana i zmęczona". Jednak pojawiła się na dwóch krótkich uroczystościach podczas swojego Platynowego Jubileuszu w czerwcu.
Fotografie z wtorkowych spotkań wzbudziły nowe dyskusje: choć stała na nich uśmiechnięta, to widać był na nich m.in. siniaki na rękach.
Odejście królowej nastąpiło ponad rok od śmierci jej ukochanego męża Filipa, jej "siły i przewodnika", który zmarł w wieku 99 lat w kwietniu 2021 roku.
Najdłużej panujący władca
Elżbieta Aleksandra Maria pobiła rekord pod względem lat panowania ustanowiony przez królową Wiktorię, której jest prawnuczką. 33 państwa uznawały ją za swoją władczynię. Miała 10 lat, kiedy w 1936 roku zmarł jej dziadek król Jerzy V. Tron objął jej stryj Edward VIII, który jednak abdykował, nie mogąc poślubić dwukrotnie rozwiedzionej Amerykanki Wallis Simpson. Królem został więc jego młodszy brat, a ojciec Elżbiety - Jerzy VI.
Swoją publiczną służbę Elżbieta zaczęła jako 14-latka, występując w nadawanej przez BBC audycji radiowej, która miała podtrzymywać na duchu dzieci ewakuowane za granicę z powodu wojny. Pod koniec wojny zaangażowała się też bardziej bezpośrednio w wysiłek wojenny, służąc w kobiecej Pomocniczej Służbie Terytorialnej, gdzie przeszła przeszkolenie jako kierowca ciężarówki i mechanik.
Choroba ojca, u którego zdiagnozowano nowotwór gardła, sprawiła, że księżniczka Elżbieta już w 1951 roku przejęła część jego obowiązków. "Deklaruję przed wami wszystkimi, że całe moje życie, czy będzie ono długie, czy krótkie, będzie poświęcone służbie wam i służbie naszej wielkiej imperialnej rodzinie, do której wszyscy należymy" - powiedziała 21 kwietnia 1947 roku w przemówieniu radiowym w dniu swoich 21. urodzin księżniczka Elżbieta. Wówczas nikt jeszcze nie przypuszczał, że tak szybko zostanie ona królową Elżbietą II, że jej życie będzie aż tak długie, ani że wspomniane przez nią imperium tak szybko się rozpadnie.
Jej koronacja odbyła się 2 czerwca 1953 roku.
Podczas swojego panowania przyjmowała 15 premierów: Churchilla, Edena, Macmillana, Douglas-Home’a, Wilsona, Heatha, Callaghana, Thatcher, Majora, Blaira, Browna, Camerona, May, Johnsona i Truss. Wszyscy wychwalali jej dar słuchania i rozumienia problemów oraz orientację w dokumentach państwowych. Heath określał spotkania z królową mianem „wyczerpujących wizyt u psychiatry”. Uważa się, że jej ulubionymi premierami byli Churchill, Macmillan i Wilson. Miała również dobre relacje z Blairem na początku jego urzędowania, ale w ostatnich latach ich wzajemne stosunki się ochłodziły.
Była także pierwszą monarchinią brytyjską, która nawała tytuły szlacheckie gwiazdom popkultury czy sportu.
"W naszej historii żaden monarcha nie służył temu krajowi tak długo jak ten, z pierwszym Platynowym Jubileuszem w historii, ale co ważniejsze, żaden monarcha nigdy nie służył mu tak dobrze. [...] Ta niezwykła kobieta, która z woli Boga i zgodnie z prawem prowadziła swój kraj w dobrych i złych czasach. Poświęciła swoje życie narodowi, ukochanej Wspólnocie Narodów i wyobrażeniu o tym, czym może i powinna być monarchia konstytucyjna. (...) Żaden monarcha, dzięki swoim wysiłkom, poświęceniu i osiągnięciom, nie zasługuje lepiej na miano wielkiego. I dla mnie już teraz jest Elżbietą Wielką" - powiedział w Izbie Gmin tuż przed obchodzonym na początku czerwca Platynowym Jubileuszem ówczesny premier Boris Johnson.
"London Bridge is down". 10 dni po śmierci królowej.
Informacja o śmierci królowej została przekazana premier Wielkiej Brytanii przez prywatnego sekretarza królowej, który poinformował o tym również Sekretarza Gabinetu i Tajnej Rady.
Globalne Centrum Reagowania Ministerstwa Spraw Zagranicznych (FCDO) wysłało informacje do 15 rządów poza Wielką Brytanią, gdzie królowa była głową państwa, oraz do pozostałych 38 krajów Wspólnoty Narodów.
Dzień śmierci królowej jest ogłoszony jako D-Day. Każdy kolejny dzień, aż do dnia pogrzebu, będzie miał nazwę D-Day+1, D-Day+2 itd.
Ministrowie zostali powiadomieni pocztą elektroniczną o śmierci królowej. Po otrzymaniu tego e-maila flagi w Whitehall zostały opuszczone do połowy masztu (w ciągu 10 minut od momentu ogłoszenia).
Stowarzyszenie Prasowe rozesłało informację na całym świecie, jednocześnie lokaj przeszedł przez dziedziniec Pałacu Buckingham i przypiął "Oficjalne Zawiadomienie" o śmierci królowej (wydane przez Dom Królewski) do pałacowej bramy.
Strona internetowa rodziny królewskiej zmieniła się na czarną stronę z oświadczeniem potwierdzającym śmierć królowej.
Strona internetowa rządu Wielkiej Brytanii wyświetliła czarny baner u góry.
Oświadczenie wygłosiła premier Liz Truss.
Premier odbędzie audiencję z nowym królem (rozpocznie się plan SPRING TIDE).
Następca tronu przyjął imię Karol III.
Karol III wygłosi orędzie do narodu.
D-Day+1
Rada Akcesyjna zbierze się o godzinie 10.00 rano, aby ogłosić króla Karola nowym suwerenem.
Proklamacja zostanie odczytana w Pałacu św. Jakuba i Royal Exchange.
Parlament spotka się, aby uzgodnić przesłanie kondolencyjne i aby deputowani złożyli hołd w Izbie Gmin. Wszystkie prace parlamentarne zostaną zawieszone na 10 dni.
Premier i gabinet spotkają się z nowym królem o 15.30.
D-Day+2
Ciało królowej zostanie przewiezione do Londynu pociągiem królewskim (operacja UNICORN).
D-Day+3
Król Karol III otrzyma pismo kondolencyjne z Westminster Hall.
Następnie wyruszy w żałobną podróż po Wielkiej Brytanii, zaczynając od Szkocji. Otrzyma pismo kondolencyjne w parlamencie szkockim i weźmie udział w nabożeństwie w katedrze St.Giles w Edynburgu.
D-Day+4
Król Karol przybędzie do Irlandii Północnej, gdzie otrzyma kolejne pismo kondolencyjne w zamku Hillsborough i weźmie udział w nabożeństwie w katedrze św. Anny w Belfaście.
Odbędzie się próba operacji LION: procesja z trumną królowej z Pałacu Buckingham do Pałacu Westminsterskiego.
D-Day+5
Operacja LION: Trumna Królowej zostanie przeniesiona z Pałacu Buckingham do Pałacu Westminsterskiego ceremonialną trasą przez Londyn. W Westminster Hall odbędzie się nabożeństwo żałobne.
D-Day+6
Operacja FEATHER: Ciało królowej spędzi kolejne trzy dni w Pałacu Westminsterskim. Trumna będzie spoczywała na katafalku otwarta dla publiczności przez 23 godziny na dobę.
Odbędzie się próba oficjalnego konduktu pogrzebowego.
D-Day+7
Król Karol III pojedzie do Walii, aby otrzymać pismo kondolencyjne od parlamentu walijskiego i wziąć udział w nabożeństwie w katedrze Liandaff w Cardiff.
D-Day+8 i 9
Ostatni dzień składania wyrazów szacunku zmarłej królowej. Księgi kondolencyjne zostaną otwarte online.
D-Day+10
Dzień Żałoby Narodowej.
Pogrzeb państwowy odbędzie się w Opactwie Westminsterskim.
W całym kraju w południe zapadnie 2-minutowa cisza.
Odbędą się dwie procesje w Londynie i Windsor.
Królowa zostanie pochowana na zamku Windsor, w Kaplicy Pamięci Króla Jerzego VI (obok jej ojca).
Portret królowej będzie wisiał z czarną wstążką we wszystkich ratuszach przez miesiąc (okres żałoby), zanim zostanie przeniesiony w "odpowiednie miejsce" i zamieniony portretem nowego króla.
Wszystkie kwiaty złożone wokół pałaców królewskich i publicznych ratuszów zostaną usunięte po pogrzebie państwowym. (PAP)
aw/ pap
